Đậu nành – 'con tin' trong cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung

2 giờ trướcBài gốc

Nông dân trồng đậu nành Mỹ vẫn đang “gồng mình” gánh chịu hậu quả nặng nề khi bị kẹt giữa cuộc chiến thương mại của hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Có ý kiến được tờ Fortune dẫn lại rằng, Trung Quốc đang tận dụng sức mua nông sản của mình như một đòn bẩy chính trị.

Khi nền kinh tế dần phục hồi, Trung Quốc đẩy mạnh tìm kiếm các nguồn cung đậu nành giàu đạm, chất lượng cao nhằm đáp ứng nhu cầu chăn nuôi lợn và gia cầm đang tăng mạnh.

Là nước nhập khẩu đậu nành lớn nhất thế giới, chỉ riêng năm 2024 Trung Quốc đã mua 12,6 tỷ USD đậu nành từ Mỹ, chiếm hơn một nửa tổng kim ngạch xuất khẩu loại nông sản chủ lực này của xứ cờ hoa.

Tuy nhiên, cuộc chiến thương mại do chính quyền Tổng thống Donald Trump khởi xướng đã khiến “bài toán đậu nành” thay đổi hoàn toàn.

Thông thường, Trung Quốc sẽ ký hợp đồng mua đậu nành với Mỹ ngay từ tháng 9 - thời điểm bắt đầu vụ thu hoạch mùa thu. Nhưng do căng thẳng thương mại và các mức thuế cao hơn, từ tháng 5 đến cuối tháng 10 vừa qua, Bắc Kinh không hề cam kết mua bất kỳ lô hàng nào từ Mỹ, mà chuyển sang nhập khẩu từ Nam Mỹ, đặc biệt là Brazil.

Theo dữ liệu của Đại học Arkansas, Trung Quốc những năm gần đây cũng đẩy mạnh tự sản xuất trong nước, mở rộng thêm khoảng 9 triệu mẫu đất trồng đậu nành và tăng sản lượng thêm 8,6 triệu tấn kể từ năm 2015.

Hệ quả là nông dân Mỹ rơi vào cảnh khó khăn chồng chất khó khăn. Ông Caleb Ragland, Chủ tịch Hiệp hội Đậu nành Mỹ, cho biết tại phiên điều trần quốc hội hồi tháng 10 rằng chi phí sản xuất nông nghiệp, bao gồm giá đất, giống và phân bón đều đã tăng vọt trong khi lợi nhuận ngày càng sụt giảm.

“Đối với nông dân trồng đậu nành, việc mất đi thị trường xuất khẩu lớn nhất là Trung Quốc càng khiến tình hình thêm tồi tệ. Chi phí sản xuất cao cộng với việc mất thị trường khiến người nông dân Mỹ có thể lỗ tới 109 USD mỗi mẫu trong vụ mùa năm nay”, ông Ragland nhấn mạnh.

Sau cuộc gặp giữa Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình tại Hàn Quốc vào hồi cuối tháng 10, nông dân Mỹ bắt đầu hy vọng ngành đậu nành sẽ sớm hồi phục.

Tại Hội chợ Nhập khẩu Quốc tế Trung Quốc tổ chức ở Thượng Hải tuần trước, ông Gaffner cho biết mình đến đây với mục tiêu đảm bảo đậu nành Mỹ tiếp tục được xuất khẩu sang Trung Quốc vì đây là thị trường vô cùng quan trọng.

Theo thỏa thuận thương mại sơ bộ, Trung Quốc dỡ bỏ thuế trả đũa đối với một số nông sản, song vẫn giữ mức thuế 13% đối với đậu nành Mỹ. Nhà Trắng cho biết Bắc Kinh sẽ mua 12 triệu tấn đậu nành trước cuối năm nay và 25 triệu tấn mỗi năm trong ba năm tới. Con số này vẫn thấp hơn so với gần 27 triệu tấn mà Trung Quốc từng nhập năm 2024. Tuy nhiên, phía Trung Quốc đến nay chưa đưa ra xác nhận, theo CNBC.

“Chúng tôi chỉ mong công việc có thể “thuận buồm xuôi gió” trở lại”, ông Jim Sutter - Giám đốc điều hành Hội đồng Xuất khẩu Đậu nành Mỹ nói.

Bên cạnh đó, để giảm thiếu áp lực tài chính, Tổng thống Donald Trump hứa chi 12 tỷ USD hỗ trợ cho các nông dân bị ảnh hưởng, cũng vốn là nhóm lực lượng ủng hộ ông trong chiến dịch tái tranh cử năm ngoái.

Tuy nhiên, nhiều người cho rằng khoản cứu trợ này không đủ. Ông Scott Gaffner, Ủy viên Hiệp hội Đậu nành bang Illinois cũng nhấn mạnh rằng gói hỗ trợ chưa thể giải quyết vấn đề tận gốc.

Dù Trung Quốc đã cam kết mua thêm 25 triệu tấn đậu nành Mỹ mỗi năm trong ba năm tới, hàng hóa Mỹ vẫn phải chịu mức thuế nhập khẩu 13%, khiến chúng kém hấp dẫn hơn so với nguồn cung từ Nam Mỹ.

Trên thực tế, có thể thấy rõ ràng rằng Trung Quốc đang dần chuyển hướng sang Brazil. Năm 2024, nước này nhập tới 71% lượng đậu nành từ Brazil, so với chỉ 2% vào cuối thập niên 1990, theo Bộ Nông nghiệp Mỹ. Ủy viên Scott Gaffner cảnh báo rằng sự thay đổi thói quen mua hàng của Trung Quốc có thể để lại hậu quả lâu dài: “Khi Trung Quốc đã thiết lập các tuyến thương mại mới, việc họ quay lại mua hàng của Mỹ sẽ rất khó khăn. Một khi mất đi thị trường ấy, chúng ta có thể sẽ không bao giờ lấy lại được. Và đó là điều cực kỳ nghiêm trọng”, ông nói trên kênh CBS.

Ông Eric Zheng, Chủ tịch Phòng Thương mại Mỹ tại Thượng Hải, cũng nhận định với CNBC rằng quan hệ Mỹ - Trung hiện tạm thời được ổn định, song những khác biệt mang tính cấu trúc vẫn còn đó.

Sự bất ổn vốn là “đặc sản” trong mối quan hệ giữa hai siêu cường, nhưng các cuộc đàm phán về đậu nành lần này trở nên cấp bách hơn bao giờ hết khi Trung Quốc ngày càng chủ động đa dạng hóa nguồn cung. Ngay cả trước khi chiến tranh thương mại nổ ra, Trung Quốc đã tăng mua hàng từ Brazil và Argentina, và khi căng thẳng leo thang, Bắc Kinh gần như dừng hoàn toàn nhập khẩu đậu nành từ Mỹ để gây áp lực lên chính quyền Trump.

Lan Anh

Nguồn Thương Gia : https://thuonggiaonline.vn/dau-nanh-con-tin-trong-cuoc-chien-thuong-mai-my-trung-post564747.html