Tuyến đường sắt Hà Nội – Thành phố Hồ Chí Minh qua địa bàn tỉnh có tổng chiều dài khoảng 31,2 km. Những năm qua, do khó khăn về nguồn vốn nhiều đoạn chưa xây dựng đường gom, vì thế đã phát sinh lối mở tự phát. Tại địa phận thành phố Phủ Lý hiện còn 65 vị trí; huyện Thanh Liêm có 68 lối đi tự mở không có người cảnh giới; huyện Bình Lục còn 54 vị trí. Trong khi đó, một số đoạn tuyến đường gom mặc dù đã được ngành chức năng phê duyệt nhưng chưa khởi công xây dựng gây khó khăn cho việc đi lại, sinh sống của nhân dân. Trước thực trạng này, chính quyền địa phương, các hội đoàn thể, cơ quan chuyên môn tăng cường tuyên truyền vận động, thuyết phục nhân dân đóng lối đi tự mở, đồng thời thực hiện nhiều biện pháp bảo đảm ATGT. Tại huyện Bình Lục đã tổ chức tuyên truyền vận động nhân dân sinh sống ven đường sắt thực hiện rào chắn, từ 2 - 4 hộ đi cùng một đường gom chung. Bên cạnh đó, tổ chức gia cố mặt đường gom đoạn nền đường đất nhằm bảo đảm an toàn cho người, phương tiện lưu thông trong thời gian chờ dự án xây dựng đường gom.
Ông Nguyễn Hồng Thanh, Phó Chủ tịch UBND huyện Bình Lục đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo các đơn vị liên quan đẩy nhanh tiến độ xây dựng đường gom đường sắt, nhất là đoạn đã có mặt bằng thi công. Đồng thời, tăng cường phối hợp thực hiện hiệu quả công tác bảo vệ hành lang ATGT, giải tỏa vi phạm hành lang đường sắt. Bên cạnh đó, ngành đường sắt cần tiến hành lắp đặt cảnh báo tự động tại một số đoạn đường ngang đường sắt. UBND huyện sẽ khẩn trương hoàn thiện các thủ tục liên quan đến nguồn gốc đất của các hộ ảnh hưởng xây dựng đường gom tại thị trấn Bình Mỹ, xã Trung Lương nhằm sớm bàn giao mặt bằng cho chủ đầu tư thi công dự án.
Tuyến đường gom đường sắt đoạn qua xã Đồn Xá (Bình Lục) đang được nhà thầu tập trung thi công xây dựng.
Qua rà soát, nghiên cứu phương án bố trí người cảnh giới, chốt gác tại các lối đi tự mở chưa có người gác, có lưu lượng người và phương tiện tham gia giao thông lớn, tiềm ẩn nguy cơ xảy ra tai nạn giao thông, UBND tỉnh đã ban hành kế hoạch xây dựng tuyến đường gom ở một số đoạn trên tuyến đường sắt qua địa phận tỉnh. Theo Quyết định số 1485/QĐ-UBND ngày 18/12/2023 của UBND tỉnh về triển khai dự án đầu tư xây dựng một số đoạn đường gom dọc tuyến đường sắt Hà Nội – Thành phố Hồ Chí Minh do Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh làm chủ đầu tư, tập trung xây dựng một số đoạn tại phường Tân Liêm (thành phố Phủ Lý); các xã: Liêm Cần, Liêm Phong (Thanh Liêm); Đồn Xá, Trung Lương, thị trấn Bình Mỹ (Bình Lục), chiều dài 5,173 km với tổng mức đầu tư hơn 129 tỷ đồng. Theo kế hoạch, dự án hoàn thành, đưa vào khai thác vào cuối năm 2025. Hiện nay công tác đấu thầu đã thực hiện được 13/15 gói; chủ đầu tư hoàn thiện thủ tục xin cấp phép thi công nút giao quốc lộ 37B; cấp phép mở điểm thi công di chuyển hệ thống thông tin; lắp đặt các phụ kiện trên cột thông tin tín hiệu đường sắt đã dựng.
Đến nay, công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) đoạn qua thành phố Phủ Lý đã hoàn thành toàn bộ; huyện Bình Lục bàn giao mặt bằng khoảng 2.000m2 đất của 10 hộ ở thôn Đa Bồ Đạo, xã Đồn Xá cho chủ đầu tư... Nhờ vậy, đơn vị thi công đã triển khai xây dựng các đoạn: Km60+848- Km61+084, Km65+390-Km65+700; dọn dẹp mặt bằng, triển khai đắp nền K95, xây tường chắn bê tông một đoạn ở khu vực xã Đồn Xá (Bình Lục). Đồng thời gia công đúc cấu kiện bê tông cốt thép, lu lèn nền đường và thi công cống thoát nước dọc D400, thi công tường rào phòng hộ. Khối lượng thực hiện dự án hiện đạt 7,1 tỷ đồng, bằng 13% tổng giá trị đầu tư xây dựng công trình.
Tuy vậy, theo đánh giá của chủ đầu tư trong quá trình GPMB dự án đã phát sinh một số tồn tại. Cụ thể, tổng chiều dài đoạn qua khu vực dân cư vào khoảng 2,9 km, ảnh hưởng đến nhiều hộ gia đình do các hộ đã xây dựng nhà, công trình kiên cố. Trong khi đó, một số chính sách hỗ trợ, bồi thường về đất có sự thay đổi, chưa tạo được sự đồng thuận của nhân dân. Do đó việc tuyên truyền, vận động người dân nhận tiền bàn giao mặt bằng gặp khó khăn. Đến ngày 15/5/2025, các địa phương mới bàn giao khoảng 10% tổng diện tích mặt bằng thu hồi cho chủ đầu tư.
Để thực hiện mục tiêu kiềm chế tai nạn, bảo đảm ATGT đường sắt trên địa bàn tỉnh, bên cạnh việc làm tốt công tác tuyên truyền vận động cần xây dựng đường gom, hàng rào ngăn cách... trong đó có việc đóng các lối đi tự mở sau khi xây dựng xong đường gom. Về phía ngành chức năng, cần khẩn trương đóng các lối đi tự mở, xây dựng hàng rào ngăn cách, lắp đặt thiết bị đèn cảnh báo, cắm biển hạn chế phương tiện giao thông, xây dựng gờ, gồ giảm tốc, vuốt nối êm thuận. Đối với dự án đầu tư xây dựng một số đoạn đường gom dọc tuyến đường sắt Hà Nội – Thành phố Hồ Chí Minh, ông Nguyễn Toàn Thắng, Phó Giám đốc Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh đề nghị các địa phương tiếp tục phối hợp với chủ đầu tư đẩy nhanh công tác GPMB. Bởi hiện tốc độ GPMB tại thị trấn Bình Mỹ (Bình Lục) chậm so với tiến độ, đặc biệt đến thời điểm này UBND các huyện: Bình Lục, Thanh Liêm chưa có thông báo thu hồi đất. Về phía các nhà thầu thi công, chủ đầu tư cần đôn đốc đơn vị tập trung đầy đủ nhân lực, vật tư sẵn sàng thi công đối với những vị trí đã có mặt bằng để sớm hoàn thành dự án theo kế hoạch đề ra, góp phần kết nối giao thông giữa các khu vực và bảo đảm ATGT đường sắt.
Phùng Thống