Hướng tới môi trường sống lành mạnh và công bằng y tế
Phát biểu tại phiên thảo luận, đại biểu Trần Thị Nhị Hà - Đoàn ĐBQH TP Hà Nội cho biết: về phạm vi điều chỉnh (Điều 1), theo WHO, sức khỏe của con người chịu tác động của bốn nhóm yếu tố cơ bản gồm: xã hội, môi trường, kinh tế và hành vi.
Vì vậy, phòng bệnh không chỉ đơn thuần dựa trên các vấn đề y học lâm sàng và dịch tễ học mà còn cần giải quyết các nguyên nhân gốc rễ như điều kiện sống, môi trường làm việc, chất lượng không khí, nước sạch, thực phẩm và khả năng tiếp cận dịch vụ y tế.
Đại biểu nhấn mạnh: "Việc mở rộng phạm vi điều chỉnh tại Điều 1 là hết sức cần thiết, tạo cơ sở pháp lý rõ ràng cho việc xây dựng các chương trình nâng cao sức khỏe cộng đồng; đồng thời xác định cụ thể trách nhiệm của từng bộ, ngành, chính quyền các cấp trong quản lý, kiểm soát các yếu tố nguy cơ, để bảo đảm sức khỏe nhân dân không chỉ bằng thuốc và bệnh viện mà còn bằng môi trường sống lành mạnh, chính sách KT-XH công bằng và hành vi sống tích cực".
ĐBQH Trần Thị Nhị Hà - Đoàn ĐBQH TP Hà Nội.
Từ phân tích trên, đại biểu đề nghị sửa lại Điều 1 như sau: "Luật này quy định về phòng, chống bệnh truyền nhiễm; phòng, chống các bệnh không lây nhiễm, rối loạn sức khỏe tâm thần; phòng, chống các yếu tố nguy cơ từ môi trường, lối sống, hành vi và dinh dưỡng; nâng cao sức khỏe cộng đồng; ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số trong quản lý sức khỏe toàn dân; thích ứng với biến đổi khí hậu và bảo đảm công bằng y tế".
Liên quan đến chính sách của Nhà nước về phòng bệnh (Điều 3), ĐBQH Trần Thị Nhị Hà cho biết, hệ thống pháp luật hiện hành đã có các quy định về phòng, chống tác hại của thuốc lá, rượu bia và các sản phẩm có nguy cơ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng. Do đó, bà Hà đề nghị Luật Phòng bệnh cần mạnh mẽ, quyết liệt hơn và đi trước một bước để bảo vệ sức khỏe nhân dân.
Các ĐBQH dự Kỳ họp thứ 10 chiều 10/11.
Về dinh dưỡng cho trẻ em (Điều 36), đại biểu kiến nghị bổ sung quy định về dinh dưỡng trong cơ sở giáo dục như sau: "Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với Bộ GD&ĐT ban hành quy chuẩn quốc gia về tiêu chuẩn dinh dưỡng bữa ăn học đường. Cơ sở giáo dục có trách nhiệm tổ chức bữa ăn bảo đảm dinh dưỡng hợp lý, khoa học; hạn chế sử dụng thực phẩm không lành mạnh, có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe học sinh. Cấm bày bán, quảng cáo, khuyến mại các sản phẩm không có lợi cho sức khỏe trong và xung quanh khuôn viên trường học."
Về công bằng y tế và hỗ trợ nhóm yếu thế, bà Hà đề nghị bổ sung thêm một điều quy định chính sách ưu tiên và hỗ trợ y tế đối với vùng khó khăn và nhóm yếu thế, cụ thể: "Ưu tiên đầu tư nguồn lực cho công tác phòng bệnh tại vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo và nhóm yếu thế. Hỗ trợ toàn bộ hoặc một phần chi phí sàng lọc và các dịch vụ phòng bệnh khác đối với các đối tượng thuộc nhóm yếu thế và nhóm có nguy cơ cao. Bộ trưởng Bộ Y tế hướng dẫn chi tiết điều này".
Xây dựng thuế sức khỏe đối với sản phẩm chứa đường và chất béo
ĐBQH Phạm Trọng Nhân - TP.HCM
Phát biểu ý kiến, ĐBQH Phạm Trọng Nhân – Đoàn ĐBQH TP Hồ Chí Minh cho rằng, để kiểm soát các yếu tố nguy cơ gây bệnh tật, cần sửa khoản 2, Điều 15 theo hướng ràng buộc trách nhiệm và thời hạn thực thi rõ ràng:
"Chính phủ có trách nhiệm ban hành và định kỳ cập nhật danh mục các sản phẩm, yếu tố nguy cơ không có lợi cho sức khỏe; quy định biện pháp quản lý, bao gồm dán nhãn cảnh báo, hạn chế quảng cáo, kiểm soát phân phối trong cơ sở giáo dục và áp dụng chính sách thuế sức khỏe phù hợp. Trong thời hạn 12 tháng kể từ ngày Luật có hiệu lực, Chính phủ, Bộ Y tế và các bộ liên quan phải hoàn thiện các văn bản quy định chi tiết; quá thời hạn sẽ áp dụng tạm thời theo tiêu chí do Bộ Y tế công bố".
Bên cạnh đó, đại biểu Phạm Trọng Nhân cũng đề nghị cấm tiếp thị nhắm đến trẻ em dưới 16 tuổi trên mọi nền tảng; quy định rõ vùng an toàn dinh dưỡng học đường; cấm bán và quảng cáo sản phẩm có dán nhãn cảnh báo trong phạm vi nhà trường, theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới và phù hợp với thực tiễn Việt Nam.
Đại biểu cũng đề xuất xây dựng thuế sức khỏe đối với sản phẩm chứa đường và chất béo, khuyến khích doanh nghiệp cải tiến sản phẩm; đồng thời giảm thuế cho sản phẩm tự nhiên, ít phụ gia, để chính sách tài chính song hành cùng chính sách y tế.
Đại biểu dẫn chứng, chúng ta đang chứng kiến một thế hệ trẻ béo phì sớm, mắc bệnh sớm hơn và kiệt sức sớm hơn. Một trong những nguyên nhân xuất phát từ môi trường tiêu dùng hằng ngày: không khó để tìm mua những sản phẩm, thực phẩm không có lợi cho sức khỏe, chứa đường, muối, chất béo bão hòa với hàm lượng cao; hay các sản phẩm chứa gia vị công nghiệp, chất điều vị tạo mùi mang lại cảm giác “siêu ngon”, khó cưỡng. Những sản phẩm này có thể dễ dàng tìm thấy trong các gói snack, nước ngọt, thức ăn nhanh hay những thực phẩm siêu chế biến bày bán tràn lan trong siêu thị và căng tin học đường.
Đại biểu cũng cho rằng, những sản phẩm này khiến thói quen và vị giác của người tiêu dùng bị lệch chuẩn; việc sử dụng lâu ngày có thể dẫn tới tình trạng gây nghiện, thèm ăn liên tục và cuối cùng là béo phì, tiểu đường, tăng huyết áp, rối loạn chuyển hóa.
Lê Bảo