ĐBQH lo ngại hệ thống pháp luật trở thành... 'rừng rậm nhiệt đới'

5 giờ trướcBài gốc

Chiều 20-6, theo nghị trình, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật.

Nêu ý kiến, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Phương Thủy (đoàn Hà Nội) cho biết Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị đặt mục tiêu trong năm 2025 phải cơ bản hoàn thành việc tháo gỡ các điểm nghẽn, khó khăn vướng mắc liên quan đến hệ thống pháp luật.

Để hoàn thành mục tiêu này, các cơ quan đã rà soát và thấy khối lượng các văn bản có liên quan cần phải xử lý rất lớn. Chỉ riêng việc rà soát những nội dung liên quan đến các quy định về phân cấp, phân quyền, phân định lại thẩm quyền giữa các cơ quan ở trung ương và địa phương cũng như giữa các cấp chính quyền địa phương, đã có khoảng 200 luật cần phải sửa đổi, bổ sung, bà Thủy dẫn chứng.

Ngay tại kỳ họp này, chúng ta cũng đang xem xét, thông qua trên 30 dự án luật nhưng trên thực tế các luật được sửa đổi, bổ sung trong kỳ họp nhiều hơn rất nhiều. “Chúng tôi thống kê khoảng trên 70 luật” – bà Thủy nói.

Với khối lượng công việc lớn như vậy, nếu chờ Quốc hội xem xét tuần tự để thông qua sẽ mất rất nhiều thời gian, nhất là trong điều kiện Quốc hội chỉ làm việc theo các kỳ họp. Do đó, theo bà Thủy, cần phải có “những cơ chế đặc biệt” trong bối cảnh hiện nay.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Phương Thủy. Ảnh: QH

Cơ chế đặc biệt

“Cơ chế đặc biệt”, theo dự thảo Nghị quyết, là cho phép Chính phủ ban hành nghị quyết QPPL để điều chỉnh một số quy định có liên quan tại luật, nghị quyết của Quốc hội do Chính phủ trình, nhằm kịp thời tháo gỡ ngay những “điểm nghẽn”; báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội tại phiên họp, kỳ họp gần nhất.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành nghị quyết để điều chỉnh một số quy định có liên quan tại luật, nghị quyết của Quốc hội không do Chính phủ trình. Cơ bản đây là những nội dung liên quan đến trách nhiệm của các cơ quan khác, như TAND Tối cao, VKSND Tối cao, Kiểm toán nhà nước, các cơ quan của Quốc hội…

Theo bà Nguyễn Phương Thủy, thực tế, Quốc hội cũng đã cho phép thực hiện cơ chế tương tự khi thông qua Nghị quyết 190 về xử lý một số những vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy.

Trong Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương hay Luật Công nghiệp, công nghệ số vừa được Quốc hội thông qua đều có quy định cho phép Chính phủ và các cơ quan ban hành văn bản QPPL khi các luật chưa kịp sửa đổi, nhằm bảo đảm tính tương thích, kịp thời đáp ứng yêu cầu đã được nêu trong các luật đó.

“Thống kê sơ bộ, chúng tôi thấy tại kỳ họp này có ít nhất ba luật nữa cũng đang đề xuất là có nội dung tương tự, gồm Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch, Luật Khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, Luật năng lượng nguyên tử…”- bà Thủy nói.

Bên cạnh thuận lợi, cách làm trên cũng có bất cập, bởi mỗi luật sẽ quy định một kiểu và quan trọng nhất, trong các nội dung này, trình tự, thủ tục chưa rõ ràng. Chúng ta mới đưa ra về thẩm quyền còn cách thức thực hiện và cơ chế để kiểm soát thì chưa thật đầy đủ.

Do đó, nội dung được đề xuất trong nghị quyết lần này của Chính phủ trình đã tiếp cận vấn đề này một cách toàn diện hơn.

Thứ nhất, các nội dung được đề xuất giao cho Chính phủ rộng hơn, mang tính bao quát hơn, không chỉ giới hạn ở một vài lĩnh vực cụ thể.

Thứ hai, đã xác định rõ đây là một loại văn bản đặc biệt, có đánh số riêng để dễ theo dõi.

Thứ ba, về trình tự thủ tục, cách thức để thẩm định các dự án này quy định cụ thể khác với quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Trong đó, cho phép sự tham gia của cả các cơ quan của Quốc hội trong hội đồng thẩm định.

Các nghị quyết được ban hành để xử lý các vấn đề phát sinh cũng chỉ có hiệu lực đến tháng 3-2027, thống nhất với thời hạn đang cho phép ở trong các luật, nghị quyết đã được ban hành.

Bà Nguyễn Phương Thủy cho rằng trong một giai đoạn nhất định, cơ chế này hoàn toàn có thể thực hiện được, đáp ứng yêu cầu tập trung tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, các điểm nghẽn về thể chế trong giai đoạn hiện nay. “Về lâu dài, chúng ta cũng không thể áp dụng quy chế như thế này”- bà Thủy nói thêm.

E ngại tình trạng pháp luật mâu thuẫn, chồng chéo

Đồng tình với việc ban hành Nghị quyết này, tuy nhiên, bà Nguyễn Phương Thủy đề nghị cân nhắc thêm một số vấn đề, như phạm vi áp dụng.

“Dự thảo đang giao cho Chính phủ quy định và gần như không có giới hạn”- bà Thủy cho hay tại báo cáo thẩm tra, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề xuất các vấn đề liên quan đến quyền con người, quyền công dân, tố tụng tư pháp, tội phạm, hình phạt… nếu cần phải xử lý thì nên giao cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định. Cũng có ý kiến đề nghị nếu giao Chính phủ quy định, vậy phải xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội…

“Vấn đề này cần phân định rõ hơn về thẩm quyền”- bà nói và cho rằng những nội dung Hiến pháp yêu cầu phải quy định bằng luật thì Chính phủ phải nghiên cứu, đề xuất Quốc hội sửa đổi, bổ sung tại các kỳ họp gần nhất.

Cũng trong phát biểu của mình, bà Thủy “tha thiết” đề nghị Chính phủ và các cơ quan có liên quan nghiên cứu cách xây dựng lại một hệ thống pháp luật Việt Nam rõ ràng, công khai, minh bạch, dễ quản lý, dễ kiểm soát.

“Chúng ta cứ ban hành văn bản QPPL kiểu như thế này thì sẽ liên tục trong tình trạng ở trong một rừng luật. Trước đây là rừng ôn đới, bây giờ đã thành rừng rậm nhiệt đới rồi”- bà Thủy cho rằng việc này gây hệ lụy là rất khó quản lý, rất khó nhận biết đâu là văn bản đang có hiệu lực để áp dụng và những văn bản này đã đầy đủ hay chưa.

“Chúng ta đang thực hiện cuộc cách mạng về thể chế thì cũng phải có cách nào đó cấu trúc lại hệ thống pháp luật, xác định các ngành luật cụ thể, các luật cơ bản phải có và hệ thống văn bản pháp luật từ luật đến các văn bản dưới luật”- bà Thủy nói.

Điều này, theo bà, để các cơ quan quản lý nhà nước nắm rõ ngành, lĩnh vực của mình có bao nhiêu quy định đang có hiệu lực, đang được áp dụng. Còn người dân, doanh nghiệp cũng có thể tiếp cận để biết phải thực hiện theo quy định nào.

“Nếu chúng ta vẫn tiếp tục làm luật theo kiểu như thế này, chúng tôi rất e ngại về tình trạng mâu thuẫn, chồng chéo giữa các văn bản pháp luật”- bà dẫn chứng kỳ họp này, Quốc hội thông qua rất nhiều luật nhưng có rất nhiều nội dung, quy định đang được quy định ở nhiều luật khác nhau.

“Về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát, tại kỳ họp này đã có bốn văn bản quy định. Mỗi văn bản lại quy định khác nhau, rất khó để các cơ quan thi hành pháp luật nhận biết được phải thực hiện theo quy định nào, quy định nào có lợi hay không có lợi…”- vẫn lời bà Thủy.

Từ phân tích trên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị cần phải rà soát, đánh giá, hệ thống hóa lại các văn bản quy định pháp luật để đảm bảo tính công khai, minh bạch và tính dễ tiếp cận, dễ theo dõi của hệ thống pháp luật.

Từ đó, góp phần giảm những chi phí tuân thủ, giảm những phiền hà cho người dân, cho doanh nghiệp nói chung.

NHÓM PHÓNG VIÊN

Nguồn PLO : https://plo.vn/dbqh-lo-ngai-he-thong-phap-luat-tro-thanh-rung-ram-nhiet-doi-post856357.html