Sáng 20/5, tại phiên làm việc toàn thể, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Công an, Đại tướng Lương Tam Quang thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự.
Bộ trưởng Bộ Công an, Đại tướng Lương Tam Quang trình bày Tờ trình.
Thay thế tử hình bằng tù chung thân không giảm án
Một trong những nội dung đáng chú ý nhất trong dự thảo Luật là đề xuất bỏ hình phạt tử hình đối với 8 trong tổng số 18 tội danh đang áp dụng mức hình phạt cao nhất. Thay vì tử hình, người phạm tội sẽ bị tuyên án tù chung thân và không được xét giảm án.
Ngoài ra, dự thảo cũng bổ sung quy định không thi hành án tử hình đối với người mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối hoặc người nhiễm HIV chuyển giai đoạn AIDS kèm theo nhiễm trùng cơ hội - những trường hợp đặc biệt cần được nhân đạo hóa việc thi hành án.
Tăng hình phạt với tội phạm môi trường, thực phẩm
Cùng với đó, dự thảo Luật lần này cũng tập trung sửa đổi các quy định về chế tài hình sự trong lĩnh vực kinh tế, môi trường, vệ sinh an toàn thực phẩm - những lĩnh vực đang gây nhiều bức xúc trong xã hội. Theo đó, các mức phạt tiền sẽ được điều chỉnh tăng so với quy định hiện hành, nhằm tương thích với biến động kinh tế - xã hội và nâng cao tính răn đe.
Các tội danh như sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm, thuốc chữa bệnh, vi phạm quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm và gây ô nhiễm môi trường sẽ bị tăng nặng hình phạt, đặc biệt nếu do pháp nhân thương mại thực hiện. Chính phủ cho rằng, các điều chỉnh này là cần thiết để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh. Bổ sung tội sử dụng trái phép chất ma túy.
Sửa đồng bộ bốn luật liên quan
Để đảm bảo sự đồng bộ, Chính phủ cũng đề xuất sửa đổi một số quy định trong bốn luật khác: Luật Đặc xá; Luật Thi hành án hình sự; Luật Phòng, chống mua bán người và Luật Công an nhân dân. Những sửa đổi này nhằm tháo gỡ vướng mắc trong quy trình thi hành án tử hình, đồng thời phục vụ yêu cầu tinh gọn bộ máy sau khi sáp nhập một số cơ quan.
Báo cáo thẩm tra: đề nghị cân nhắc kỹ tính răn đe
Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết: Ủy ban tán thành sự cần thiết sửa đổi luật để đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Tuy nhiên, với đề xuất bỏ tử hình ở một số tội danh, Ủy ban đề nghị Chính phủ cân nhắc kỹ các yếu tố tác động, đặc biệt là tính răn đe khi một số loại tội phạm vẫn diễn biến phức tạp, gây lo ngại trong xã hội.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng.
Về kỹ thuật lập pháp, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát, chỉnh lý, bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, đồng thời quy định rõ ràng các điều kiện không thi hành án tử hình để tránh bị lợi dụng và bảo đảm công bằng.
Đối với việc bổ sung tội danh “sử dụng trái phép chất ma túy”, cơ quan thẩm tra đề nghị cần có đánh giá tác động đầy đủ, bảo đảm phân biệt rõ giữa người nghiện cần hỗ trợ cai nghiện và người sử dụng với mục đích khác.
Luật dự kiến có hiệu lực thi hành ngay từ ngày 1/7/2025.
Trần Nam