GS.TS Lê Văn Lợi phát biểu khai mạc Tọa đàm.
Sự tham gia chủ động, tích cực vào sự kiện đặc biệt quan trọng của đất nước
GS.TS Lê Văn Lợi – Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; PGS.TS Trương Hồ Hải – Viện trưởng Viện Nhà nước và Pháp luật, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; PGS.TS Tào Thị Quyên – Phó Viện trưởng Viện Nhà nước và Pháp luật, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh chủ trì Tọa đàm.
Phát biểu khai mạc và đề dẫn Tọa đàm, GS.TS Lê Văn Lợi – Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh nhấn mạnh, Hiến pháp năm 2013 có hiệu lực thi hành từ ngày 1/4/2014 là đạo luật cơ bản có giá trị pháp lý cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Hiến pháp năm 2013 đã tạo nền tảng pháp lý vững chắc và động lực mạnh mẽ cho sự vận hành, phát triển của tất cả các lĩnh vực trong đời sống xã hội trên nền tảng dân chủ, pháp quyền.
Theo GS.TS Lê Văn Lợi, sau hơn 10 năm thực thi Hiến pháp năm 2013, tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước đã không ngừng được hoàn thiện; việc kiểm soát quyền lực nhà nước đã có những chuyển biến quan trọng; bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền công dân đã có những tiến bộ rõ nét, góp phần thúc đẩy dân chủ, công bằng xã hội; Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân đã được hoàn thiện một bước căn bản; quản trị quốc gia trên cơ sở huy động sự tham gia của thị trường, xã hội và người dân, huy động tiềm lực, sức mạnh của toàn xã hội hiệu quả hơn, thúc đẩy vận hành, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, tăng cường hội nhập quốc tế…
Thông qua đó, tạo động lực mạnh mẽ cho sự vận hành, phát triển của tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội trên nền tảng dân chủ, pháp quyền, phục vụ mục tiêu phát triển nhanh, bền vững và bao trùm của đất nước trong bối cảnh mới.
GS.TS Lê Văn Lợi cũng chỉ ra rằng, hiện nay, trên thế giới, toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế, xu thế phát triển của công nghệ đang diễn ra rất mạnh mẽ; sự chuyển dịch toàn cầu và các biến động chính trị, kinh tế nhanh, tác động mạnh và khó đoán định.
Trong nước, kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội những năm qua đã có bước phát triển quan trọng, tuy nhiên tốc độ phát triển còn chậm, chưa thật sự bền vững. Thời gian tới, đất nước ta bước vào Kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình phát triển của dân tộc, yêu cầu kiện toàn hệ thống chính trị nói chung và bộ máy nhà nước nói riêng, nâng cao hiệu quả quản trị quốc gia bằng bộ máy thực sự tinh, mạnh, gọn là hết sức cần thiết và cấp bách.
Gần một năm qua, Đảng ta đã có nhiều chủ trương mang tính cách mạng, đột phá về cải cách mô hình tổng thể của hệ thống chính trị. Kết luận số 127-KL/TW ngày 28/02/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị đã đề ra yêu cầu: “Nghiên cứu định hướng sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã; thực hiện mô hình địa phương 2 cấp (tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể) bảo đảm tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả”.
Trên tinh thần “bảo đảm việc tinh gọn bộ máy lần này phải được thực hiện trên cơ sở Cương lĩnh, Nghị quyết của Đảng, Hiến pháp và pháp luật”, Kết luận số 127 đã xác định nhiệm vụ: “Nghiên cứu việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp với phạm vi là các vấn đề về tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị”.
“Như vậy, thích ứng kịp thời với những thay đổi quan trọng mang tính bước ngoặt trong tiến trình đổi mới đất nước, việc sửa đổi Hiến pháp năm 2013 là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, cấp bách ở nước ta hiện nay”, GS.TS Lê Văn Lợi nêu rõ.
Thông tin về quá trình tiến hành sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 cũng như các nội dung dựa kiến sửa đổi, ông Lê Văn Lợi cho biết, trong phạm vi cả nước, việc lấy ý kiến về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 đã và đang được triển khai rất sôi nổi và thông qua nhiều hình thức rất đa dạng và phong phú.
Với vị thế và chức năng là trung tâm quốc gia đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý trung, cao cấp, cán bộ khoa học lý luận của Đảng, Nhà nước, MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội; trung tâm quốc gia nghiên cứu lý luận chính trị, lý luận về đường lối đổi mới, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh tổ chức Tọa đàm “Góp ý Dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013” nhằm trao đổi, thảo luận và đưa ra những ý kiến góp ý thực sự có chất lượng đối với Dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, thể hiện sự tham gia chủ động, tích cực và có hiệu quả của Học viện vào sự kiện chính trị pháp lý đặc biệt quan trọng của đất nước.
Tránh thêm khâu trung gian
Tại Tọa đàm, các nhà khoa học, các chuyên gia đã cùng trao đổi, thảo luận sâu về quan điểm, chủ trương của Đảng về cách mạng tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị và yêu cầu sửa đổi Hiến pháp, pháp luật.
Các đại biểu tại Tọa đàm.
Cùng với đó, các đại biểu cũng góp ý trực tiếp, cụ thể vào Dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013, trong đó làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của góp ý và nội dung cụ thể của các ý kiến đóng góp; góp ý một số điều khoản, quy định khác của Hiến pháp và đề xuất những định hướng, giải pháp sửa đổi, hoàn thiện Hiến pháp năm 2013.
GS.TS Trần Ngọc Đường, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội nhấn mạnh, sửa đổi, bổ sung Hiến pháp là một công việc hệ trọng, rất thiêng liêng. Do đó, việc tiến hành phải thận trọng, khách quan, dân chủ, khoa học, theo đúng chủ trương của Đảng và Nhà nước.
Góp ý về một số nội dung cụ thể, GS.TS Trần Ngọc Đường chỉ rõ, về Điều 84, dự thảo Nghị quyết dự kiến bỏ câu “và cơ quan trung ương của các tổ chức thành viên của MTTQ Việt Nam quyền trình dự án Luật trước Quốc hội, trình dự án Pháp lệnh trước Ủy ban thường vụ Quốc hội” để tập trung quyền này vào một đầu mối là Ủy ban trung ương MTTQ Việt Nam và phù hợp với việc sửa đổi ở trên là các tổ chức chính trị - xã hội trực thuộc MTTQ Việt Nam.
Theo GS.TS Trần Ngọc Đường, quyền trình dự án luật trước Quốc hội và trình dự án pháp lệnh trước Ủy ban thường vụ Quốc hội là một quyền hiến định thể hiện nền dân chủ của Nhà nước.
Do đó, không vì quy định các tổ chức chính trị - xã hội trực thuộc MTTQ Việt Nam mà không giao quyền này cho các tổ chức chính trị - xã hội mà Hiến pháp hiện hành đã quy định.
“Các tổ chức chính trị - xã hội muốn thực hiện quyền này phải thông qua việc đề xuất với Ủy ban trung ương MTTQ Việt Nam, thêm khâu trung gian này theo tôi không cần thiết mà không khéo lại dẫn đến dựa dẫm, ỷ lại dẫn đến chậm trễ trong việc thực hiện quyền đưa sáng kiến lập pháp”, GS.TS Trần Ngọc Đường nêu quan điểm.
Chung băn khoăn, PGS.TS Phạm Hữu Nghị - nguyên Tổng biên tập tạp chí Nhà nước và pháp luật cũng cho rằng, liên quan đến Điều 84, không nên hạn chế quyền của các tổ chức thành viên MTTQ Việt Nam trong việc trình dự án luật và dự án pháp lệnh.
“Có nhiều tổ chức tham gia vào hoạt động lập pháp là điều tốt. Nó thể hiện tính dân chủ của xã hội Việt Nam, Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Trên thực tế, có một số tổ chức thành viên của MTTQ Việt Nam đã trình dự án Luật và đã được Quốc hội thông qua như Tổng liên đoàn lao động Việt Nam (Luật Công đoàn), TƯ Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh (Luật Thanh niên), Hội chữ thập đỏ Việt Nam (Luật Hoạt động Chữ thập đỏ), Hội Luật gia Việt Nam (Luật Trọng tài thương mại, Luật Trưng cầu ý dân). Do vậy, tôi đề nghị giữ lại như quy định hiện hành của Hiến pháp về quyền trình dự án Luật và dự án Pháp lệnh của các tổ chức thành viên của MTTQ Việt Nam”, PGS.TS Phạm Hữu Nghị nói.
PGS.TS Lê Minh Thông cũng kiến nghị giữ Điều 84 quy định về quyền trình dự án luật trước Quốc hội, trình dự án pháp lệnh trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội của các cơ quan trung ương của tổ chức thành viên của MTTQ Việt Nam.
Tường Minh