ĐBQH: Không nên bỏ quyền chất vấn đối với Chánh án TAND, Viện trưởng VKSND

10 giờ trướcBài gốc

Sáng ngày 14-5, Quốc hội đã thảo luận phiên toàn thể tại hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Không nên thu hẹp quyền chất vấn của HĐND với các cơ quan tư pháp

Phát biểu tại nghị trường, đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy (Đà Nẵng) tập trung phản biện về đề xuất thu hẹp quyền chất vấn của đại biểu HĐND, như quy định tại khoản 5 Điều 1 của dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 115 Hiến pháp 2013.

Về nội dung này, bà Thúy viện dẫn giải thích của ban soạn thảo, do sắp tới, theo chủ trương của Đảng về kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện, sẽ không tổ chức TAND và VKSND cấp huyện mà thay thế bằng các TAND và VKSND khu vực không gắn với đơn vị hành chính cụ thể, nên không có HĐND ngang cấp để thực hiện quyền chất vấn.

Lý do thứ hai, tuy Hiến pháp không quy định thẩm quyền chất vấn, HĐND vẫn thực hiện được thẩm quyền giám sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật ở địa phương (bao gồm giám sát hoạt động của tòa án, viện kiểm sát và các cơ quan nhà nước khác trên địa bàn) và HĐND vẫn có quyền kiến nghị với các cơ quan, tổ chức hữu quan.

Khẳng định quan điểm không đồng tình với cả hai lý do trên, đại biểu Thúy cho rằng trong đổi mới cơ cấu sắp tới, bên cạnh TAND, VKSND khu vực, vẫn còn tòa án, viện kiểm sát cấp tỉnh thì "rất khó thuyết phục đại biểu HĐND cấp tỉnh và cử tri".

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Kim Thúy (Đà Nẵng)

Đại biểu Thúy đặt vấn đề vì sao họ không còn được quyền chất vấn người đứng đầu hai cơ quan này như Hiến pháp 2013 quy định? Còn TAND và VKSND khu vực tuy không gắn với đơn vị hành chính cụ thể, nhưng những cơ quan đó vẫn khởi tố, truy tố, xét xử công dân của những đơn vị hành chính cụ thể mà đại biểu HĐND là đại diện.

“Không lẽ TAND và VKSND khu vực sẽ là những cơ quan tư pháp duy nhất ở nước ta nằm ngoài sự giám sát bằng hình thức chất vấn của đại biểu HĐND? Nếu vậy thì dân bị oan sai sẽ nhờ cậy ai chất vấn để bảo vệ quyền lợi của họ? Và nếu vậy thì trước khi thông qua mô hình TAND và VKSND khu vực, đề nghị Quốc hội xem xét kĩ về việc tổ chức thực hiện giám sát đối với các cơ quan này”, đại biểu đoàn Đà Nẵng nêu.

Ngoài ra, bà Thúy cũng cho rằng lý do thứ hai còn mâu thuẫn với lý do thứ nhất. Nếu đã cho rằng TAND, VKSND khu vực không gắn với đơn vị hành chính cụ thể, nên không có HĐND ngang cấp để thực hiện quyền chất vấn thì thẩm quyền giám sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật của HĐND đối với những cơ quan tư pháp đó ở mức nào?

“Phải chăng thẩm quyền ấy chỉ ngang với thẩm quyền giám sát đối với các doanh nghiệp trung ương đóng trên địa bàn? Nhưng ở đây, điều đáng quan ngại nhất là lập luận của ban soạn thảo đã đánh đồng các hình thức giám sát khác nhau, trong khi chúng có ý nghĩa, vai trò và hiệu lực pháp lý rất khác nhau”, bà Thúy bày tỏ.

Đại biểu cũng cho rằng giám sát việc tuân thủ Hiến pháp, pháp luật và quyền kiến nghị hoàn toàn không thể thay thế cho quyền chất vấn - vốn là hình thức giám sát trực tiếp, công khai, buộc người bị chất vấn phải trả lời trực tiếp và chịu trách nhiệm về lời trả lời của mình.

“Không có quyền chất vấn, đại biểu HĐND sẽ khó có thể yêu cầu chánh án hoặc viện trưởng ra trước kỳ họp HĐND để trả lời cụ thể từng vấn đề, đối thoại công khai với đại biểu và cử tri”, bà Thúy nêu rõ.

Cũng theo đại biểu, trong điều kiện hiện nay, chất vấn là cơ chế hiệu quả hiếm hoi để đại biểu HĐND và rộng hơn là cử tri, nhân dân địa phương yêu cầu thông tin, trao đổi trực tiếp với chánh án tòa án nhân dân, viện trưởng viện kiểm sát nhân dân. Do đó, nhận định rằng “HĐND vẫn giám sát được” là chưa phản ánh đúng thực tiễn hoạt động giám sát.

ĐBQH đoàn Đà Nẵng cho rằng việc Hiến pháp không còn quy định thẩm quyền chất vấn của đại biểu HĐND đối với chánh án và viện trưởng là đi ngược lại với Nghị quyết số 27-NQ/TW về xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam.

Với những lập luận đã nêu, đại biểu Thúy đề nghị Quốc hội giữ lại quy định về thẩm quyền chất vấn của đại biểu HĐND đối với Chánh án TAND, Viện trưởng VKSND trong Hiến pháp. Trên cơ sở đó luật chuyên ngành quy định cụ thể, phù hợp với mô hình tổ chức mới.

“Đây chính là cơ chế kiểm soát quyền lực Nhà nước và nội dung này hiện chưa phát sinh vướng mắc”, bà Thúy nói.

Chất vấn không ảnh hưởng đến tính độc lập của hoạt động tư pháp

Đồng tình với bà Thúy, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa (Lạng Sơn) cũng đề nghị Quốc hội cân nhắc việc bỏ quyền chất vấn của đại biểu HĐND đối với Chánh án TAND và Viện trưởng VKSND vì các lý do sau.

Ông cho rằng Hiến pháp 2013 khẳng định thẩm phán, hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật. Tuy nhiên, quy định này chỉ áp dụng trong hoạt động “xét xử”, không bao trùm toàn bộ hoạt động của TAND. Việc giám sát, chất vấn không đồng nghĩa với can thiệp xét xử – nguyên tắc đã được Hiến pháp bảo đảm.

Đại biểu Quốc hội Phạm Trọng Nghĩa (Lạng Sơn)

Cũng theo đại biểu, Cương lĩnh xây dựng đất nước (2011) và Nghị quyết 27 của Trung ương đều nhấn mạnh yêu cầu kiểm soát quyền lực và đặt quyền lực nhà nước dưới sự giám sát của Nhân dân. Vì vậy, việc sửa đổi luật cần tạo điều kiện để HĐND, với tư cách là cơ quan đại diện dân cử ở địa phương, thực hiện vai trò này một cách hiệu quả.

“Chất vấn là công cụ giám sát quan trọng. Nếu nói chất vấn của HĐND làm ảnh hưởng tính độc lập tư pháp thì sẽ rất khó lý giải vì sao ĐBQH vẫn được chất vấn Chánh án TAND Tối cao hay Viện trưởng VKSND Tối cao”, đại biểu đặt vấn đề.

Theo đại biểu, nội dung chất vấn không nhằm vào việc xét xử hay truy tố cụ thể mà xoay quanh công tác quản lý, tổ chức thi hành và việc tuân thủ pháp luật – những yếu tố cần được công khai, minh bạch.

Ngoài ra, theo dự thảo các luật trình tại kỳ họp này, tổ chức TAND và VKSND vẫn gồm ba cấp: tối cao, tỉnh và khu vực. Do đó, việc trao quyền chất vấn cho đại biểu HĐND cấp tỉnh là phù hợp và khả thi.

Đại biểu Quốc hội Lê Xuân Thân (Khánh Hòa)

Cùng nội dung, đại biểu Lê Xuân Thân (Khánh Hòa) cho hay ông tán thành ý kiến các đại biểu phát biểu trước đó về việc cần phải giữ lại quy định về quyền chất vấn của đại biểu HĐND với Chánh án TAND và Viện trưởng VKSND cấp tỉnh.

Vì bây giờ không còn cấp huyện nữa, không còn HĐND cấp huyện nữa nên người chất vấn Chánh án và Viện trưởng VKSND cấp huyện không còn. Nhưng vẫn còn tòa án cấp khu vực và VKS cấp khu vực. Vì vậy, trách nhiệm của “Chánh án TAND cấp tỉnh và Viện trưởng VKSND cấp tỉnh nặng nề hơn, bao quát hơn so với trước”- ông Thân nêu lý do đề nghị giữ lại quy định trên.

Về kỹ thuật lập pháp, ĐB đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung thêm 3 từ “theo luật định”. Cụ thể, quy định “chất vấn Chánh án TAND, Viện trưởng VKSND theo luật định”.

Điều 115 (Hiến pháp 2013)

1. Đại biểu HĐND là người đại diện cho ý chí, nguyện vọng của Nhân dân địa phương; liên hệ chặt chẽ với cử tri, chịu sự giám sát của cử tri, thực hiện chế độ tiếp xúc, báo cáo với cử tri về hoạt động của mình và của HĐND, trả lời những yêu cầu, kiến nghị của cử tri; xem xét, đôn đốc việc giải quyết khiếu nại, tố cáo. Đại biểu HĐND có nhiệm vụ vận động Nhân dân thực hiện Hiến pháp và pháp luật, chính sách của Nhà nước, nghị quyết của HĐND, động viên Nhân dân tham gia quản lý nhà nước.

2. Đại biểu HĐND có quyền chất vấn Chủ tịch UBND, các thành viên khác của UBND, Chánh án TAND, Viện trưởng VKSND và Thủ trưởng cơ quan thuộc UBND. Người bị chất vấn phải trả lời trước HĐND. Đại biểu HĐND có quyền kiến nghị với các cơ quan nhà nước, tổ chức, đơn vị ở địa phương. Người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị này có trách nhiệm tiếp đại biểu, xem xét, giải quyết kiến nghị của đại biểu.

Điều 115 (Dự thảo sửa đổi bổ sung Hiến pháp 2013)

2. Đại biểu HĐND có quyền chất vấn Chủ tịch UBND, các thành viên khác của UBND và người đứng đầu cơ quan thuộc UBND. Người bị chất vấn phải trả lời trước HĐND. Đại biểu HĐND có quyền kiến nghị với các cơ quan nhà nước, tổ chức, đơn vị ở địa phương. Người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị này có trách nhiệm tiếp đại biểu, xem xét, giải quyết kiến nghị của đại biểu.

NHÓM PHÓNG VIÊN

Nguồn PLO : https://plo.vn/dbqh-khong-nen-bo-quyen-chat-van-doi-voi-chanh-an-tand-vien-truong-vksnd-post849622.html