'Đế chế' Donald Trump 2.0 và những ảnh hưởng - Bài 2: Viễn cảnh u ám tại châu Âu

Người dân mua sắm tại siêu thị ở Vienna, Áo. Ảnh: THX/TTXVN

Nhận định về những thách thức mà kinh tế châu Âu sẽ phải đối mặt khi ông Donald Trump lên nắm quyền trong nhiệm kỳ Tổng thống Mỹ lần thứ hai, tạp chí Le Nouvel Obs của Pháp cảnh báo Trumponomics (chính sách kinh tế kiểu ông Trump) như tăng thuế quan, lạm phát nhập khẩu, di dời nhà máy, lãi suất cao... sẽ có nguy cơ làm suy yếu tăng trưởng của Liên minh châu Âu (EU).

"Trong nhiệm kỳ đầu tiên, ông Trump đã bắt đầu chính sách tăng thuế quan", chuyên gia kinh tế vĩ mô Bruno Cavalier của tập đoàn tài chính Pháp Oddo BHF nhắc lại. Trong giai đoạn 2018-2020, chính quyền của ông Donald Trump đã tăng mạnh thuế quan đối với hàng hóa "made in China", ảnh hưởng đến hơn 1/5 tổng số hàng hóa nhập khẩu vào nước này.

Chính sách này của ông Trump đã được người kế nhiệm là ông Joe Biden tiếp tục duy trì. Tuy nhiên, "lần này, quy mô của những gì ông Donald Trump dự định làm sẽ lớn chưa từng có", chuyên gia Bruno Cavalier cảnh báo.

Mục tiêu thực sự của Tổng thống đắc cử là bù đắp phần nào cho thâm hụt ngân sách bổ sung mà ông sắp tạo ra (7.500 tỷ USD trong 10 năm) với những lời hứa giảm thuế trong nước nhưng tăng mạnh thuế quan. Trong các cuộc vận động tranh cử, ông Donald Trump đã đề cập đến ý định đánh thuế từ 50% đến 60% đối với hàng hóa từ Trung Quốc, và từ 10% đến 20% đối với hàng nhập khẩu từ phần còn lại của thế giới... Thậm chí, thỉnh thoảng ông cũng đã đe dọa áp thuế 2.000% đối với xe ô tô sản xuất ở nước ngoài.

Một mối nguy hiểm tiềm tàng của chính sách "bao bọc" nền kinh tế Mỹ kiểu ông Trump sẽ là việc tăng cường di dời năng lực sản xuất công nghiệp từ EU sang bên kia bờ Đại Tây Dương. Các tập đoàn xuất khẩu lớn - Airbus, Stellantis, Volkswagen... - có thể quyết định xây dựng thêm nhiều nhà máy tại Mỹ. "Đầu tư sản xuất của châu Âu sẽ có xu hướng chuyển về các khu vực thân thiện với kinh doanh", chuyên gia Michel Ruimy dự đoán.

Đây thực sự là mục tiêu rõ ràng của ông Donald Trump, người đã cam kết cắt giảm thuế, kết hợp với chi phí năng lượng thấp (hệ quả của lời hứa khoan dầu và khí đốt không giới hạn), nhằm "thu hút hàng nghìn doanh nghiệp" đến với nước Mỹ. Ông đặc biệt mơ ước hồi sinh các khu công nghiệp đã bị bỏ hoang ở Vành đai Rỉ sét (Rust Belt) bằng cách thu hút các nhà máy ô tô, đã chuyển sang bên kia biên giới Mexico, trở lại với khu vực này.

“Triển vọng ổn định tài chính [của châu Âu] bị che mờ bởi những bất ổn về tài chính vĩ mô và địa chính trị ngày càng tăng, cũng như sự không chắc chắn trong chính sách thương mại” – nhận định của Phó Chủ tịch ECB Luis de Guindos được tạp chí La Tribune trích dẫn. Ông cho rằng, kế hoạch của ông Trump nhằm áp thuế hải quan toàn cầu đối với hàng nhập khẩu vào Mỹ sẽ gây hậu quả đối với đồng euro, đặc biệt khi Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đẩy nhanh tốc độ giảm lãi suất cơ bản trong trường hợp xuất khẩu sụt giảm quá mạnh.

Trụ sở Ngân hàng Trung ương châu Âu tại Frankfurt am Main, Đức. Ảnh: AFP/TTXVN

Vấn đề là ở chỗ với châu Âu, có lẽ không có nhiều điều để đàm phán. "Ngoại trừ lĩnh vực công nghệ, Mỹ có thâm hụt thương mại khổng lồ với Liên minh châu Âu. Nhưng chúng ta không thể nhập khẩu những gì Mỹ không sản xuất hoặc những gì chúng ta không cần, cũng không thể tự nguyện hạn chế xuất khẩu được", theo nhận định của chuyên gia kinh tế Patrick Artus.

Là người theo chủ nghĩa trọng thương, ông Donald Trump chưa bao giờ che giấu mong muốn giảm thâm hụt thương mại của Mỹ với Liên minh châu Âu, vốn lên tới gần 157 tỷ euro vào cuối năm 2023. Việc trao đổi thương mại giữa hai đồng minh tăng gấp 10 lần so với một thập kỷ trước đã mang lại lợi nhuận lớn cho châu Âu trong lĩnh vực sản xuất hàng hóa và trước hết là cho Đức. Đây là lý do tại sao tới đây Đức chắc chắn nằm trong "tầm ngắm" của chính quyền mới tại Mỹ.

“Căng thẳng thương mại toàn cầu ngày càng lớn và xu hướng bảo hộ có thể gia tăng trên toàn thế giới đang làm tăng lo ngại về tác động tiêu cực tiềm tàng đối với tăng trưởng toàn cầu, lạm phát và giá tài sản”, báo cáo của ECB cho biết.

Nhìn chung, ECB tin rằng tăng trưởng yếu hiện gây ra mối đe dọa lớn hơn lạm phát ở Khu vực sử dụng đồng euro (Eurozone). ECB cũng nhấn mạnh những lo ngại liên quan đến chi phí trả nợ chính phủ ngày càng tăng và sự yếu kém về tài chính của một số quốc gia thành viên Eurozone. Vấn đề bền vững của nợ hiện đang được đặt ra ở một số quốc gia và lần này, ECB không ngần ngại nêu đích danh Pháp, đặc biệt trong bối cảnh có nhiều bất ổn chính trị tại nước này.

Quan điểm này càng phù hợp hơn khi ngay cả Đức, nền kinh tế lớn nhất Khu vực đồng euro và là đối tác thương mại hàng đầu của Pháp, cũng đang chìm trong bất ổn chính trị, với các cuộc bầu cử lập pháp sớm dự kiến diễn ra vào tháng 2/2025, tức là ngay sau khi ông Donald Trump nhậm chức vào ngày 20/1/2025. Bất ổn chính trị cũng được các cơ quan xếp hạng chỉ ra ở mức độ ngày càng đáng báo động.

Tuy nhiên, báo cáo của ECB nhấn mạnh rằng tình trạng nợ công hiện tại không thể so sánh với cuộc khủng hoảng ở Eurozone

năm 2010. Nhưng ECB cũng lo ngại rằng mức nợ công cao ở một số quốc gia thuộc khu vực sẽ hạn chế không gian chính trị của các chính phủ trong việc ứng phó với những cú sốc kinh tế tiềm tàng, đặc biệt là đối với quá trình chuyển đổi năng lượng cũng như tăng cường ngân sách quốc phòng.

(Tiếp theo: “Đế chế” Donald Trump 2.0 và những ảnh hưởng - Bài cuối: Tương lai thương mại toàn cầu)“Đế chế” Donald Trump 2.0 và những ảnh hưởng - Bài 2: Viễn cảnh u ám tại châu Âu