Để Hà Nội theo kịp tốc độ phát triển chung của các đô thị hiện đại

10 giờ trướcBài gốc

Thủ đô Hà Nội ngày càng phát triển. Ảnh: Trung Nguyên

Yêu cầu thông tin đa dạng

Trong hơn 25 năm qua, Hà Nội cũng như nhiều địa phương trên cả nước đã dành nhiều thời gian và kinh phí để lập bản đồ quản lý đất đai và quy hoạch. Tuy vậy, cơ sở dữ liệu đất đai vẫn tồn tại những hạn chế. Theo Cục Quản lý đất đai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), đến năm 2025 cả nước mới có 495/696 cấp huyện cũ có dữ liệu địa chính; 46/100 triệu thửa đất có thông tin trong cơ sở dữ liệu, nhiều địa phương chưa kết nối, liên thông giữa cơ quan đăng ký đất đai với cơ quan thuế, dữ liệu đất đai vẫn chưa bảo đảm tính đồng bộ và độ tin cậy cao.

Vấn đề độ tin cậy của bản đồ địa chính mới tại Hà Nội trong việc lập quy hoạch vẫn còn nhiều điều cần thảo luận. Hà Nội xây dựng nhiều quy hoạch, song có một số nội dung chưa thực hiện được, do thiếu nguồn lực (như quy hoạch đường sắt đô thị) hoặc chưa phù hợp với các quy định (như quy hoạch đô thị bên sông chưa phù hợp với quy hoạch phòng chống lũ và Luật Đê điều); Quy hoạch Thủ đô, Điều chỉnh quy hoạch chung mới công bố chưa lâu đã phải chỉnh sửa, bổ sung do thay đổi mô hình quản lý và không gian hành chính; chưa có vị trí trạm sạc điện cho vùng phát thải thấp… Mặc dù có nhiều bản đồ địa chính và quy hoạch, nhưng dữ liệu vẫn thiếu thông tin, chưa được tích hợp đồng bộ để phục vụ hiệu quả cho công tác quản lý và lập trình phát triển đô thị.

Ví dụ để so sánh, bản đồ vệ tinh (Google Earth) cho thấy kiến trúc toàn thành phố New York (Mỹ) hiển thị 3D rất hấp dẫn, những hình ảnh “màu mè” nhưng thực ra xem cho vui mắt mà không hỗ trợ gì cho công tác quản lý. Vì vậy, Sở Quy hoạch thành phố New York đã lập trang web "NYC Planning" từ bản đồ nền với các thuộc tính, tổ hợp thành các bảng dữ liệu chuyên đề (Dashboard) hiển thị thông tin từ tổng thể đến chi tiết về thuế, lô đất, chủ đất, mức phí bảo hiểm cháy nổ/ngập lụt…

Dashboard của một khu vực có chủ đề dân cư đã hiển thị dữ liệu các thành phần, thu nhập, chi phí cùng các hạ tầng thiết yếu đang hoạt động với đánh giá chất lượng... Toàn bộ phần quy chuẩn mã hóa quy hoạch là open source (mã nguồn mở) và sẵn sàng chia sẻ bố cục thông tin, tổ chức dữ liệu. Với Hà Nội, các xã phường có thể lấy bản đồ địa chính chất lượng tốt dán lên bản đồ vệ tinh để làm nền cho hệ thống thông tin địa lý (GIS - Geographic Information System).

Trên nền địa lý gắn các thông tin thuộc tính đa dạng: Chủ sở hữu - quản lý, giá trị kinh tế, hiện trạng sử dụng khai thác… các “Dashboard” hiển thị dữ liệu, số liệu thống kê, biểu đồ và thông tin quan trọng một cách trực quan và dễ hiểu, phục vụ các tác nghiệp quản trị kinh tế - xã hội.

Đẩy mạnh việc xây dựng GIS và BIM

Dự án Grand Paris Express (Paris, Pháp) được khởi công từ năm 2013 và dự kiến hoàn thành vào 2031 với tổng đầu tư 30 tỷ USD. Với cách tiếp cận sáng tạo, đến năm 2025, dự án đã đạt được những mục tiêu cơ bản. Không chỉ bổ sung 200km đường sắt đô thị hiện có và hàng nghìn kilômét tuyến xe bus, xe đạp, đi bộ… mà còn xây thêm hơn 30 triệu mét vuông nhà ở mới.

Dự án mở rộng không gian xanh công cộng và tạo ra hàng trăm nghìn việc làm mới. Từ đòi hỏi phát triển bền vững, dự án thu hút đầu tư bằng trái phiếu "xanh" mạnh mẽ để không phải dùng tới ngân sách và rút ngắn thời gian hoàn vốn vào năm 2030, thay vì tới năm 2075 như dự tính ban đầu.

Từ kinh nghiệm trên có thể thấy, các xã, phường của Hà Nội nếu xây dựng hệ thống thông tin địa lý (GIS) cũng sẽ hỗ trợ công tác khảo sát chính xác để bảo đảm thu hồi vốn nhanh cho những dự án quy mô lớn, thay cho những dự án được lập ra một cách chủ quan, thiếu khảo sát hiện trạng và dự báo nhu cầu thị trường nên không được các nhà đầu tư quan tâm.

Ví dụ như tuyến đường sắt đô thị số 3.2 dự kiến chi phí đầu tư rất cao (1,7 tỷ USD để làm 8,5km), nhưng hướng tuyến đi qua khu đầm hồ Yên Sở, nơi có khu dân cư thưa thớt. Việc thiếu lượng khách ổn định sẽ khiến thời gian thu hồi vốn kéo dài, làm tăng rủi ro đầu tư, trong khi có thể đổi hướng đi ngầm qua sông Hồng.

Với phương án này có thể đón 30-35 triệu khách/năm, đi từ sân bay Gia Bình (tỉnh Bắc Ninh) vào thành phố và thu hút lượng khách lớn từ các khu dân cư dày đặc hiện có tại Bắc sông Hồng, các ga đường sắt tốc độ cao từ Lào Cai qua Hà Nội xuống Hải Phòng. Đi cùng các dự án hạ tầng lớn sẽ xuất hiện những tổ hợp đô thị hiện đại có mật độ xây dựng cao… Do đó, dữ liệu GIS sẽ hỗ trợ thông tin nghiên cứu dự án hiệu quả cũng như cung cấp cho các nhà đầu tư, các định chế tài chính nhận biết cơ hội đầu tư khả thi.

Ngoài ra khi các xã, phường có hệ thống GIS sẽ giải phóng nguồn nhân lực quản lý khỏi các công việc thủ công lặp lại, giải phóng nguồn lực mới xuất hiện do thông tin cơ hội phát triển mới tin cậy đem lại. Việc xuất hiện các dự án đô thị hiện đại cũng là lúc cần đến các công cụ mới để quản trị thông tin công trình xây dựng (BIM - Building Information Management), một chuỗi các công nghệ hỗ trợ khác cùng đồng hành: Hệ thống quản lý dự án (Management Information System - MIS), Dữ liệu lớn (Big data), Internet vạn vật (IoT), trí tuệ nhân tạo (AI)...

Việc ứng dụng công nghệ sẽ thúc đẩy hiện đại hóa, chuyên nghiệp hóa trong công tác quản lý, giúp Hà Nội tăng tốc để bắt kịp nhịp phát triển của các đô thị hiện đại trên thế giới.

Trần Huy Ánh
Ủy viên Thường vụ Hội Kiến trúc sư Hà Nội

Trần Huy Ánh

Nguồn Hà Nội Mới : https://hanoimoi.vn/de-ha-noi-theo-kip-toc-do-phat-trien-chung-cua-cac-do-thi-hien-dai-710709.html