Dấu mốc toàn cầu: Tài sản ảo được luật hóa trong Công ước Hà Nội

14 giờ trướcBài gốc

Các chuyên gia cho rằng Công ước Hà Nội đưa tài sản số, tài sản ảo (virtual assets) vào định nghĩa về tài sản đáp ứng yêu cầu rất thực tiễn, thời sự.

Bước tiến của Công ước Hà Nội

Theo thống kê của Bộ Công an, năm 2024, Việt Nam ghi nhận hơn 100.000 vụ tấn công mạng. Trong đó nhiều vụ nhắm tới dữ liệu cá nhân, tài khoản ngân hàng và trẻ em trên không gian mạng. Đây là thách thức an ninh phi truyền thống mà nhiều nước đang đối mặt.

Trong bối cảnh đó, Công ước Liên hợp quốc chống tội phạm mạng (còn gọi là Công ước Hà Nội) mở ký tại Hà Nội ngày 25 và 26/11 được xem là bước đi quan trọng nhằm củng cố khung pháp lý quốc tế, tăng cường hợp tác giữa các quốc gia để bảo vệ người dùng và hệ thống kinh tế số toàn cầu.

Tiến sĩ Sreenivas Tirumala, Giảng viên An ninh mạng tại Đại học RMIT Việt Nam, cho rằng việc triển khai Công ước sẽ góp phần “tạo lá chắn toàn cầu” thông qua việc áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế, thúc đẩy sử dụng mạng Internet an toàn và củng cố niềm tin số.

Việc đưa “tài sản số” và “tài sản ảo” vào khung pháp lý quốc tế không chỉ là sự ghi nhận vai trò ngày càng lớn của kinh tế số, mà còn cho thấy cách các định chế toàn cầu đang đón đầu tốc độ phát triển của công nghệ.

Trong bối cảnh tiền mã hóa, tài sản kỹ thuật số và các hình thức giao dịch trực tuyến ngày càng phổ biến, việc làm rõ khái niệm “tài sản” trở thành nền tảng để các quốc gia phối hợp trong điều tra, truy tố và ngăn chặn hành vi phạm tội mạng xuyên biên giới.

Tiến sĩ Jeff Nijsse cho rằng Công ước Hà Nội phản ánh vai trò ngày càng nổi bật của Việt Nam trong cuộc chiến chống tội phạm mạng trên toàn cầu.

Là giảng viên cấp cao ngành Kỹ thuật phần mềm tại Đại học RMIT Việt Nam, tiến sĩ Jeff Nijsse - chuyên gia nhiều năm nghiên cứu về mật mã học, blockchain, tài sản mã hóa, bảo mật hệ thống, an ninh mạng, quyền riêng tư và bảo vệ dữ liệu cá nhân - cũng đánh giá Công ước Hà Nội thể hiện tầm nhìn thực tiễn và kịp thời của Liên Hợp Quốc trong việc định hình chuẩn mực pháp lý toàn cầu cho kỷ nguyên số, đáp ứng yêu cầu rất thực tiễn, thời sự.

Công ước nêu rõ “Tài sản” (Property) được hiểu là tất cả các loại tài sản dưới mọi hình thức, bao gồm cả hữu hình hoặc vô hình, động sản hoặc bất động sản, hữu thể hoặc vô thể, tài sản ảo, cũng như các giấy tờ pháp lý hoặc văn bản chứng minh quyền sở hữu hoặc quyền lợi liên quan đến các tài sản đó. (*)

“Quy định này giúp xác định các trường hợp tiền mã hóa bị lạm dụng bởi tội phạm mạng trong các hành vi tống tiền bằng mã độc hay rửa tiền. Việc quy định rõ ràng giúp xóa bỏ sự mơ hồ pháp lý trong các văn kiện trước kia, đồng thời tạo cơ sở để cơ quan thực thi pháp luật truy vết và tịch thu tiền số có nguồn gốc từ hành vi phạm tội”, TTiến sĩ Nijsse nêu quan điểm

Ông Jeff Nijsse cũng nhấn mạnh việc Công ước yêu cầu mỗi quốc gia phải chỉ định đầu mối liên lạc 24/7 để hỗ trợ điều tra khẩn cấp và quy định các hành vi phạm tội mạng là tội có thể dẫn độ, nhằm ngăn chặn tội phạm trốn tránh pháp luật bằng cách vượt biên.

Xem toàn văn dự thảo Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội) bằng tiếng Anh TẠI ĐÂY hoặc tải bản PDF toàn văn sử dụng 6 ngôn ngữ TẠI ĐÂY.

Đại diện ĐH RMIT cho rằng Công ước Hà Nội phản ánh vai trò ngày càng nổi bật của Việt Nam trong cuộc chiến chống tội phạm mạng trên toàn cầu.

“Việc được chọn làm nơi tổ chức lễ mở ký Công ước cho thấy Việt Nam đang trở thành một quốc gia với tầm quan trọng chiến lược”, tiến sĩ Nijsse nói.

Đồng thời, Việt Nam đã vươn lên nhóm các quốc gia dẫn đầu trong bảng xếp hạng Chỉ số An ninh mạng toàn cầu (GCI) 2024, với số điểm gần tuyệt đối – điều này phản ánh sự trưởng thành nhanh chóng của hệ thống an ninh mạng quốc gia.

Dấu mốc quan trọng của Việt Nam

Không chỉ mở rộng định nghĩa “tài sản”, Công ước Hà Nội tạo nền tảng pháp lý để xử lý các hành vi phạm tội trong không gian số, tác động xã hội của văn kiện này còn tạo “hàng rào kỹ thuật”, để bảo vệ an toàn và niềm tin của người dùng Internet trong kỷ nguyên số.

TS Sreenivas Tirumala, Giảng viên An ninh mạng tại RMIT Việt Nam, cho biết thiệt hại toàn cầu do tội phạm mạng gây ra dự kiến sẽ lên tới 10.500 tỉ đô la Mỹ vào năm 2025, theo Cybersecurity Ventures. Trong bối cảnh đó, Công ước sẽ góp phần bảo vệ nền kinh tế số toàn cầu thông qua việc áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế, thúc đẩy sử dụng mạng internet an toàn và tăng cường niềm tin.

Lễ mở ký Công ước Hà Nội ngày 25 và 26/10 là lần đầu tiên Việt Nam chủ trì một lễ ký công ước Liên Hợp Quốc. (Ảnh: Pexels).

“Công ước thúc đẩy tinh thần chia sẻ trách nhiệm, xây dựng năng lực và hợp tác quốc tế để hướng tới một tương lai số an toàn hơn. Trọng tâm hỗ trợ các nước đang phát triển dự kiến sẽ mang lại hỗ trợ kỹ thuật, cơ hội đào tạo và nâng cao năng lực cho người trẻ ở Việt Nam, góp phần thu hẹp khoảng cách về kỹ năng an ninh mạng”, ông nói.

Là chuyên gia về quyền riêng tư, bảo mật và sức khỏe tâm thần trong môi trường ảo, mối quan hệ giữa AI và an ninh mạng, cũng như các phương pháp phát hiện thông tin giả và thông tin sai lệch, tiến sĩ Sreenivas Tirumala cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của Công ước trong việc bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương, đặc biệt là thanh thiếu niên, khỏi nguy cơ bị bóc lột hay xâm hại qua mạng xã hội.

Việt Nam đã và đang nỗ lực chống tội phạm mạng, nhưng số vụ việc vẫn gia tăng do quá trình số hóa diễn ra nhanh chóng. Các báo cáo đã đưa ra bằng chứng rõ ràng về tình trạng những nhóm dễ bị tổn thương như trẻ em và thanh thiếu niên bị lợi dụng thông qua mạng xã hội.

“Công ước cung cấp một khuôn khổ để các nhà hoạch định chính sách và lập pháp Việt Nam sử dụng nhằm củng cố luật pháp và cơ chế thực thi trong nước để bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương”, tiến sĩ Tirumala nói.

Khi Công ước tiến tới giai đoạn phê chuẩn và đi vào hiệu lực, Việt Nam sẽ có cơ hội chuyển hóa vai trò lãnh đạo ngoại giao thành tác động thực tiễn. Việc điều chỉnh luật pháp trong nước phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế và thúc đẩy hợp tác liên ngành sẽ giúp Việt Nam kiến tạo một môi trường số an toàn hơn cho người dân trong nước và trên toàn khu vực.

Lễ mở ký Công ước Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng không chỉ là một dấu mốc ngoại giao quan trọng, mà còn khẳng định vị thế ngày càng chủ động của Việt Nam trong định hình trật tự số toàn cầu. Đây là lần đầu tiên một công ước quốc tế toàn diện về phòng, chống tội phạm mạng được khởi xướng và ký kết tại Việt Nam, thể hiện sự tin cậy của cộng đồng quốc tế đối với vai trò điều phối, cầu nối và dẫn dắt của Việt Nam trong các vấn đề toàn cầu về an ninh mạng.

Sự kiện cũng mang ý nghĩa biểu tượng khi Hà Nội - trái tim của Việt Nam - trở thành nơi phát đi thông điệp về một thế giới số an toàn, minh bạch và nhân văn hơn, nơi hợp tác quốc tế, khoa học công nghệ và trách nhiệm xã hội cùng song hành vì một tương lai số bền vững.

Công ước Hà Nội được ký kết tại Hà Nội vào ngày 25-26/10, là văn kiện pháp lý quốc tế toàn diện đầu tiên trong lĩnh vực này, đánh dấu bước tiến quan trọng trong hợp tác toàn cầu nhằm ứng phó với các mối đe dọa an ninh phi truyền thống.

Công ước gồm 9 chương với 71 điều khoản, đưa ra quy định hình sự hóa các hành vi như xâm nhập trái phép vào hệ thống công nghệ thông tin và truyền thông (ICT), gian lận trực tuyến, bóc lột trẻ em qua mạng, rửa tiền từ tài sản phạm pháp. Văn kiện cũng thiết lập các cơ chế hợp tác quốc tế về điều tra, dẫn độ, chia sẻ dữ liệu và bảo vệ quyền con người trong không gian mạng.

(*) Tạm dịch từ dự thảo của Công ước - bản đăng tải trên unodc.org ngày 21/10: "“Property” shall mean assets of every kind, whether corporeal or incorporeal, movable or immovable, tangible or intangible, including virtual assets, and legal documents or instruments evidencing title to, or interest in, such assets".

Anh Lê

Nguồn VietTimes : https://viettimes.vn/dau-moc-toan-cau-tai-san-ao-duoc-luat-hoa-trong-cong-uoc-ha-noi-post190696.html