Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Trần Thị Thu Phước (Kon Tum) bày tỏ nhất trí với Tờ trình của VKSND tối cao về sự cần thiết ban hành Luật Tương trợ tư pháp về hình sự. Đây là một dự án luật có ý nghĩa chiến lược, không chỉ hoàn thiện hệ thống pháp luật mà còn tạo ra một "thanh bảo kiếm" pháp lý sắc bén để bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội và quyền lợi của người dân trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và tình hình tội phạm diễn biến phức tạp.
"Việc ban hành một đạo luật chuyên sâu về tương trợ tư pháp hình sự không chỉ là yêu cầu nội tại của công tác cải cách tư pháp, mà còn là một bước đi tất yếu thể hiện trách nhiệm của Việt Nam với tư cách là một thành viên tích cực của cộng đồng quốc tế trong công cuộc đấu tranh không khoan nhượng với tội phạm xuyên quốc gia", bà đánh giá.
ĐBQH Trần Thị Thu Phước.
Góp ý hoàn thiện dự thảo luật, đại biểu thống nhất với Điều 32 của dự thảo luật khi lần đầu tiên đã đưa ra các quy định về hợp tác quốc tế trong việc thu hồi tài sản, là bước tiến lớn đáp ứng yêu cầu cấp bách của công tác phòng, chống tham nhũng, rửa tiền. Tuy nhiên, bà cũng cho rằng, các quy định về thỏa thuận chia sẻ tài sản tại khoản 2 và khoản 5 của Điều 32 còn khá chung, chưa tạo ra cơ chế đủ rõ ràng, minh bạch để khuyến khích các nước đối tác ưu tiên hợp tác với Việt Nam.
Để giải quyết vấn đề này, ĐBQH Trần Thị Thu Phước đề nghị bổ sung vào Điều 32 về nội dung Chính phủ quy định chi tiết các nguyên tắc, trình tự, thủ tục về thỏa thuận chia sẻ tài sản với nước ngoài trên cơ sở phù hợp với pháp luật của Việt Nam, Công ước Liên hợp quốc về chống tham nhũng và thông lệ quốc tế.
ĐBQH Nguyễn Tâm Hùng.
"Thực tiễn công tác thu hồi tài sản có yếu tố nước ngoài của chúng ta thời gian qua còn rất nhiều hạn chế và gặp nhiều khó khăn. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, việc chúng ta có các thỏa thuận rõ ràng về quản lý, sử dụng và đặc biệt là chia sẻ phần tài sản thu hồi được là yếu tố then chốt để thúc đẩy hợp tác. Các nước được yêu cầu cũng phải bỏ ra một nguồn lực không nhỏ để điều tra, xác minh, khởi kiện, phong tỏa tài sản. Do đó khi có một cơ chế chia sẻ minh bạch, công bằng sẽ là động lực vật chất quan trọng để họ tích cực hỗ trợ cho chúng ta" - đại biểu phân tích.
Đồng quan điểm, ĐBQH Nguyễn Tâm Hùng (Bà Rịa - Vũng Tàu) nhận định dự thảo luật có tiến bộ khi quy định rõ phạm vi tịch thu, xử lý vật chứng, tài sản tại Điều 32, song theo ông, còn thiếu quy định cụ thể về chia sẻ tài sản bị thu giữ.
"Thực tiễn xử lý các vụ án rửa tiền, buôn bán ma túy xuyên quốc gia cho thấy, tài sản liên quan thường nằm rải rác ở nhiều quốc gia. Nếu không có cơ chế chia sẻ tài sản, Việt Nam sẽ khó thu hồi thiệt hại cho ngân sách và công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm", ông nói và đề nghị Ban soạn thảo xem xét bổ sung 1 khoản riêng về tiêu chí, tỷ lệ chia sẻ tài sản bị thu giữ.
Viện trưởng VKSND tối cao Nguyễn Huy Tiến.
Phát biểu giải trình thêm sau đó, Viện trưởng VKSND tối cao Nguyễn Huy Tiến cho biết, thu hồi tài sản là vấn đề rất lớn mà VKSND tối cao đã nghiên cứu và cố gắng bổ sung. "Vừa rồi chúng ta đã làm rất tích cực. Ví dụ như hợp tác về tương trợ tư pháp với Singapore trong vụ án Phan Sào Nam, chúng ta đã kiên quyết và cố gắng. Về nguyên tắc, thu lại tài sản chuyển đi thì thuận nhưng tỷ lệ thu lại không cao, đây là vấn đề rất khó khăn và chúng ta kiên trì thực hiện thông qua các hiệp định tương trợ tư pháp về hình sự đã ký kết", ông thông tin.
Hiện nay, chúng ta đã tiến hành ký kết trên 30 hiệp định tương trợ tư pháp về hình sự và đang tiến hành với một số đối tác lớn. Về cơ bản, phải thực hiện theo hiệp định tương trợ tư pháp về hình sự trên nguyên tắc có đi, có lại. Về đề nghị mở rộng phạm vi này, Viện trưởng VKSND tối cao khẳng định sẽ tiếp tục nghiên cứu, tính toán thời gian tới, kể cả việc triển khai thực hiện ký kết về hiệp định tương trợ tư pháp về hình sự với các đối tác...
Quỳnh Vinh