Cán bộ dân số xã Bắc Sơn (bên trái) tuyên truyền về chăm sóc sức khỏe sinh sản cho người dân
Sinh 2 con gái, vợ chồng chị Dương Thị Quỳnh Hoa (khối Hữu Vĩnh, xã Bắc Sơn) không ít lần được người thân khuyên về việc nên sinh thêm con trai để “có nếp có tẻ”. Vợ chồng chị cũng không tránh khỏi băn khoăn, lo lắng. Nhưng trong những lần cán bộ dân số xã tới nhà thăm hỏi, tư vấn, vợ chồng chị quyết định dừng lại ở 2 con. Giờ đây, các con của chị đều học giỏi, ngoan ngoãn, kinh tế gia đình ổn định. Chị Hoa tâm sự: Nhờ cán bộ dân số thường xuyên đến tận nhà tuyên truyền, giải thích cặn kẽ, tôi dần hiểu rõ cách chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình và biết cân nhắc kỹ lưỡng trước khi sinh thêm. Các chị ấy không chỉ nói một lần mà kiên trì nhắc nhở, chia sẻ từng câu chuyện cụ thể, gần gũi. Nhờ vậy, vợ chồng tôi thống nhất dừng lại ở hai con. Giờ nhìn lại, tôi thấy quyết định đó là hoàn toàn đúng đắn.
Từ những kết quả cụ thể ở các hộ gia đình như chị Hoa, có thể thấy rõ vai trò quan trọng của cán bộ, cộng tác viên dân số. Chị Phạm Thị Yến, viên chức dân số xã Bắc Sơn, người trực tiếp tuyên truyền, chia sẻ: Ở cơ sở, công việc của chúng tôi không chỉ dừng ở việc thống kê số liệu, mà quan trọng là phải đến từng gia đình để giải thích, vận động. Người dân ở nông thôn còn nhiều quan niệm truyền thống, muốn có con trai nối dõi. Chúng tôi phải lấy những câu chuyện thật từ các gia đình để thuyết phục. Chính sự gần gũi, kiên trì đồng hành ấy đã giúp nhiều cặp vợ chồng đưa ra quyết định phù hợp về số lượng con, khoảng cách giữa các lần sinh.
Không chỉ ở Bắc Sơn, tại nhiều xã/phường khác trong tỉnh, lực lượng cán bộ, cộng tác viên dân số cũng đang phát huy hiệu quả rõ rệt. Toàn tỉnh hiện có trên 1.600 cộng tác viên dân số và 130 viên chức dân số. Để nâng cao hiệu quả hoạt động của cán bộ dân số cơ sở, ngành y tế tỉnh đã triển khai nhiều biện pháp. Từ năm 2024 đến nay, toàn tỉnh đã tổ chức 11 lớp tập huấn, bồi dưỡng cho trên 800 lượt cán bộ, cộng tác viên dân số nhằm cập nhật kiến thức và rèn luyện kỹ năng truyền thông, tư vấn trực tiếp tại hộ gia đình. Đồng thời trang bị tài liệu, phương tiện truyền thông trực quan và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin giúp cán bộ, cộng tác viên dân số theo dõi, nắm bắt kịp thời tình hình biến động dân cư, từ đó vận động hiệu quả, sát thực tế hơn.
Vì thế, dù thực tế tình trạng sinh con thứ ba vẫn còn ở một số khu vực do ảnh hưởng tập quán, tư tưởng “trọng nam hơn nữ” nhưng phần lớn các gia đình đã có ý thức dừng lại ở 2 con. Nhờ vậy, khi tính bình quân toàn tỉnh, tổng mức sinh trung bình (số con trung bình của một phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ) vẫn duy trì ở mức hợp lý. Theo số liệu của Sở Y tế, mức sinh trung bình của tỉnh đã giảm từ 2,32 con/phụ nữ (năm 2021) xuống 2,22 con/phụ nữ (năm 2024), đã tiệm cận mức sinh thay thế (2,1 con/phụ nữ). Đây là minh chứng rõ rệt cho hiệu quả từ những hoạt động bền bỉ, kiên trì của đội ngũ cán bộ, cộng tác viên dân số cơ sở.
Bà Trương Thị Hằng, Trưởng phòng Dân số, Sở Y tế khẳng định: Đội ngũ cán bộ và cộng tác viên dân số đóng vai trò then chốt trong việc triển khai hiệu quả các nhiệm vụ và mục tiêu công tác dân số. Để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực này, trong thời gian tới, phòng sẽ tiếp tục xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, kỹ năng nghiệp vụ đồng thời, tham mưu đề xuất cơ chế, chính sách phù hợp nhằm tạo động lực để cán bộ dân số yên tâm công tác, gắn bó lâu dài với nghề.
Thực tế cho thấy, cán bộ dân số chính là “chìa khóa” tạo sự chuyển biến trong nhận thức và hành vi của người dân. Việc tiếp tục phát huy vai trò, tạo điều kiện cho đội ngũ này hoạt động hiệu quả sẽ góp phần điều chỉnh mức sinh hợp lý, nâng cao chất lượng dân số.
NGỌC HIẾU