Khách du lịch ngộ độc thực phẩm được chăm sóc và điều trị tại Bệnh viện 199 (Đà Nẵng).
Ẩn họa sau “ẩm thực bản địa”
Theo số liệu thống kê từ Bộ Y tế, riêng năm 2024 cả nước ghi nhận 135 vụ ngộ độc thực phẩm, gần 5.000 ca mắc, 24 ca tử vong, tăng cả số vụ lẫn số bệnh nhân so với năm trước. 3 vụ lớn nhất chỉ trong 8 tháng cuối 2023 đầu 2024 đã khiến hơn 1.000 người nhập viện. Bước sang mùa du lịch 2025, xu hướng bùng nổ hàng quán “ẩm thực trải nghiệm” khiến nguy cơ càng khó kiểm soát.
Nhiều đoàn khách chọn quán ăn bản địa hoặc chợ đêm sầm uất để thưởng thức ẩm thực “như người địa phương”. Tuy nhiên, phần lớn điểm bán chỉ kiểm soát an toàn thực phẩm bằng cảm quan. Ở phân khúc bình dân, các quán hải sản tự phát dọc bờ biển hoạt động xuyên đêm, phục vụ khách không giới hạn. Hải sản ướp đá trên khay xốp, nước tan nhỏ xuống nền cát, thùng rác đặt cạnh khu chế biến – điều kiện lý tưởng để vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus phát triển. Những món như gỏi cá, tiết canh, hải sản sống càng làm tăng nguy cơ ngộ độc và nhiễm ký sinh trùng.
Không ít du khách nghĩ ăn ở nhà hàng sang trọng sẽ an toàn hơn. Tuy nhiên, mô hình buffet – vốn được chuộng ở các resort, khách sạn lại có đặc điểm là bày món liên tục, ít được kiểm tra nhiệt độ hoặc dụng cụ gắp riêng cho từng món.
Gần đây nhất, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cho biết, đã nhận được thông tin về vụ nghi ngờ ngộ độc thực phẩm xảy ra sau khi ăn buffet tại một quán ăn ở TP Tuy Hòa (tỉnh Phú Yên) làm 7 người nhập viện với các triệu chứng đau bụng, nôn, tiêu chảy.
Cục An toàn thực phẩm đã có công văn số 1181/ATTP-NĐTT, đề nghị Sở Y tế tỉnh Phú Yên chỉ đạo khẩn cấp các bệnh viện tập trung nguồn lực điều trị tích cực cho bệnh nhân ngộ độc thực phẩm, bảo đảm sức khỏe và tính mạng. Đồng thời, yêu cầu điều tra, truy xuất nguồn gốc thực phẩm nghi ngờ, lấy mẫu xét nghiệm, tạm đình chỉ cơ sở chế biến liên quan và xử lý nghiêm vi phạm (nếu có). Kết quả điều tra phải được công khai để kịp thời cảnh báo cộng đồng.
Cẩn trọng với ẩm thực trải nghiệm
Không chỉ ở các khu vực ven biển, nguy cơ ngộ độc thực phẩm còn hiện hữu tại nhiều địa phương khi “ẩm thực trải nghiệm” lên ngôi. Tại Lâm Đồng, Bệnh viện Đa tỉnh cho biết, từ đầu năm đến nay, đơn vị đã tiếp nhận tổng cộng 13 người có các biểu hiện bị ngộ độc do ăn nấm tự nhiên được hái trong rừng. Trong số các bệnh nhân trên, có một người là khách du lịch, 12 người địa phương. Đặc biệt, trong 13 bệnh nhân này có 8 người thuộc 2 gia đình.
Hiện tại, Bệnh viện Đa khoa Lâm Đồng đang tích cực điều trị cho ông L.V.M. (trú tại huyện Đức Trọng), bị ngộ độc do ăn phải nấm độc hái trong rừng. Theo trình bày của ông M., cách đây ít ngày, ông vào cánh rừng gần nhà thu hái một số loại nấm về chế biến thức ăn. Sau bữa ăn, người đàn ông này xuất hiện các triệu chứng buồn nôn, chóng mặt, đi ngoài nhiều lần, được người nhà chuyển tới bệnh viện cấp cứu. Hiện sức khỏe của ông M. đang dần hồi phục.
Được biết, vào đầu mùa mưa hàng năm, người dân Lâm Đồng thường vào rừng hái các loại nấm về chế biến món ăn. Thậm chí, một số người còn tổ chức tour du lịch theo hình thức hái nấm trong rừng thông. Điều này rất nguy hiểm nếu hái nhầm nấm có chứa độc tố về làm thực phẩm.
Trước tình trạng nói trên, Cục An toàn thực phẩm đã ban hành văn bản yêu cầu các địa phương tổ chức chiến dịch kiểm tra cao điểm về an toàn thực phẩm mùa hè. Tập trung kiểm tra các cơ sở phục vụ tour trọn gói, nhà hàng hải sản, suất ăn công nghiệp cho đoàn du lịch, văn bản này cũng khuyến khích lấy mẫu kiểm tra nhanh tại chỗ với các chỉ tiêu vi sinh như E.coli và Salmonella.
Thời gian qua, các địa phương trọng điểm du lịch như TPHCM, Khánh Hòa, Đà Nẵng, Quảng Ninh… đã triển khai đồng bộ các đội thanh tra liên ngành, đồng thời diễn tập ứng phó với ngộ độc tập thể quy mô lớn. Đáng chú ý, Sở Y tế Đà Nẵng đã chỉ đạo các bệnh viện tuyến đầu chuẩn bị cơ số thuốc, truyền dịch và quy trình điều phối cấp cứu khi có biến cố hàng loạt.
BSCK2 Lê Thị Kim Lý - Phó trưởng Khoa Nội tiêu hóa (Bệnh viện Nhân dân Gia Định) khuyến cáo: Dù cơ quan chức năng siết chặt quản lý, bản thân người tiêu dùng vẫn phải đóng vai trò chủ động phòng tránh. Không nên chọn quán ăn không có chứng nhận an toàn thực phẩm, không nên ăn thực phẩm sống trong điều kiện thời tiết nắng nóng hoặc khi nguồn gốc thực phẩm không rõ ràng.
Đức Trân