Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Trưởng ban Tổ chức Tỉnh ủy Đào Văn Phước thăm hỏi người dân đến giải quyết thủ tục hành chính tại Bộ phận Một cửa phường Phước Tân (thành phố Biên Hòa). Ảnh: H.Thảo
Đồng thời, mỗi cấp chính quyền thực sự là một trung tâm kiến tạo phát triển cho địa phương, cho đất nước trong giai đoạn phát triển mới, kỷ nguyên mới.
Địa phương biết - địa phương làm - địa phương chịu trách nhiệm
Tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Nội vụ cho biết, đổi mới mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp gắn với phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền không chỉ là sự sắp xếp về hành chính, mà là chuyển động căn bản về cách thức tổ chức quyền lực, từ đó nhằm xây dựng một nền quản trị địa phương hiệu quả, linh hoạt, gần dân, sát dân và vì dân.
Thông tin thêm về nguyên tắc phân định thẩm quyền chính quyền địa phương trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) năm 2025, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho biết, có 5 điểm mới là: rõ chủ thể - rõ việc - rõ trách nhiệm - rõ phạm vi - rõ hiệu quả; không trùng lặp chức năng - không chồng chéo thẩm quyền; phù hợp với điều kiện tự nhiên, quy mô dân số, đặc điểm kinh tế - xã hội; gắn phân quyền, phân cấp và ủy quyền hợp lý với quyền tự chủ - tự chịu trách nhiệm; có cơ chế giám sát, đánh giá và điều chỉnh linh hoạt.
“Đây là nguyên tắc tiếp cận hiện đại, đổi mới tư duy lập pháp để tạo cơ chế khuyến khích cho các địa phương và cũng để thực hiện phương châm địa phương biết - địa phương làm - địa phương chịu trách nhiệm” - Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh.
Trong đó, HĐND cấp tỉnh không chỉ giữ vai trò cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương như trước đây, mà còn giữ vai trò trung tâm điều phối chính sách và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của địa phương trong khuôn khổ pháp luật và phân cấp quản lý mới. Trong khi đó, UBND tỉnh, từ cơ quan quản lý thuần túy, trở thành một trung tâm điều hành thống nhất thực thi pháp luật, chủ động và điều tiết phát triển bền vững tại địa phương.
Nói về việc phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực xây dựng, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh nhấn mạnh, nguyên tắc là phân cấp tối đa giữa Trung ương và địa phương, giữa cấp trên và cấp dưới, nhằm nâng cao vai trò tự chủ, tự chịu trách nhiệm và phát huy tính chủ động, sáng tạo của địa phương.
Trong đó, Chính phủ và Bộ Xây dựng đóng vai trò quản lý vĩ mô, tập trung xây dựng thể chế, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, cơ chế, chính sách, thực hiện chức năng kiến tạo phát triển. Cấp tỉnh là đơn vị tổ chức thực hiện chính sách, đồng thời ban hành các chính sách phù hợp với thực tiễn địa phương; trong khi đó, cấp xã đóng vai trò trực tiếp tổ chức các hoạt động quản lý, điều hành hành chính và triển khai thực thi chính sách, pháp luật trên địa bàn.
Bộ trưởng Trần Hồng Minh cũng cho biết, về kết quả rà soát và đề xuất phương án phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực xây dựng, Bộ Xây dựng đã xem xét tổng số 368 nhiệm vụ. Trong đó phân định thẩm quyền 133 nhiệm vụ; chuyển từ huyện xuống xã 94 nhiệm vụ; chuyển từ huyện lên tỉnh 22 nhiệm vụ; giao cho tỉnh chủ động thực hiện 17 nhiệm vụ; phân quyền, phân cấp 118/235 nhiệm vụ (chiếm 50,21%); giữ lại ở Trung ương 117/235 nhiệm vụ (chiếm 49,79%).
Theo Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, khi từ 63 tỉnh, thành phố còn 34 tỉnh, thành phố với dân số mỗi địa phương cơ bản trên 2 triệu người và thực hiện chính quyền 2 cấp, bỏ cấp huyện, công việc nhiều hơn, đối tượng, phạm vi quản lý rộng hơn, tính chất phức tạp hơn nên các cấp ủy, chính quyền cần phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo, linh hoạt, trách nhiệm phải cao, sát dân hơn, chủ động kiến tạo, phục vụ nhân dân, cố gắng nhiều hơn.
Xóa bỏ cơ chế xin - cho
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho hay, Bộ Tài chính đã tiến hành rà soát toàn diện 253 văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực tài chính, bao gồm 17 luật, 65 nghị định và 143 thông tư. Trên cơ sở đó, bộ đề xuất phân cấp 412 nhiệm vụ, đạt tỷ lệ 48,5%. Nhiều văn bản pháp lý quan trọng đã được đề nghị sửa đổi như: Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đầu tư công, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công... Đồng thời, 5 nghị định và 7 thông tư cũng đã được xây dựng để cụ thể hóa nội dung phân quyền trong các lĩnh vực: thuế, tài sản công, dự trữ quốc gia và thống kê.
Cũng theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, qua rà soát, 207 nhiệm vụ hiện do cấp huyện đảm nhiệm đã được xác định điều chỉnh lại: 18 nhiệm vụ chuyển lên cấp tỉnh để đảm bảo thống nhất trong quản lý vĩ mô và ban hành chính sách; 189 nhiệm vụ chuyển xuống cấp xã, sát hơn với người dân và phản ánh đúng vai trò của cấp chính quyền gần dân nhất.
Phát biểu tại Hội nghị trực tuyến Tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ liên quan đến công tác tổ chức xây dựng Đảng, quản lý nhà nước, tổ chức và hoạt động của MTTQ, các đoàn thể chính trị ở cấp xã (mới), Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu phải đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho địa phương, đi đôi với phân bổ nguồn lực, nâng cao năng lực thực thi và tăng cường giám sát, kiểm tra, thực hiện “biết thì mới quản, không biết thì không quản”, xóa bỏ cơ chế xin cho. Thủ tướng nêu ví dụ, trong đánh giá tác động môi trường, một cục ở bộ mà xem xét tất cả các dự án trên toàn quốc thì sẽ dẫn tới chậm trễ, kéo dài, thậm chí tiêu cực.
Cũng theo Thủ tướng, qua rà soát tổng số 5.076 văn bản quy phạm pháp luật, có 152 nhiệm vụ Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ phân cấp cho chính quyền địa phương, 913 nhiệm vụ cấp bộ, bộ trưởng phân cấp cho chính quyền địa phương và 1.248 nhiệm vụ, thẩm quyền được xác định để phân định thẩm quyền. Trên cơ sở đó, các bộ, cơ quan ngang bộ đã trình Chính phủ ban hành 28 nghị định về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền theo ngành, lĩnh vực, gắn với bảo đảm nguồn lực, cải cách thủ tục hành chính mạnh mẽ. Sắp tới, sẽ tiếp tục rà soát để tiếp tục phân cấp, phân quyền, tăng cường hậu kiểm, giảm tiền kiểm, giảm phiền hà, sách nhiễu, xin cho.
Hồ Thảo