'Đế chế' đồ ăn xa xỉ Trung Quốc trỗi dậy

2 giờ trướcBài gốc

Nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới hiện nắm giữ phần lớn sản lượng và kim ngạch xuất khẩu trứng cá muối của toàn cầu. Quốc gia này cũng đã vượt Australia, nơi từng cung cấp cây giống mắc ca cho Trung Quốc, để trở thành nhà sản xuất hạt mắc ca lớn thứ 2 thế giới.

Không dừng lại ở đó, Trung Quốc còn mở rộng nhanh việc trồng anh đào, khai thác và buôn bán nấm truffle hoang dã, đồng thời mỗi năm sản xuất hàng nghìn tấn gan ngỗng vỗ béo (foie gras).

“Trước đây, nhiều người có tiền nhưng không biết đến sản phẩm này, hoặc không biết nó được sản xuất ngay tại Trung Quốc, cụ thể là ở huyện Hoắc Khâu”, ông Li Fengshan, một nông dân tại tỉnh An Huy, mỗi năm sản xuất khoảng 100 tấn gan ngỗng chủ yếu cho thị trường nội địa, cho biết. “Bây giờ thì rất nhiều người đã biết”.

Bùng nổ đồ ăn xa xỉ

Chỉ trong vòng 2 thập kỷ, nguồn cung của những loại thực phẩm từng phụ thuộc chủ yếu vào nhập khẩu đã tăng vọt tại Trung Quốc. Sự thay đổi này phản ánh vai trò thúc đẩy mạnh mẽ của chính quyền các tỉnh mạnh về nông nghiệp như Vân Nam ở phía tây nam, Sơn Đông ở phía đông và An Huy ở miền trung. Nông dân tại những tỉnh này được khuyến khích bỏ các cây trồng truyền thống và chuyển sang sản phẩm có giá trị cao hơn.

Cơn bùng nổ thực phẩm hạng sang cũng đồng thời tạo thêm sức ép đối với các đối tác thương mại của Trung Quốc, quốc gia ghi nhận thặng dư thương mại hàng hóa kỷ lục hơn 1.000 tỷ USD trong 11 tháng đầu năm.

Tác động được thể hiện rõ rệt nhất với trứng cá muối. Kể từ thập niên 1990, sản lượng tại Trung Quốc đã tăng nhanh, làm thay đổi cục diện thương mại toàn cầu.

Kaluga Queen, thương hiệu trứng cá muối do các chuyên gia thuộc Bộ Nông nghiệp Trung Quốc phát triển, hiện là nhà cung ứng lớn nhất thế giới. Riêng năm 2024, thương hiệu này sản xuất 260 tấn trứng cá, tương đương 35% tổng sản lượng toàn cầu.

Năm 2012, Trung Quốc chỉ xuất khẩu khoảng 12 triệu USD trứng cá muối, chiếm gần 14% tổng giá trị xuất khẩu toàn cầu. Đến năm 2024, sau khi xung đột Ukraine nổ ra làm gián đoạn dòng chảy thương mại của Nga, con số này đã vọt lên 98 triệu USD, tương đương khoảng 43% tổng xuất khẩu thế giới, theo dữ liệu của Trung tâm Thương mại Quốc tế.

Nhân viên kiểm tra cơ sở chế biến trứng cá tầm tại nhà máy của công ty sản xuất trứng cá muối Kaluga Queen ở Chiết Giang, Trung Quốc. Ảnh: Peak Magazine.

Đà tăng xuất khẩu diễn ra trong bối cảnh nhu cầu trong nước chịu nhiều sức ép. Thị trường bất động sản suy giảm khiến chi tiêu không thiết yếu bị thắt chặt, trong khi xu hướng cắt giảm yến tiệc, vốn là một phần của chiến dịch chống tham nhũng tại Trung Quốc, làm nhu cầu thực phẩm xa xỉ suy yếu.

“Sản xuất thực phẩm cao cấp gắn chặt với tiêu dùng của khu vực nhà nước”, ông Ian Lahiffe, chuyên gia tư vấn về nông nghiệp Trung Quốc, nhận xét. “Khi các quy định hạn chế yến tiệc được áp dụng, nhu cầu nội địa giảm mạnh. Các nhà sản xuất đột ngột phải tìm cách bán lượng hàng tồn ra nước ngoài”.

Theo ông Lahiffe, các nhà sản xuất Trung Quốc có thể mở rộng nhanh và bán với giá thấp hơn đối thủ nhờ lợi thế chi phí lao động rẻ, yêu cầu về phúc lợi động vật ít khắt khe hơn, cùng chu kỳ sản xuất và chuỗi cung ứng ngắn và linh hoạt.

Tuy vậy, nhiều nhà sản xuất, trong đó có ông Li tại Hoắc Khâu, vẫn đánh cược vào thị trường nội địa khổng lồ, dù niềm tin tiêu dùng những năm gần đây còn yếu.

“Tiêu dùng trong nước đang cải thiện dần qua từng năm”, ông Li nói, đồng thời cho biết ông cũng xuất khẩu một phần các hộp gan ngỗng 100g sang Trung Đông.

Công lớn của chính quyền địa phương

Sự trỗi dậy của ngành mắc ca cho thấy rõ cách chính quyền địa phương Trung Quốc hỗ trợ xây dựng các sản phẩm thực phẩm cao cấp. Tại thành phố Mang Thị ở Vân Nam, gần biên giới Myanmar, những dải đất rộng lớn phủ kín cây mắc ca là “trái ngọt” của chiến lược được khởi động từ thập niên 1990, thời điểm loại hạt này được xác định có thể mang lại giá trị cao và cải thiện thu nhập người làm nông.

Trước đó, người Trung Quốc từng cố gắng trồng mắc ca tại các tỉnh ven biển như Quảng Đông và Hải Nam nhưng đều thất bại do bộ rễ của gốc cây mắc ca nông, không thể trụ trước bão. Chính quyền tỉnh Vân Nam đã tung ra các gói hỗ trợ gồm trợ cấp, phân bón, tưới tiêu và đào tạo, nhằm khuyến khích các hộ nông dân nhỏ chuyển sang loại cây khi ấy còn rất xa lạ với người tiêu dùng Trung Quốc.

“Thấy rõ tiềm năng sinh lời, nông nhân nhanh chóng nhập cuộc”, ông Hu Mingming, Phó tổng Giám đốc Công ty Mắc ca Yunnan Discovery Group, nói.

Sản lượng mắc ca tại Trung Quốc đã và đang tăng mạnh. Trong năm 2016-2024, Vân Nam từ chỗ chỉ chiếm khoảng 3% sản lượng mắc ca toàn cầu đã tăng lên gần 20%. Năm 2023, Trung Quốc vượt Australia để trở thành nhà sản xuất mắc ca lớn thứ 2 thế giới, hướng tới mục tiêu vượt qua Nam Phi.

Phần lớn sản lượng của Yunnan Discovery được tiêu thụ trong nước, khoảng 70% doanh số tập trung vào mùa biếu tặng dịp Tết Nguyên đán. Theo ông Hu, dư địa tăng trưởng vẫn còn lớn khi mắc ca ngày càng có giá dễ tiếp cận hơn.

“Có một câu đùa rằng, hễ trên thế giới có loại trái cây nào đắt đỏ, Vân Nam sẽ nhập về, nghiên cứu, trồng thử và rồi kéo giá xuống”, ông nói.

Trung Quốc hiện là quốc gia tiêu thụ anh đào lớn nhất thế giới, dự báo ăn khoảng 1,5 triệu tấn trong năm nay. Ảnh: SCMP.

Câu chuyện tương tự cũng diễn ra với quả anh đào. Trung Quốc hiện là quốc gia tiêu thụ anh đào lớn nhất thế giới, dự báo ăn khoảng 1,5 triệu tấn trong năm nay, trong đó 900.000 tấn được trồng trong nước, phần còn lại chủ yếu nhập từ Chile.

Sơn Đông đã vươn lên thành tỉnh trồng anh đào lớn nhất Trung Quốc sau khi chính quyền địa phương xác định đây là lĩnh vực tăng trưởng chiến lược và khuyến khích nông dân trồng táo chuyển đổi.

Vân Nam cũng vốn không nổi tiếng về anh đào, nhưng ông Faraz Maani, một người Mỹ gốc Iran từng kinh doanh anh đào Chile tại châu Á, nay lại trồng loại quả này tại trang trại Sol Farm ở huyện Di Độ, phía tây nam Trung Quốc.

Để trồng anh đào tại vùng khí hậu ôn hòa như Di Độ, ông Maani phải kết hợp sự sáng tạo của khu vực tư nhân với hạ tầng do nhà nước xây dựng. Nhằm tạo ra mùa đông lạnh để cây có thể “ngủ đông”, ông đưa cây vào các kho lạnh công nghiệp, có thể chứa khoảng 10.000 cây, sử dụng điện giá rẻ từ trang trại điện gió gần đó. Chính quyền địa phương cũng đầu tư hệ thống đường ống dẫn nước.

“Trước đây chúng tôi thường xuyên đối mặt với hạn hán, rồi sau đó có một dự án lớn đưa nước về qua các đường ống xuyên núi”, ông Maani nói. “Chúng tôi đang trồng anh đào ở một nơi lẽ ra không nên trồng anh đào”.

Lạc Chi

Nguồn Znews : https://znews.vn/de-che-do-an-xa-xi-trung-quoc-troi-day-post1614567.html