Từ 2026 hạn chế xe kinh doanh chạy xăng, dầu không đạt chuẩn
Theo đơn vị tư vấn, sau sáp nhập, TP HCM với 14 triệu dân đang đối mặt áp lực, nguy cơ ô nhiễm từ hoạt động giao thông với hơn 1 triệu ô tô và 7,3 triệu xe máy hoạt động.
Đơn vị tư vấn đề xuất lập LEZ ở khu vực trung tâm TP (giới hạn bởi 15 cây cầu và 20 tuyến đường chính), cùng với khu vực tuyến đường Rừng Sác (Cần Giờ). Cụ thể, hạn chế hoặc cấm hoạt động của nhóm xe phát thải cao (xe tải chiếm khoảng 40% tổng phát thải; xe máy không đạt tiêu chuẩn khí thải mức 2; xe ô tô không đạt tiêu chuẩn khí thải mức 4). Lộ trình triển khai bắt đầu từ 2026 với việc hạn chế hoạt động xe kinh doanh chạy xăng, dầu không đạt chuẩn.
Giai đoạn 2027 - 2030, dự kiến TP sẽ kiểm định khí thải xe máy trên diện rộng. Thông qua kiểm định, xe không đạt chuẩn bị hạn chế vào khu trung tâm, sau đó mở rộng vùng hạn chế đến xã Bình Khánh, An Thới Đông, Cần Giờ, Thạnh An.
Đến 2031, LEZ dự kiến mở rộng ra phạm vi Vành đai 1, bao quanh bởi các tuyến đường Phạm Văn Đồng - vòng xoay Nguyễn Thái Sơn - ngã tư Bảy Hiền - Hương lộ 2 - Nguyễn Văn Linh. Đến 2032, dự kiến nâng cao tiêu chuẩn khí thải áp dụng cho toàn bộ xe ra vào LEZ.
Để thực hiện, các đơn vị kiến nghị cơ quan thẩm quyền bổ sung biển báo "Vùng phát thải thấp" vào Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về báo hiệu đường bộ. Khi triển khai, TP bố trí biển báo chuyên dụng "LEZ" tại các lối vào và ra, kết hợp vạch kẻ đường có ký hiệu "LEZ" để thông tin rõ ràng cho người lái xe.
Đề án cũng đề xuất lắp 58 camera nhận dạng biển số (ANPR) tại khu vực trung tâm và 9 camera trên tuyến đường Rừng Sác. Hệ thống này tự động nhận diện và ghi hình các xe không đạt chuẩn khí thải khi lưu thông vào LEZ.
Hỗ trợ các hộ nghèo 100% chi phí chuyển đổi phương tiện
Với chuyển đổi giao thông xanh, đơn vị tư vấn cho rằng quá trình triển khai thực hiện theo 3 vấn đề chính gồm chuyển đổi phương tiện điện hóa, phân vùng LEZ, xây dựng hạ tầng, chính sách hỗ trợ.
Tập trung ưu tiên chuyển đổi xanh cho nhóm xe phát thải cao, dễ quản lý như xe buýt, taxi, xe công nghệ, xe tải... sang xe năng lượng xanh, với chính sách hỗ trợ tài chính, thuế ưu đãi phù hợp. Đi kèm là xây dựng hạ tầng, có những giải pháp về quản lý hành chính, kỹ thuật. Riêng mạng lưới xe buýt phải tiên phong để các lộ trình chuyển đổi tiếp theo diễn ra thuận lợi.
Theo Đề án, từ nay đến 2030, TP mở mới 78 tuyến xe buýt sử dụng nhiên liệu sạch, tương đương 2.849 xe. Cùng với đó kết nối thuận tiện với hệ thống giao thông phi cơ giới như xe đạp công cộng, xe máy điện công cộng.
Giai đoạn sau đó, TP tiến tới khuyến khích người dân, tổ chức chuyển đổi sang xe điện. Chi phí chuyển đổi là một vấn đề lớn với người lao động, DN có số lượng xe lớn. Một số chính sách hỗ trợ dự kiến gồm miễn 100% lệ phí trước bạ với xe điện hoạt động kinh doanh vận tải; miễn 50% phí bảo trì đường bộ với ô tô; miễn 50% lệ phí cấp đổi biển số xe điện.
Hỗ trợ tiền mặt với cá nhân, hộ gia đình mua sắm xe máy mới (10% giá trị xe nhưng không quá 5 triệu đồng); bồi hoàn 70% giá trị còn lại của xe máy nếu cá nhân, hộ gia đình thanh lý phương tiện; hỗ trợ 10% lãi suất vay mua xe... Với các cá nhân, hộ gia đình, đề xuất hỗ trợ các hộ nghèo 100% chi phí chuyển đổi phương tiện, hộ cận nghèo hỗ trợ 80%, hộ thường khoảng 20%.
Tại Hội thảo, ông Bùi Hòa An (Phó Giám đốc Sở Xây dựng) cho rằng, TP cần phải có những bước đi nhất định để thực hiện Đề án: "Trên cơ sở đề xuất của tư vấn và ý kiến chuyên môn, chúng tôi cho rằng có thể chuyển đổi trước với xe buýt, xe công nghệ... Tiếp đến là vận động Nhân dân, cơ quan đơn vị công lập tham gia chuyển đổi. Quá trình chuyển đổi cần bảo đảm nguyên tắc "khuyến khích, hỗ trợ, ưu đãi" phù hợp nhất. Khuyến khích người đủ điều kiện tự chuyển đổi, ưu đãi cho người thu nhập thấp chuyển đổi, còn lại thì hỗ trợ cho hộ nghèo; công bằng, ít gây xáo trộn cuộc sống của người dân, nhất là người thu nhập thấp", ông An nói.
Bùi Yên