Những con đường được mở mới, trường học, trạm y tế được xây dựng, hệ thống thủy lợi được nâng cấp… không chỉ mang lại diện mạo mới cho nông thôn mà còn tạo sinh kế, thúc đẩy sản xuất, góp phần đưa Chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG) giảm nghèo bền vững tại Thái Nguyên đạt được nhiều kết quả nổi bật.
Đầu tư trang thiết bị phục vụ học tập, lao động ở Thái Nguyên nhằm đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số
Nguồn lực lớn giúp “kích hoạt” phát triển hạ tầng vùng khó
Trong những năm qua, với sự vào cuộc của các cấp chính quyền cùng nỗ lực tự vươn lên của người dân, công tác giảm nghèo ở tỉnh đã đạt kết quả tích cực.
Đến cuối năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn đa chiều chỉ còn 5,46%, giảm 4,83% so với đầu năm 2022; tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số còn 11,20%, giảm 8,67%; tỷ lệ hộ nghèo tại các huyện nghèo còn 42,44%, giảm 11%. Mỗi con số là một minh chứng rõ rệt cho hiệu quả của việc đầu tư đúng hướng và kịp thời.
Thực hiện Tiểu dự án 1 về hỗ trợ đầu tư phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội thuộc CTMTQG giảm nghèo bền vững, Thái Nguyên có hai huyện thuộc diện hưởng lợi gồm Ngân Sơn (cũ) và Pắc Nặm (cũ).
Giai đoạn 2021-2025, tổng vốn phân bổ cho Tiểu dự án là 441 tỷ đồng, trong đó Trung ương hỗ trợ 428 tỷ đồng, địa phương đối ứng 12,8 tỷ đồng. Tính đến 30/6/2025, tổng vốn giải ngân đạt 387 tỷ đồng, tương đương 87,84% kế hoạch.
Từ nguồn lực này, tỉnh triển khai 55 công trình hạ tầng, bao gồm 33 công trình giao thông, 12 công trình giáo dục đạt chuẩn quốc gia, 3 công trình nhà văn hóa, 5 công trình thủy lợi và 2 công trình y tế đạt chuẩn; đồng thời duy tu bảo dưỡng 58 công trình khác.
Tổng số hộ dân được hưởng lợi là 13.387 hộ, trong đó có hơn 8.300 hộ nghèo và 3.000 hộ dân tộc thiểu số. Riêng năm 2025, Thái Nguyên dự kiến hỗ trợ đầu tư 23 công trình, chủ yếu là các dự án chuyển tiếp.
Xã Nà Phặc sau khi sắp xếp đơn vị hành chính có diện tích trên 101 km² với 26 thôn, tổ dân phố và gần 8.400 dân. Đây cũng là một trong những xã có tỷ lệ hộ nghèo cao, lên tới 38,8% (812 hộ), hộ cận nghèo chiếm 12,6%. Tổng số hộ nghèo đa chiều là 1.077 hộ, tương đương 51,4%.
Dù đối diện nhiều khó khăn về địa hình, hạ tầng thiếu đồng bộ, nguy cơ sạt lở, lũ quét, nhưng nhờ nguồn vốn từ Tiểu dự án 1, xã đang từng bước cải thiện hạ tầng thiết yếu.
Năm 2025, Nà Phặc được giao 2,32 tỷ đồng vốn đầu tư, giải ngân đến tháng 7/2025 đạt 93,54%. Xã đã triển khai 1 công trình chuyển tiếp về cải tạo giao thông. Về vốn sự nghiệp, tổng kế hoạch 3,13 tỷ đồng đã được giải ngân hơn 7,96% và dự kiến hoàn thành 100% vào cuối năm.
Các dự án hỗ trợ gồm duy tu bảo dưỡng đường Nà Đi – Bản Phạc, sửa chữa đường Lũng Lịa, duy tu kênh Nà Pán và 7 công trình khác đã ký hợp đồng thi công.
Hạ tầng – nền tảng quan trọng tạo bền vững cho giảm nghèo
Theo Chi cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn tỉnh Thái Nguyên, hệ thống hạ tầng thiết yếu đóng vai trò trụ cột trong phát triển kinh tế - xã hội.
Tỉnh đã đạt mục tiêu 100% xã nghèo được đầu tư hạ tầng phục vụ dân sinh và sản xuất, tập trung vào đường giao thông, trường học, y tế, thủy lợi.
Đường gom bên cạnh tuyến đường vành đai 5 vùng Thủ đô Hà Nội đoạn qua tỉnh Thái Nguyên được xây dựng để các khu, cụm công nghiệp, khu đô thị phát triển
Những công trình này tạo điều kiện cho người dân mở rộng sản xuất, lưu thông hàng hóa, tiếp cận dịch vụ xã hội tốt hơn, từ đó nâng cao thu nhập và thoát nghèo bền vững.
Dù đạt nhiều kết quả, quá trình thực hiện chương trình vẫn vướng mắc do hướng dẫn từ Trung ương còn chậm và thiếu đồng bộ, ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân nguồn vốn sự nghiệp.
Công tác giải phóng mặt bằng gặp khó khăn, việc vận chuyển vật liệu đến vùng núi cao mất nhiều thời gian, một số dự án liên quan đến đất rừng buộc phải điều chỉnh.
Bước vào giai đoạn 2026–2030, Thái Nguyên đặt mục tiêu 100% xã nghèo tiếp tục được đầu tư đồng bộ hạ tầng trọng yếu như đường giao thông, cầu, thủy lợi, cơ sở y tế, điện, trường học.
Tuy nhiên, để hiện thực hóa, chính sách cần được điều chỉnh theo ba hướng chính: Tăng tính linh hoạt trong cơ chế đầu tư: Rút gọn thủ tục với dự án vùng sâu, vùng có yếu tố rủi ro địa chất; Xây dựng cơ chế đặc thù cho các xã nghèo và đặc biệt khó khăn.
Minh bạch hóa cơ cấu vốn và huy động sự tham gia của người dân: Thảo luận cộng đồng, công khai kinh phí là cách nâng cao trách nhiệm và tăng tính bền vững thông qua duy tu, bảo dưỡng công trình.
Đẩy mạnh truyền thông chính sách: Tập trung vào thay đổi tư duy, khơi dậy ý chí tự lực thoát nghèo – yếu tố quyết định tính bền vững của chương trình.
Nhìn tổng thể, đầu tư hạ tầng từ CTMTQG giảm nghèo bền vững đã đem lại những thay đổi rõ rệt cho Thái Nguyên. Nhưng để chương trình thực sự phát huy hết hiệu quả, việc hoàn thiện khung chính sách – từ hướng dẫn, cơ chế đặc thù, đến phương thức triển khai – là yêu cầu cấp thiết trong giai đoạn 2026–2030.
THU HỒNG