Du lịch gắn với các cột mốc chủ quyền biên giới đang trở thành xu hướng mới trong ngành du lịch Việt Nam. Loại hình này kết hợp giữa trải nghiệm khám phá cảnh quan, tìm hiểu văn hóa vùng biên và giáo dục truyền thống lịch sử.
Đừng để du khách chỉ dừng lại để chụp ảnh
Theo đại diện Sở Du lịch TP.HCM, nhiều doanh nghiệp lữ hành hiện đã khai thác các tuyến Hà Tiên - Phnom Penh - Mộc Bài hay Hà Tiên - Phú Quốc - Campuchia vào chương trình tour sẵn có, giúp đa dạng hóa sản phẩm du lịch mà không làm tăng chi phí.
Ông Nguyễn Trung Tây Đô, Phó Giám đốc Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ Du lịch Trang Thanh, cho rằng một sản phẩm du lịch bền vững cần hội tụ ba yếu tố: Khả năng tiếp cận, sức hấp dẫn và tiện ích phục vụ. Tour tham quan cột mốc chủ quyền được kỳ vọng tạo điểm nhấn khác biệt nhờ giá trị biểu tượng thiêng liêng của biên cương Tổ quốc.
Khi được tổ chức bài bản, kết hợp chặt chẽ với chính quyền và lực lượng địa phương, vùng biên hoàn toàn có thể trở thành điểm đến an toàn, thân thiện và giàu giá trị nhân văn. Mô hình này sẽ góp phần thay đổi quan niệm lâu nay rằng vùng biên là khu vực khó tiếp cận.
Ông Nguyễn Trung Tây Đô, Phó Giám đốc Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ Du lịch Trang Thanh
 Du khách tham quan và nghe các chiến sĩ biên phòng giới thiệu về các cột mốc 232 thiêng liêng tại Đồng Tháp. Ảnh: TT. 
Anh Phan Thanh Tùng (du khách đến từ Hà Nội) chia sẻ, trước chuyến đi anh từng nghĩ vùng biên chỉ có đồi núi và những đồn biên phòng heo hút. Thế nhưng khi đến nơi, anh rất bất ngờ vì cảnh quan nơi đây vừa đẹp, vừa yên bình.
“Đứng bên cột mốc, nghe hướng dẫn viên kể chuyện về những người lính biên giới, tôi hiểu thêm về lịch sử và văn hóa địa phương, đồng thời có cơ hội kết nối với người dân vùng biên” - anh Tùng nói.
Dù tiềm năng lớn, loại hình du lịch này vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Ông Diệp Đức Duy, Giám đốc Công ty Du lịch và Sự kiện Sao Biển, cho biết cơ sở hạ tầng giao thông ở một số khu vực biên giới còn yếu, đường nhỏ và xuống cấp, gây khó khăn cho việc đưa khách đến tham quan.
Bên cạnh đó, ông Duy chỉ ra: “Một cột mốc biên giới chỉ thật sự sống động khi người hướng dẫn có thể kể được câu chuyện lịch sử, văn hóa và tinh thần giữ đất của những người lính biên phòng. Đừng để du khách chỉ dừng lại để chụp ảnh rồi rời đi, chuyến đi sẽ mất đi chiều sâu và khó tạo ấn tượng lâu dài”.
Ngoài ra, theo các doanh nghiệp lữ hành, hiện việc xin phép tiếp cận khu vực biên giới thường mất nhiều thời gian. Quy trình thay đổi giữa các đồn biên phòng, gây khó cho doanh nghiệp trong xây dựng tour cố định.
Đơn giản hóa thủ tục đưa khách đến vùng biên
Để điểm đến cột mốc chủ quyền vận hành thực tế, nhiều doanh nghiệp du lịch nhấn mạnh cần tháo gỡ ba vấn đề: Thủ tục hành chính, mô hình sản phẩm và hệ sinh thái dịch vụ đi kèm.
Ở góc độ nghiên cứu, TS Dương Đức Minh, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Kinh tế và Du lịch TP.HCM đánh giá cần xây dựng hệ sinh thái dịch vụ đồng bộ, kết nối lưu trú - ẩm thực - vận chuyển - trải nghiệm văn hóa.
Các thủ tục liên quan đến việc đưa khách đến vùng biên cũng nên được rút gọn, tăng phối hợp giữa doanh nghiệp và lực lượng biên phòng để đảm bảo vừa an toàn, vừa thuận lợi cho hoạt động du lịch.
Hiện nay, việc phát triển điểm đến du lịch này không phải là câu chuyện của riêng doanh nghiệp. Để sản phẩm tồn tại bền vững, cần hình thành hệ sinh thái dịch vụ vùng biên gồm vận chuyển - lưu trú - ẩm thực - hướng dẫn viên - trải nghiệm cộng đồng. Khi các yếu tố này liên kết mạch lạc, tour mới có thể kéo dài thời gian lưu trú và tạo lợi ích kinh tế tại địa phương, thay vì chỉ là chuyến đi ngắn đi về trong ngày.
“Vì vậy cần thiết lập quy trình thống nhất một cửa, có hướng dẫn rõ ràng về khu vực được phép tham quan, tuyến di chuyển và thời gian lưu lại, giúp doanh nghiệp chủ động lên kế hoạch, đồng thời lực lượng quản lý cũng kiểm soát tốt hơn” - TS Minh chia sẻ.
 Các chuyên gia, doanh nghiệp cho rằng cần phát triển các điểm mốc chủ quyền thành điểm đến du lịch. Ảnh: TT. 
Bên cạnh thủ tục, các doanh nghiệp cho rằng cần tập trung xây dựng tour theo chủ đề để biến giá trị thiêng liêng thành giá trị trải nghiệm, thay vì chỉ dừng ở mô hình đến cột mốc để chụp ảnh.
Ông Diệp Đức Duy cho rằng nếu muốn du lịch cột mốc phát triển thì địa phương nên xem các điểm tham quan biên giới có tài nguyên du lịch nào như điểm di tích lịch sử, văn hóa... Từ đó đầu tư thêm điểm đến đa dạng, thiết thực, tránh để trải nghiệm bị đứt quãng khi chỉ tham quan.
Bà Phạm Thị Ngọc Yến, Đại diện Công ty Du lịch Chu Du S, nhận định tour này có thể phát huy hiệu quả với học sinh, sinh viên, thanh niên thông qua hoạt động ngoại khóa, giáo dục trải nghiệm thực tế.
Sản phẩm này cũng sẽ phù hợp với cựu chiến binh, lực lượng vũ trang, những người có nhu cầu hồi tưởng và tri ân... Việc đưa tour này vào chương trình giáo dục địa phương sẽ giúp xây dựng nhận thức về chủ quyền từ sớm và lan tỏa giá trị cộng đồng.
Du lịch gắn với các cột mốc chủ quyền là một hướng phát triển mới, vừa giúp du khách trải nghiệm cảnh quan, vừa giáo dục truyền thống lịch sử và nâng cao nhận thức về chủ quyền quốc gia.
Để loại hình này phát triển bền vững, cần đơn giản hóa thủ tục hành chính, xây dựng tour có nội dung hấp dẫn, kết hợp trải nghiệm lịch sử - văn hóa và đầu tư cơ sở hạ tầng, dịch vụ tiện ích đồng bộ.
Sở Du lịch sẽ phối hợp với các địa phương và doanh nghiệp để hỗ trợ phát triển sản phẩm này, nhằm biến vùng biên thành điểm đến an toàn, thân thiện và giàu giá trị nhân văn.
Đại diện Sở Du lịch TP.HCM
THU TRINH