Nhu cầu lớn, nguồn vốn hạn chế
Trực tiếp khảo sát tại các huyện và đơn vị trên địa bàn, Ban Dân tộc HĐND tỉnh Nghệ An ghi nhận: công tác chỉ đạo, điều hành thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và MN (trong đó có dự án 2) và Chương trình bố trí, ổn định dân cư đã được UBND tỉnh Nghệ An chỉ đạo sát sao, quyết liệt và được các sở, ngành, địa phương thực hiện nghiêm túc... Sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, ngành với các đơn vị, địa phương đã góp phần tháo gỡ những vướng mắc trong quá trình thực hiện; việc bố trí kinh phí được linh động từ nhiều nguồn khác nhau.
Những năm qua, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, các dự án sắp xếp, bố trí dân cư đã đem lại cuộc sống ổn định cho người dân trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Việc sắp xếp dân cư hợp lý, phù hợp với quy hoạch. Các hộ dân sau khi chuyển đến các khu tái định cư đều an tâm, phấn khởi, kinh tế dần có chuyển biến.
Bên cạnh những kết quả tích cực, tiến độ triển khai thi công các hạng mục công trình còn chậm, dẫn đến tỷ lệ giải ngân đạt thấp so với kế hoạch; nhu cầu bố trí sắp xếp dân cư lớn, trong khi nguồn vốn thuộc các chương trình, dự án ít (giai đoạn 2021 - 2025, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và MN chỉ triển khai được 4 dự án khu tái định cư để bố trí dân cư).
Khu tái định cư bản Phá Kháo, Mai Sơn, huyện Tương Dương. Ảnh: Châu San
Liên quan đến việc thực hiện Quyết định số 590/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình Bố trí dân cư các vùng: Thiên tai, đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo, di cư tự do, khu rừng đặc dụng giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030; Nghị quyết số 09/2024/NQ-HĐND quy định chính sách hỗ trợ thực hiện Chương trình bố trí ổn định dân cư trên địa bàn Nghệ An giai đoạn 2024 - 2030 và các nguồn kinh phí khác, Đoàn khảo sát chỉ rõ: nhu cầu sắp xếp, bố trí, ổn định dân cư tại các vùng thiên tai, địa hình phức tạp trên địa bàn tỉnh rất lớn song kinh phí hỗ trợ còn hạn hẹp, thiếu quỹ đất để bố trí các điểm tái định cư cho người dân; thiếu kinh phí xây dựng các công trình phòng chống thiên tai, các điểm tái định cư và xây dựng các mô hình hỗ trợ phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập, ổn định đời sống cho người dân...
Bên cạnh đó, nhiều dự án tái định cư đang triển khai dang dở nên việc đăng ký và hỗ trợ ổn định dân cư theo Nghị quyết số 09/2024/NQ-HĐND gặp không ít khó khăn; chính sách hỗ trợ thực hiện Chương trình bố trí, ổn định dân cư trên địa bàn tỉnh được ban hành muộn nên giai đoạn 2022 - 2024 hầu như chưa thực hiện việc hỗ trợ.
Hỗ trợ khuyến khích người dân đầu tư phát triển sản xuất
Từ thực tiễn địa phương, Đoàn khảo sát kiến nghị Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương tiếp tục quan tâm, bố trí kinh phí từ nguồn ngân sách trung ương đầu tư xây dựng các khu tái định cư để ổn định cuộc sống cho người dân vùng đồng bào DTTS và MN trên địa bàn tỉnh…; UBND tỉnh Nghệ An tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo các sở, ngành liên quan và UBND các huyện vùng đồng bào DTTS và MN theo chức năng, nhiệm vụ triển khai thực hiện hiệu quả công tác quy hoạch, sắp xếp, bố trí, ổn định dân cư; chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ các công trình, dự án tái định cư, xây dựng cơ sở hạ tầng sắp xếp bố trí dân cư (nhất là các dự án dang dở từ nhiều năm) để sớm hoàn thành, đưa người dân ổn định cuộc sống.
Các thành viên Đoàn khảo sát cũng đề nghị UBND tỉnh quan tâm hỗ trợ kinh phí di dời dân, xây dựng các công trình hạ tầng các khu vực có nguy cơ xảy ra sạt lở đất; bố trí kinh phí hỗ trợ di dời cho người dân vào khu tái định cư ở huyện Tương Dương (41 hộ dân vào khu tái định cư bản Phá Kháo năm 2021 và người dân vào Khu tái định cư bản Khe Hộc, bản Huồi Pủng, xã Hữu Khuông)…
Đối với UBND các huyện vùng đồng bào DTTS và MN, Ban Dân tộc HĐND tỉnh nhấn mạnh đề nghị đẩy nhanh tiến độ các công trình, dự án tái định cư, xây dựng cơ sở hạ tầng sắp xếp bố trí dân cư (nhất là các dự án dang dở từ nhiều năm) để sớm hoàn thành, đưa người dân vào ổn định cuộc sống… Đồng thời, hàng năm, cần rà soát chặt chẽ, đánh giá kiểm tra tình hình sạt lở, di dân vùng đặc biệt khó khăn, vùng biên giới để xác định số hộ cần di dời theo Quyết định số 590/QĐ-TTg ngày 18.5.2022 của Thủ tướng Chính phủ và Nghị quyết số 09/2024/NQ-HĐND ngày 7.6.2024 của HĐND tỉnh; thực hiện chính sách hỗ trợ cho các đối tượng được bố trí sắp xếp dân cư theo dự án quy hoạch bố trí dân cư tỉnh Nghệ An đã được phê duyệt bảo đảm kịp thời, đầy đủ, đúng đối tượng, đúng chính sách.
Theo Trưởng Ban Dân tộc HĐND tỉnh Lô Thị Kim Ngân, UBND các huyện cần tiếp tục quan tâm bố trí quỹ đất để sắp xếp, bố trí dân cư; đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng đồng bộ để bố trí dân cư từ nhiều nguồn vốn, ưu tiên đẩy mạnh hình thức bố trí dân cư xen ghép… Cùng với đó, cần lồng ghép các nguồn lực từ các Chương trình mục tiêu quốc gia để tạo điều kiện thuận lợi hỗ trợ khuyến khích người dân đầu tư phát triển sản xuất, thu hút các doanh nghiệp đầu tư phát triển ngành nghề, thương mại và dịch vụ tại các khu vực bố trí dân cư, khu vực vùng biên giới.
Diệp Anh