Việc tách công tác giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập theo quy định mới của Luật Đầu tư, có hiệu lực từ ngày 1/1/2025 đang được kỳ vọng sẽ tháo gỡ nút thắt lớn trong quá trình triển khai các dự án đầu tư công. Đây được xem là bước tiến quan trọng nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện, tiết kiệm thời gian, nâng cao hiệu quả đầu tư dự án.
Trước đây, theo quy định cũ, chỉ các dự án quan trọng cấp quốc gia và dự án nhóm A, trong trường hợp thật sự cần thiết mới được phép tách riêng công tác giải phóng mặt bằng thành một dự án độc lập. Các dự án nhóm B và nhóm C không được áp dụng cơ chế này. Thời gian thực hiện dự án, trong mọi trường hợp đều bao gồm cả thời gian thực hiện công tác giải phóng mặt bằng dẫn đến nhiều vướng mắc trong triển khai thực tế.
Tuy nhiên, Luật Đầu tư công số 58/2024/QH15 đã mở rộng quyền quyết định cho cơ quan có thẩm quyền khi phê duyệt chủ trương đầu tư. Theo đó, từ ngày 1/1/2025, việc tách hoặc không tách nội dung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng thành một dự án thành phần độc lập sẽ do cấp có thẩm quyền quyết định, áp dụng cho cả dự án nhóm A, B và C.
Tại Bắc Ninh, quy định mới đã bước đầu được vận dụng vào thực tiễn. Dự án đường kết nối Khu công nghiệp Vân Trung và Quang Châu dài hơn 2 km đang được triển khai theo hướng tách riêng công tác giải phóng mặt bằng và tái định cư thành dự án độc lập. Hiện nay, cơ quan chức năng và phường Nếnh đang tích cực thực hiện công tác này. Việc tách riêng giúp địa phương chủ động triển khai ngay, không phải chờ đến khi có quyết định đầu tư toàn dự án, từ đó rút ngắn thời gian chuẩn bị, bảo đảm nguồn lực và tránh phát sinh chi phí không cần thiết.
Thực tế cho thấy, phần lớn các dự án chậm tiến độ đều liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng. Khi mặt bằng chưa được bàn giao kịp thời, thời gian thi công bị rút ngắn, gây áp lực lớn cho nhà thầu, ảnh hưởng đến chất lượng công trình. Nhiều dự án dù chỉ còn một phần nhỏ chưa có mặt bằng nhưng vẫn phải làm thủ tục gia hạn, gây lãng phí nguồn lực và kéo dài thời gian hoàn thành. Không ít trường hợp, nhà thầu đã tập kết đầy đủ vật tư, nhân lực nhưng vẫn không thể triển khai thi công do chưa có mặt bằng. Điều này không chỉ khiến công trình chậm đưa vào khai thác mà còn ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, một trong những nhiệm vụ trọng tâm của các địa phương trong năm tài chính.
Việc cho phép tách công tác giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập là giải pháp thiết thực, giúp các địa phương chủ động triển khai sớm dự án. Đồng thời, cơ chế này còn giúp tăng hiệu quả đầu tư, hạn chế rủi ro về biến động giá vật liệu thi công, nâng cao tính linh hoạt trong huy động nguồn lực từ ngân sách, tạo điều kiện thuận lợi để dự án nhanh chóng hoàn thành và đi vào hoạt động.
Trường Sơn