Các ĐBQH thống nhất về quan điểm chỉ đạo, mục đích, yêu cầu của việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013; nhất trí với phạm vi sửa đổi, bổ sung Hiến pháp lần này tập trung vào 8/120 điều của Hiến pháp 2013 liên quan đến các quy định về MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội tại các điều 9, 10 và 84 và các quy định về đơn vị hành chính, tổ chức chính quyền địa phương như Tờ trình của Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 đưa ra.
ĐBQH Tạ Văn Hạ (Quảng Nam) phát biểu tại Tổ. Ảnh: Thanh Hải
ĐBQH Tạ Văn Hạ (Quảng Nam) cho rằng, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp 2013 và các luật lần này thể hiện quyết tâm chính trị trong đổi mới, tinh gọn sắp xếp tổ chức bộ máy của Nhà nước. Đồng thời, góp phần nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của cơ quan Nhà nước từ trung ương đến cơ sở; tạo nền tảng cho phát triển và phát triển bền vững của đất nước.
Nhấn mạnh “lần này chúng ta đang đặt những viên gạch, nền tảng đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”, đại biểu Tạ Văn Hạ nhất trí với quan điểm chỉ đạo, mục đích, yêu cầu và phạm vi sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp 2013.
ĐBQH Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) tán thành với đề xuất của Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 về việc sửa đổi, bổ sung Điều 115 theo hướng không quy định Chánh án Tòa án nhân dân, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân thuộc phạm vi đối tượng trả lời chất vấn của đại biểu HĐND tại khoản 2 Điều 115 để phù hợp với tính chất và mô hình tổ chức các cơ quan nhà nước ở địa phương sau khi thực hiện sắp xếp.
Theo đại biểu, sắp tới, sẽ không tổ chức Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện mà thay thế bằng các Tòa án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân khu vực, không gắn với một đơn vị hành chính cụ thể nên sẽ không có HĐND ngang cấp để thực hiện quyền chất vấn.
ĐBQH Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) phát biểu tại Tổ. Ảnh: Hồ Long
Dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 110 theo hướng “việc xác định các loại đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và trình tự, thủ tục thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính do Quốc hội quy định”.
So sánh với quy định tại Hiến pháp 2013, ĐBQH Nguyễn Thành Trung (Yên Bái) nhận thấy, dự thảo dự kiến không quy định "phải lấy ý kiến Nhân dân địa phương" khi thành lập, giải thể, nhập, chia hoặc điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính mà sẽ do Quốc hội quy định.
ĐBQH Nguyễn Thành Trung (Yên Bái) thảo luận tại Tổ. Ảnh: Thanh Hải
Theo đại biểu, nhìn dưới cả ba góc độ pháp lý, quản trị nhà nước và xã hội, việc lấy ý kiến nhân dân địa phương khi thành lập, giải thể, nhập, chia hoặc điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính là rất cần thiết.
Bởi, Hiến pháp 2013 quy định rõ ràng việc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính “phải lấy ý kiến nhân dân địa phương và theo trình tự, thủ tục do luật định”.
Đồng thời, Luật Tổ chức Chính quyền địa phương hiện hành và dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ Chín cũng quy định đề án thành lập/giải thể/nhập/chia/điều chỉnh địa giới bắt buộc lấy ý kiến cử tri ở các xã chịu ảnh hưởng trực tiếp.
Toàn cảnh thảo luận tại Tổ 5. Ảnh: Hồ Long
Theo đó, UBND cấp tỉnh chủ trì tổ chức lấy ý kiến bằng phiếu thăm dò dân ý, (nghị định hướng dẫn thi hành cũng quy định chi tiết thủ tục lấy ý kiến của từng địa phương để bảo đảm linh động hơn).
Việc sắp xếp, điều chỉnh đơn vị hành chính nhằm bảo đảm các đơn vị có quy mô đủ lớn để phát huy hiệu quả quản lý, quy hoạch, phát triển kinh tế - xã hội đồng bộ, đồng thời tinh gọn bộ máy, giảm biên chế, tiết kiệm ngân sách địa phương. Trong khi đó, lấy ý kiến nhân dân giúp các cơ quan quản lý xác định đúng nguyện vọng và nhu cầu thực tế của người dân địa phương, từ đó xây dựng phương án phù hợp hơn. Khi người dân được tham gia đóng góp với tổ chức bộ máy mới sau sắp xếp sẽ có được sự ủng hộ cao, thuận lợi cho việc triển khai tổ chức thực hiện và nâng cao hiệu quả điều hành.
Cho rằng “việc tham vấn ý kiến nhân dân cũng giảm thiểu xung đột, bảo đảm tính công bằng và minh bạch trong quá trình điều chỉnh địa giới, góp phần củng cố đoàn kết, ủng hộ chính quyền và duy trì ổn định chính trị - xã hội”, đại biểu Nguyễn Thành Trung đề nghị, cần kế thừa quy định hiện hành tại khoản 3 Điều 110 Hiến pháp 2013 về việc phải lấy ý kiến nhân dân khi thành lập, giải thể, nhập, chia hoặc điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính. Hình thức lấy ý kiến nhân dân có thể giao Quốc hội quy định cho phù hợp với tình hình, điều kiện thực tế.
Thanh Hải