Để ngăn chặn tận gốc bất ổn trên thị trường vàng

2 ngày trướcBài gốc

Từ chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về xóa bỏ độc quyền vàng miếng để thị trường phát triển lành mạnh, đến việc công bố kết luận thanh tra của Ngân hàng Nhà nước đối với các đơn vị vi phạm hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh vàng đã tác động tích cực đến thị trường vàng trong nước.

Đến nay, thị trường vàng nội đã có chuỗi 6 phiên giảm giá liên tiếp với tổng mức giảm khoảng 2-3 triệu đồng mỗi lượng; chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới dần thu hẹp, từ mức khoảng 18 triệu đồng/lượng cách đây vài tuần, đến nay còn khoảng 14 triệu đồng/lượng

Thị trường vàng trong nước cạn kiệt nguồn cung vì nhiều năm nay không được nhập khẩu nguyên liệu. Ảnh: T.L

Lỗ hổng lớn

Một loạt sai phạm trong hoạt động kinh doanh vàng vừa được Thanh tra NHNN chỉ rõ. Theo đó, mặc dù chưa có cơ sở xác định mức tăng giá trong giai đoạn từ ngày 2-10-2023 đến ngày 15-4-2024 là bất hợp lý, tuy nhiên tại Công ty SJC, việc giá mua - giá bán vàng do một cá nhân là Tổng Giám đốc Công ty quyết định khi không có các chỉ tiêu, căn cứ cụ thể.

"Điều này dẫn đến rủi ro trong việc xác định giá, ảnh hưởng đến hoạt động của Công ty SJC cũng như thị trường vàng do SJC chiếm thị phần tương đối lớn", kết luận của Thanh tra NHNN nêu.

Bình luận về vấn đề này, một chuyên gia kinh tế nêu quan điểm: Việc để một cá nhân là Tổng Giám đốc Công ty quyết định giá vàng như thế này là "rất có vấn đề". Đây là lỗ hổng lớn trong quản trị doanh nghiệp, đặc biệt là khi SJC được xem là đơn vị “định hướng” giá vàng trên thị trường.

"Tôi đã theo dõi thị trường vàng trong nước nhiều năm và thấy rằng những hành vi kiểu này tạo ra rất nhiều hệ lụy nghiêm trọng. Trước tiên nó khuyến khích đầu cơ - khi giá không phản ánh đúng cung cầu thị trường thì các nhà đầu cơ sẽ lợi dụng. Khoảng cách chênh lệch vàng trong nước và thế giới lên đến 14-18 triệu đồng, tùy thời điểm.

Điều lo ngại nhất là nó làm mất niềm tin của người dân. Khi mà giá cả phụ thuộc vào quyết định cá nhân thay vì cơ chế thị trường, người ta sẽ hoang mang và có thể tích trữ vàng nhiều hơn, gây áp lực lên tỉ giá", vị chuyên gia chia sẻ.

Đồng quan điểm, TS Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính ngân hàng cho biết: Mặc dù theo quy định của pháp luật không bắt buộc doanh nghiệp phải công khai quy trình định giá nội bộ, song đối với những công ty có ảnh hưởng lớn đến thị trường như SJC thì cần phải có trách nhiệm xã hội. Với trách nhiệm xã hội đó, họ nên công khai quy trình định giá nội bộ để người tiêu dùng hiểu được mức giá vàng miếng được xác định dựa trên quy trình như thế nào.

Chỉ khi thị trường vàng được vận hành minh bạch, từ cơ chế nhập khẩu, cung ứng đến giám sát giao dịch..., thì mới có thể lành mạnh hóa toàn hệ thống sản xuất kinh doanh vàng

Thị trường vàng trong nước đang chịu áp lực cải tổ sau loạt sai phạm bị thanh tra vừa được chỉ ra tại các doanh nghiệp chiếm thị phần lớn. Ảnh: T.L

Phần nổi của tảng băng chìm

Nhưng không chỉ có vi phạm như trên, Thanh tra NHNN còn chỉ ra hàng loạt sai phạm nghiêm trọng trong việc thực hiện chế độ báo cáo và quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Cụ thể, Công ty SJC vi phạm về phát hành một số hóa đơn bán hàng nhưng không có mã của cơ quan thuế; không xử lý hóa đơn sai sót đối với một số hóa đơn...

Công ty PNJ vi phạm về lập hóa đơn bán hàng không đúng thời điểm đối với một số hóa đơn; một số giao dịch thiếu thông tin hoặc có thể không phải thông tin số CMND/CCCD của khách hàng trên bảng kê...

Đối với Công ty Bảo Tín Minh Châu, Thanh tra NHNN phát hiện doanh nghiệp này có hành vi hạch toán chi phí quà tặng vào giá vốn hàng bán là không đúng quy định, dẫn đến làm giảm thuế giá trị gia tăng phải nộp.

Đáng chú ý, cơ quan thanh tra NHNN phát hiện tình trạng một số cá nhân bán vàng nguyên liệu cho DOJI với khối lượng lớn bất thường. Có dấu hiệu cho thấy một số doanh nghiệp khác (không phải DOJI) đã sử dụng danh nghĩa cá nhân để bán vàng nhằm né tránh việc xuất hóa đơn, trốn thuế, đồng thời che giấu nguồn gốc của vàng nguyên liệu.Những hành vi này tiềm ẩn nguy cơ làm méo mó thị trường và gây bất ổn cho thị trường vàng trong nước.

Chỉ khi thị trường vàng được vận hành minh bạch, thì mới có thể lành mạnh hóa toàn hệ thống sản xuất kinh doanh vàng. Ảnh: T.L

Trước những sai phạm được công bố, một chuyên gia kinh tế có hơn 10 năm gắn bó với thị trường vàng phân tích: Những gì được chỉ ra qua kết luận thanh tra của NHNN cho thấy một điều rõ ràng rằng, thị trường vàng trong nước đang vận hành theo cơ chế nửa kín nửa hở, thiếu minh bạch. Doanh nghiệp bị “trói tay” bởi nhiều năm qua không cho nhập vàng nguyên liệu, khiến doanh nghiệp không có nguyên liệu sản xuất. Không có vàng nguyên liệu, dây chuyền sản xuất không thể vận hành, không có vàng để bán cho người tiêu dùng và gây ra nhiều hệ lụy khác.

Đáng lo ngại nhất là khi nguồn cung bị tắc nghẽn, hệ quả tất yếu là thị trường phải vận hành theo cơ chế "mập mờ", với những quy trình thiếu minh bạch từ đầu vào đến đầu ra.

“Chỉ khi thị trường vàng được vận hành minh bạch, theo cơ chế thị trường từ cơ chế nhập khẩu, cung ứng đến giám sát giao dịch..., thì mới có thể lành mạnh hóa toàn hệ thống sản xuất kinh doanh vàng. Nếu không, bài toán thanh tra kiểm tra chỉ giải quyết được phần nổi của tảng băng chìm”, vị chuyên gia này nhấn mạnh.

Việc thiếu cơ chế nhập khẩu vàng nguyên liệu đang ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất và kinh doanh của các doanh nghiệp trong ngành. Ảnh minh họa

Lập sàn vàng, phá thế độc quyền của SJC

TS Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, việc cơ quan chức năng xử lý các đơn vị vi phạm trong ngành vàng là tín hiệu mạnh mẽ cho thấy Nhà nước đang siết chặt kỷ cương trong lĩnh vực này.

Tuy nhiên, ông nhấn mạnh muốn ngăn chặn tận gốc hành vi gian lận, cần áp dụng các giải pháp đồng bộ, quyết liệt và có tính ràng buộc pháp lý cao hơn. Chẳng hạn, với những trường hợp tái phạm hoặc vi phạm có tính hệ thống, nên xem xét rút giấy phép kinh doanh vàng. Đặc biệt, cần có cơ chế quản lý thị trường vàng một cách một cách hợp lý, minh bạch, theo cơ chế thị trường... cả trong ngắn hạn và dài hạn.

Về giải pháp cấp bách: Một là phải phá thế độc quyền của SJC ngay. Sửa Nghị định 24/2012 để cho phép nhiều doanh nghiệp sản xuất vàng miếng. Không thể để một công ty như hiện nay. Hai là bắt buộc dùng hóa đơn điện tử và định danh khách hàng với giao dịch lớn.

Về giải pháp dài hạn: Trước tiên cần xây dựng một sàn giao dịch vàng quốc gia, nơi mà mọi người có thể mua bán vàng minh bạch dưới sự giám sát của NHNN. Điều này sẽ giúp giá cả được điều tiết theo cơ chế thị trường thực sự. Thứ hai là tạo ra các kênh đầu tư hấp dẫn, khuyến khích người dân chuyển sang đầu tư vào chứng khoán, trái phiếu... thay vì ôm vàng.

Cuối cùng là hoàn thiện toàn bộ khung pháp lý về thị trường vàng, trong đó cần sửa đổi Nghị định 24 một cách toàn diện, xây dựng cơ chế phối hợp giữa các bộ ngành để kiểm soát thị trường vàng hiệu quả và hợp lý hơn.

Bài học kinh nghiệm cần được phổ biến

Chia sẻ với Pháp Luật TPHCM, ông Nguyễn Đức Lệnh, Phó giám đốc NHNN Khu vực 2 cho biết: Qua kết luận thanh tra của NHNN về hoạt động kinh doanh vàng, ở góc độ địa phương, chúng tôi tiếp tục thực hiện tốt một số giải pháp sau.

Thứ nhất tiếp tục thực hiện tốt nhiệm vụ quản lý nhà nước về tiền tệ tín dụng, hoạt động ngân hàng và thị trường vàng, ngoại hối trên địa bàn TP.HCM. Trong đó, ngoài việc tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra lĩnh vực hoạt động này, cần tiếp tục làm tốt công tác triển khai cơ chế chính sách và công tác thông tin truyền thông.

Đặc biệt từ những sai phạm được thanh tra kết luận, sẽ là bài học kinh nghiệm cần được phổ biến thông tin đến các doanh nghiệp, tổ chức khác trên địa bàn được NHNN cấp phép đã và đang hoạt động kinh doanh vàng miếng SJC. Qua đó để thực hiện tốt quy định pháp luật trong hoạt động kinh doanh, nhằm đảm bảo kỷ cương kỷ luật thị trường và hoạt động hiệu quả.

Thứ hai đối với các đơn vị có sai phạm, cần nghiêm túc khắc phục và khắc phục tốt theo kiến nghị của đoàn thanh tra. Trong đó tập trung các biện pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý, quản trị điều hành nội bộ, đúng quy định của pháp luật và hoạt động công khai minh bạch.

Thứ ba chấp hành và thực hiện tốt chế độ kế toán, kiểm toán, chế độ hóa đơn chứng từ đảm bảo kinh doanh công khai minh bạch. Xây dựng quy trình nội bộ về thiết lập giá và điều chỉnh giá hợp lý, khoa học và có tiêu chí, cơ sở như khuyến nghị của thanh tra NHNN; đảm bảo công khai minh bạch gắn với trách nhiệm thực hiện của tổ chức cá nhân và lưu trữ hồ sơ chứng từ phục vụ công tác quản trị doanh nghiệp.

THÙY LINH

Nguồn PLO : https://plo.vn/de-ngan-chan-tan-goc-bat-on-tren-thi-truong-vang-post852870.html