Sáu địa phương sẽ chịu ảnh hưởng trực tiếp từ việc tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, bao gồm Hải Phòng, Đà Nẵng, Khánh Hòa, Đắk Lắk, Thành phố Hồ Chí Minh và thành phố Cần Thơ. (Ảnh: Vietnam+)
Ngày 19/5, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, trình bày trước Quốc hội tờ trình về việc chuyển tiếp áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù đã được Quốc hội cho phép thực hiện tại một số địa phương sau khi thực hiện sắp xếp bộ máy, mở rộng địa giới hành chính.
Theo tờ trình, việc chuyển tiếp áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù là thực hiện ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị tại văn bản số 14708-CV/VPTW ngày 5/5/2025 của Văn phòng Trung ương Đảng. Theo đó, Bộ Chính trị đồng ý chủ trương cho phép các địa phương sau sáp nhập được tiếp tục thực hiện các cơ chế, chính sách đặc thù mà Quốc hội đã cho phép thực hiện tại các địa phương trước khi sáp nhập.
Tờ trình của Chính phủ đã nêu rõ cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn của việc chuyển tiếp áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù. Theo đó, việc ban hành quy định chuyển tiếp sẽ bảo đảm có chính sách kế thừa và bảo đảm tính ổn định trong điều hành, không gây gián đoạn hoạt động tại các địa phương sau sắp xếp, phù hợp với tinh thần "có kế thừa, ổn định để phát triển, không gây xáo trộn lớn" của Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017.
Bên cạnh đó, việc này nhằm bảo đảm căn cứ pháp lý đầy đủ cho việc triển khai thực hiện do việc sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, kết thúc đơn vị hành chính cấp huyện, sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã, hoàn thành các đơn vị hành chính-kinh tế đặc biệt làm thay đổi địa giới, phạm vi quản lý và địa vị pháp lý của địa phương, kéo theo sự thay đổi đối tượng và phạm vi áp dụng chính sách.
Hiện nay cả nước có 10 địa phương đang được áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù theo các Luật, Nghị quyết riêng của Quốc hội, bao gồm: Hà Nội, Hải Phòng, Thanh Hóa, Nghệ An, Huế, Đà Nẵng, Khánh Hòa, Buôn Ma Thuột (tỉnh Đắk Lắk), Thành phố Hồ Chí Minh và Cần Thơ. Trong đó, thực hiện Nghị quyết số 60-NQ/TW sẽ có 06/10 địa phương nêu trên chịu ảnh hưởng trực tiếp từ việc tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, bao gồm các tỉnh, thành phố: Hải Phòng, Đà Nẵng, Khánh Hòa, Đắk Lắk (liên quan đến thành phố Buôn Ma Thuột), Thành phố Hồ Chí Minh và thành phố Cần Thơ.
Để phát huy hết các tiềm năng, lợi thế cũng như tạo thế và lực mới cho các địa phương đang có cơ chế, chính sách đặc thù sau khi thực hiện việc sắp xếp đơn vị hành chính các cấp và thực hiện ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị, Chính phủ kính trình Quốc hội xem xét đưa một số nội dung vào Nghị quyết chung của Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV.
Cụ thể, cho phép các địa phương sau sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh (bao gồm các tỉnh, thành phố Hải Phòng, Đà Nẵng, Khánh Hòa, Thành phố Hồ Chí Minh và Cần Thơ) được tiếp tục thực hiện các cơ chế, chính sách đặc thù mà Quốc hội đã cho phép thực hiện tương ứng tại các địa phương trước khi sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh; Cho phép các xã, phường mới tương ứng tại địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột thuộc tỉnh Đắk Lắk sau khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã được áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù mà Quốc hội đã cho phép thực hiện; Giao Chính phủ chỉ đạo các cơ quan có liên quan thực hiện việc tổng kết, đánh giá các cơ chế, chính sách đặc thù cho các địa phương (sau khi hoàn thành việc sắp xếp đơn vị hành chính 2 cấp) để điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp với tình hình mới hoặc luật hóa những vấn đề đã rõ, được thực tiễn kiểm nghiệm để áp dụng trong toàn quốc.
Việc chuyển tiếp áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù sẽ giúp các địa phương này tiếp tục phát huy được các tiềm năng, lợi thế của mình, tạo động lực mới cho sự phát triển kinh tế-xã hội. Tuy nhiên, đây là vấn đề phức tạp, liên quan đến nhiều lĩnh vực khác nhau. Do đó, Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đã tiến hành thẩm tra kỹ lưỡng tờ trình của Chính phủ.
Chủ nhiệm Ủy ban Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết Ủy ban tán thành với chủ trương này. Bên cạnh đó, ông cũng lưu ý việc cho phép chuyển tiếp áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù không chỉ đơn thuần là việc mở rộng phạm vi áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù tại một số địa phương, mà còn liên quan đến nhiều mặt về kinh tế, ngân sách. Do đó, đề nghị Chính phủ chỉ đạo chú trọng việc đánh giá tác động của chính sách, bảo đảm giữ vững nguyên tắc cân đối thu chi theo đúng Luật Ngân sách nhà nước./.
(Vietnam+)