Những góp ý này tập trung vào ba nhóm vấn đề trọng tâm được cho là có tác động trực tiếp đến quyền lợi của công dân, hiệu lực của pháp luật và sự phát triển bền vững của nền báo chí chuyên nghiệp.
ĐBQH tỉnh Lâm Đồng Trịnh Thị Tú Anh phát biểu tại Hội trường
Cần bổ sung rõ ràng quyền “yêu cầu cải chính thông tin” vào Điều 5
Đại biểu đánh giá Điều 5 của dự thảo Luật đã xác định 6 quyền tự do báo chí của công dân, tuy nhiên vẫn thiếu một quyền mang tính nền tảng, đó là quyền yêu cầu cải chính thông tin.
Theo phân tích của đại biểu, việc cơ quan soạn thảo cho rằng quyền phản hồi đã bao gồm quyền yêu cầu cải chính là chưa chính xác. Hai quyền này khác nhau hoàn toàn về bản chất pháp lý:
Quyền yêu cầu cải chính: Công dân/tổ chức yêu cầu cơ quan báo chí sửa sai thông tin không đúng sự thật; đây là nghĩa vụ mang tính bắt buộc nếu thông tin sai gây ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của người dân.
Quyền phản hồi thông tin: Chỉ là quyền trình bày thêm quan điểm, góc nhìn; không buộc cơ quan báo chí phải kết luận thông tin ban đầu là sai hoặc phải khắc phục hậu quả.
Nếu chỉ quy định quyền phản hồi, nguy cơ là các cơ quan báo chí có thể chỉ đăng quan điểm phản biện nhưng không cải chính thông tin ban đầu - khiến sai sót vẫn tồn tại, làm xói mòn niềm tin công chúng và giảm hiệu lực pháp luật.
Toàn cảnh ĐBQH tham dự tại tòa nhà Quốc hội - nơi diễn ra kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV
Hơn nữa, dự thảo đã dành Điều 35 cho “Cải chính trên báo chí” và Điều 36 cho “Phản hồi thông tin” cho thấy cơ quan soạn thảo cũng thừa nhận đây là hai cơ chế pháp lý tách biệt.
Vì vậy, đại biểu kiến nghị bổ sung “Quyền yêu cầu cải chính thông tin” vào Điều 5 để đảm bảo đầy đủ quyền tự do báo chí của công dân.
Làm rõ trách nhiệm pháp lý của kênh nội dung báo chí trên mạng xã hội
Góp ý cho khoản 8 Điều 3 về giải thích từ ngữ, đại biểu cho rằng khái niệm “kênh nội dung của cơ quan báo chí trên không gian mạng” mới dừng ở mô tả kỹ thuật (“thiết lập trên mạng xã hội”, “có dấu hiệu nhận biết”), nhưng chưa xác định rõ trách nhiệm pháp lý gắn liền với nội dung đăng tải.
Trong bối cảnh các cơ quan báo chí mở rộng hoạt động lên nhiều nền tảng số, việc thiếu quy định rõ ràng sẽ dẫn đến lỗ hổng pháp lý, dễ phát sinh tranh chấp hoặc nguy cơ một số kênh “núp bóng” báo chí để đăng tải nội dung sai lệch.
Đại biểu nhấn mạnh, kênh nội dung trên mạng xã hội phải được xem là phần mở rộng của cơ quan báo chí. Mọi thông tin đăng tải tại đây phải chịu trách nhiệm pháp lý tương đương với báo chí điện tử chính thức.
Dù Điều 31 đã quy định trách nhiệm của cơ quan báo chí khi mở kênh trên không gian mạng, đại biểu cho rằng việc xác định trách nhiệm cần được quy định ngay trong phần giải thích từ ngữ để bảo đảm chuẩn nguyên tắc pháp lý xuyên suốt.
Bảo vệ nội dung báo chí trước tình trạng “trích dẫn - xuyên tạc - kiếm tiền” trên nền tảng số
Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh đặc biệt quan ngại tình trạng phổ biến hiện nay, nhiều tổ chức, cá nhân không phải cơ quan báo chí liên tục cắt xén, chỉnh sửa tiêu đề, xuyên tạc nội dung bài báo chính thống, tận dụng thuật toán nền tảng số để thu hút tương tác và doanh thu quảng cáo.
Vì vậy, đại biểu kiến nghị bổ sung vào Luật Báo chí quy định về “quyền liên quan” của cơ quan báo chí, đồng thời giao Chính phủ xây dựng cơ chế thương lượng, chia sẻ doanh thu giữa cơ quan báo chí và các nền tảng số lớn.
Đại biểu khẳng định: Quy định này không hạn chế quyền tự do ngôn luận, mà nhằm bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, bảo vệ đầu tư chất xám của các tòa soạn và giữ vững hệ sinh thái thông tin lành mạnh - nền tảng của báo chí chuyên nghiệp.
Các đề xuất của đại biểu không chỉ góp phần hoàn thiện dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) theo hướng rõ ràng - minh bạch - khả thi, mà còn tạo hành lang pháp lý bảo vệ quyền công dân, nâng cao trách nhiệm của cơ quan báo chí và bảo vệ mô hình kinh tế báo chí trong kỷ nguyên số.
Trong bối cảnh báo chí đang chịu sức ép chưa từng có từ trí tuệ nhân tạo, cạnh tranh nội dung số và sự lan truyền của tin giả, những kiến nghị này được xem là cần thiết và kịp thời để bảo đảm sự phát triển bền vững của báo chí cách mạng Việt Nam.
Nguyệt Thu