Để phường, xã vận hành 1.065 nhiệm vụ: Bộ máy phải tinh gọn, cán bộ đa nhiệm

21 giờ trướcBài gốc

Từ hôm qua (12-6), các phường, xã trên địa bàn TP.HCM cùng nhiều địa phương khác trên cả nước bắt đầu vận hành thử mô hình chính quyền địa phương hai cấp theo tinh thần “chạy thật, làm việc thật”.

TS Nguyễn Đức Quyền, chuyên gia quản lý công, Học viện Cán bộ TP.HCM, nhận định quá trình vận hành thử cũng như giai đoạn đầu triển khai chính thức mô hình mới, các địa phương cần lắng nghe tất cả ý kiến từ người dân. Đồng thời, chủ động hỗ trợ để người dân làm quen, tránh bỡ ngỡ trước những thay đổi trong cách thức vận hành của chính quyền.

Phó Bí thư Thường trực Thành ủy TP.HCM Nguyễn Thanh Nghị dẫn đầu đoàn công tác số 1 đến theo dõi việc triển khai thực hiện vận hành thử nghiệm mô hình tại phường Bình Thới, TP.HCM, sáng 12-6. ẢNH: THUẬN VĂN

Cơ hội mới, thách thức mới

. Phóng viên: Ông đánh giá như thế nào về việc vận hành thử mô hình chính quyền hai cấp tại phường, xã trên địa bàn TP.HCM từ ngày 12 đến 20-6?

+ TS Nguyễn Đức Quyền: Việc triển khai vận hành thử mô hình chính quyền hai cấp tại cấp xã là một động thái đầy mạnh mẽ và ấn tượng, hứa hẹn mang lại những thay đổi căn bản trong cách thức quản lý nhà nước tại địa phương.

Tuy nhiên, bất kỳ sự đổi mới nào cũng đi kèm với những thách thức hay đối mặt với một số “chướng ngại vật”. Trong đó, chuyển đổi từ thói quen làm việc cũ trong mô hình ba cấp sang mô hình hai cấp đòi hỏi sự thay đổi tư duy làm việc, từ báo cáo, tham mưu đến cách thức giải quyết công việc, đòi hỏi tính chủ động và trách nhiệm cao hơn.

Mô hình hai cấp cũng đòi hỏi một hệ thống công nghệ thông tin xuyên suốt, kết nối thông tin giữa các cấp và giữa các đơn vị. Nếu hạ tầng mạng không đáp ứng yêu cầu, phần mềm không tương thích hoặc dữ liệu chưa được số hóa đầy đủ, quá trình vận hành sẽ gặp rất nhiều khó khăn, thậm chí có thể gây ách tắc trong giải quyết thủ tục hành chính.

Đi đôi với đó là an ninh mạng và bảo mật dữ liệu khi toàn bộ hệ thống thông tin dữ liệu được tập trung và luân chuyển nhiều hơn, nguy cơ mất an toàn thông tin, bị tấn công mạng cũng tăng lên. Đây là một vấn đề cực kỳ quan trọng mà các địa phương phải được trang bị đầy đủ.

Đặc biệt, năng lực thực thi của cán bộ đòi hỏi kỹ năng đa nhiệm và chuyên môn sâu rộng hơn bởi tư duy hành chính cũ sẽ thay thế bằng tư duy hành chính mới hay quản lý công mới.

Chưa kể sự kỳ vọng của người về một chính quyền phục vụ tăng lên cũng tạo ra những sức ép nhất định. Lúc này, những hạn chế về năng lực của cán bộ sẽ càng bị bộc lộ rõ, do vậy phải đào tạo, bồi dưỡng ngay về chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng cho đội ngũ này.

Đáng chú ý, chúng ta cần xây dựng khung pháp lý và cơ chế phối hợp nhịp nhàng giữa các cấp, các ngành và với các đơn vị ngoài nhà nước để “biến nguy thành cơ”. Từ đó, mô hình chính quyền cấp xã mới thực sự trở thành động lực thúc đẩy sự phát triển.

Chính vì vậy các địa phương cần tập huấn chuyên sâu, thay đổi tư duy để cán bộ hiểu rõ tầm quan trọng và ý nghĩa của mô hình mới, tạo sự đồng thuận và chủ động trong thực hiện. Chọn lọc những cán bộ có năng lực, tâm huyết để làm hạt nhân, lan tỏa tinh thần đổi mới và hỗ trợ đồng nghiệp…

TS Nguyễn Đức Quyền, chuyên gia quản lý công, Học viện Cán bộ TP.HCM

Cần thời gian để thấm sâu, bén rễ và đơm hoa kết trái

. Các địa phương đã quen với mô hình chính quyền ba cấp; vậy khi chuyển sang hai cấp thì cần chuẩn bị những gì?

+ Đầu tiên phải khẳng định đây là một cuộc cách mạng trong quản lý hành chính. Như vậy, mọi cuộc cách mạng đều cần có thời gian để thấm sâu, bén rễ và đơm hoa kết trái. Bởi hàng thập niên qua, toàn bộ hệ thống pháp luật, từ luật, nghị định, thông tư đến các quy định nội bộ, đều được xây dựng dựa trên cấu trúc ba cấp. Việc chuyển sang hai cấp đòi hỏi rà soát, sửa đổi, bổ sung hàng ngàn văn bản pháp quy ở mọi cấp độ, từ Trung ương đến địa phương.

Đây là một quá trình cần thời gian, nguồn lực và đòi hỏi sự đồng bộ cao độ. Thay đổi một thói quen đã tồn tại lâu đời không chỉ là thay đổi trên giấy tờ mà còn là thay đổi trong tư duy và hành động hằng ngày.

Việc cần thời gian không phải là sự chần chừ mà là quá trình tự điều chỉnh, nếu có bộc lộ những vướng mắc, bất cập trong thực tiễn để kịp thời sửa đổi, hoàn thiện. Đồng thời, linh hoạt trong cách làm, đầu tư mạnh mẽ vào con người là ưu tiên hàng đầu vì họ là những người trực tiếp vận hành bộ máy.

Điều quan trọng hơn hết là lắng nghe chân thành ý kiến từ chính người dân để hỗ trợ người dân tránh khỏi bỡ ngỡ với sự vận hành mới này.

Cán bộ tại bộ phận một cửa quận Bình Tân, TP.HCM đang hướng dẫn người dân làm thủ tục hành chính. Ảnh: BẢO PHƯƠNG

Tổ chức “điểm nóng” hỗ trợ người dân

. Dự kiến có 1.065 nhiệm vụ mà cấp xã tới đây phải đảm nhận, ông nhìn nhận gì về điều này?

+ Với 1.065 nhiệm vụ mà cấp xã phải đảm nhận đòi hỏi cán bộ phải am hiểu từ thủ tục hành chính, quản lý đất đai, môi trường, y tế, giáo dục, an sinh xã hội đến cả những vấn đề mới nổi như chuyển đổi số, kinh tế chia sẻ, biến đổi khí hậu...

Do đó, mỗi xã, phường cần triển khai lộ trình vận hành theo từng bước để thích nghi với số nhiệm vụ này bằng việc phân loại thành các nhóm rõ ràng: Nhóm nhiệm vụ hành chính công (cấp giấy tờ, chứng thực...), nhóm nhiệm vụ quản lý chuyên ngành (đất đai, xây dựng, y tế...), nhóm nhiệm vụ về an ninh trật tự, an sinh xã hội…

Sau đó, nhanh chóng bồi dưỡng cho cán bộ, công chức theo nhóm nhiệm vụ, chuyển đổi tư duy từ quản lý sang phục vụ; 100% cán bộ thành thạo sử dụng các phần mềm chuyên ngành, dịch vụ công trực tuyến, hệ thống quản lý văn bản điện tử.

Cuối cùng, vận hành theo lộ trình cuốn chiếu, ưu tiên các nhiệm vụ trọng tâm và đơn giản trước, chọn ra những nhiệm vụ thường xuyên và có tác động lớn để triển khai trước, tạo đà và niềm tin.

Theo tôi, chúng ta cần tổ chức các “điểm nóng” hỗ trợ, phân công đầu mối chuyên trách để hỗ trợ, giải đáp thắc mắc cho người dân và cán bộ khác trong những ngày đầu triển khai. Liên tục cập nhật và đổi mới vì mô hình chính quyền không bao giờ là tĩnh. Cấp xã phải liên tục cập nhật các chủ trương mới, công nghệ mới và nhu cầu thay đổi của xã hội để tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả.

Cán bộ tại TP.HCM hỗ trợ giải quyết thủ tục hành chính cho người dân trên nền tảng dùng chung. Ảnh: BẢO PHƯƠNG

Chủ tịch xã là kiến trúc sư cho sự phát triển

. Dự luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi đã mở ra cơ chế thêm quyền cho chủ tịch cấp xã, điều này kỳ vọng sẽ giải tỏa bớt áp lực cho chính quyền cơ sở?

+ Cấp xã là nơi trực tiếp tiếp xúc với người dân, nắm bắt nhanh nhất các vấn đề phát sinh. Khi chủ tịch cấp xã có đủ thẩm quyền, họ có thể đưa ra quyết định nhanh chóng, giải quyết các vướng mắc tại chỗ mà không phải chờ đợi qua nhiều cấp trung gian, giúp đẩy nhanh tiến độ công việc và đáp ứng kịp thời nhu cầu của người dân.

Một khối lượng lớn công việc, thủ tục hành chính sẽ được giải quyết ngay tại cơ sở, giảm tải đáng kể cho cấp tỉnh, giúp các cấp trên tập trung vào hoạch định chính sách vĩ mô và kiểm tra, giám sát kịp thời và hiệu quả.

Chủ tịch cấp xã cũng sẽ chủ động hơn trong việc đưa ra các sáng kiến, giải pháp phù hợp với đặc thù địa phương, thay vì rập khuôn theo chỉ đạo chung. Dù vậy, cần kiểm soát nguy cơ lạm quyền bằng việc xây dựng khung pháp lý và quy trình rõ ràng, minh bạch (kiểm soát từ bên trong).

Tôi cho rằng dự luật cần quy định chi tiết, cụ thể về những quyền hạn mới được trao cho chủ tịch cấp xã, đi kèm với nghĩa vụ và trách nhiệm tương ứng. Tránh quy định chung chung, dễ hiểu sai hoặc lợi dụng.

Mọi quyết định, hành động của chủ tịch cấp xã liên quan đến quyền lực mới phải được quy trình hóa một cách chặt chẽ, từ khâu tiếp nhận thông tin, xem xét hồ sơ đến ra quyết định và công khai kết quả. Quy trình phải chuẩn hóa, dễ hiểu, dễ thực hiện.

Ngoài ra, phải tăng cường cơ chế giám sát và thanh tra định kỳ và đột xuất của các cơ quan chuyên môn cấp trên đối với hoạt động của chủ tịch cấp xã, đặc biệt là trong các lĩnh vực nhạy cảm, dễ phát sinh tiêu cực. Phát huy vai trò giám sát, phản biện xã hội của MTTQ và các đoàn thể; thực hiện kiểm toán độc lập (nếu có thể) đối với các vấn đề tài chính, ngân sách.

Chỉ khi đó, chủ tịch cấp xã mới thực sự trở thành những “kiến trúc sư” tạo nên sự phát triển ở cơ sở, đưa đến những thay đổi tích cực, bền vững cho cộng đồng.

. Xin cảm ơn ông.

Để HĐND cấp xã là ‘tai mắt’ của người dân

Tại dự Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi, HĐND cấp xã cũng được phân cấp phân quyền, thực hiện nhiều nhiệm vụ, quyền hạn lớn hơn trong quyết định các vấn đề quan trọng của địa phương, về giám sát...

Theo tôi, để HĐND cấp xã thực sự trở thành một cơ quan chuyên nghiệp, hiệu quả, xứng đáng với trọng trách quyết định các vấn đề quan trọng của địa phương và giám sát quyền lực, chúng ta cần một lộ trình kiến tạo, đầy tâm huyết và đồng bộ.

Thứ nhất, nâng cao năng lực và chất lượng đại biểu HĐND. Ngoài các tiêu chuẩn chung, cần có các tiêu chí cụ thể về trình độ chuyên môn, có kiến thức thực tiễn về quản lý xã hội, kinh tế địa phương; kinh nghiệm công tác, uy tín trong cộng đồng và đặc biệt là phẩm chất đạo đức, tinh thần dấn thân phục vụ nhân dân.

Đa dạng hóa thành phần đại biểu để đảm bảo tỉ lệ hợp lý đại diện cho các thành phần xã hội như cán bộ hưu trí có kinh nghiệm, trí thức trẻ, người lao động, nông dân, doanh nhân, phụ nữ, dân tộc thiểu số... để tiếng nói của nhân dân được phản ánh đa chiều.

Quy trình hiệp thương, bầu cử chặt chẽ, đảm bảo dân chủ, công khai, khách quan, tránh hình thức, chọn lọc được những người thực sự xứng đáng và có năng lực.

Các đại biểu HĐND TP.HCM tại một kỳ họp.

Thứ hai, bồi dưỡng sâu sắc về Luật Tổ chức chính quyền địa phương, các luật chuyên ngành liên quan đến thẩm quyền của HĐND cấp xã; cập nhật chủ trương, chính sách mới, các mô hình quản lý hiệu quả và đặc biệt là thấu hiểu sâu sắc các vấn đề kinh tế - xã hội cụ thể của địa phương mình.

Thứ ba, chúng ta sẽ không thể có một HĐND chuyên nghiệp nếu không có một khung pháp lý rõ ràng và quy trình hoạt động chặt chẽ; tránh sự chồng chéo hoặc khoảng trống về thẩm quyền giữa HĐND và UBND, chuẩn hóa quy trình ra nghị quyết và giám sát khoa học.

Thứ tư, phát huy vai trò của cử tri và cộng đồng, sức mạnh từ nền tảng dân chủ, thể hiện quyết tâm xây dựng một nền dân chủ vững chắc từ gốc rễ.

Tôi cho rằng, HĐND cấp xã không chỉ cần thay đổi về cơ cấu mà phải chuyển mình về chất, từ đội ngũ đại biểu đến cơ chế hoạt động, từ việc ứng dụng công nghệ đến sự tham gia của toàn xã hội.

Chỉ khi HĐND cấp xã thực sự là “tai mắt” của nhân dân, đủ năng lực và bản lĩnh để nói lên tiếng nói của cử tri, để quyết định những vấn đề trọng đại và giám sát quyền lực một cách hiệu quả, thì khi đó, nền dân chủ ở cơ sở mới thực sự sống động và phát huy tối đa sức mạnh của nó, góp phần kiến tạo một xã hội công bằng, minh bạch và phát triển bền vững.

TS NGUYỄN ĐỨC QUYỀN, Học viện Cán bộ TP.HCM

LÊ THOA thực hiện

Nguồn PLO : https://plo.vn/de-phuong-xa-van-hanh-1065-nhiem-vu-bo-may-phai-tinh-gon-can-bo-da-nhiem-post854864.html