Đề xuất chuyển từ 'công bố giá' sang 'cập nhật giá' thị trường trong dự thảo Luật Xây dựng

4 giờ trướcBài gốc

Để chuẩn bị cho việc lấy ý kiến đại biểu Quốc hội vào ngày 4-11 tới, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội vừa có báo cáo thẩm tra dự án Luật Xây dựng (sửa đổi) do Chính phủ trình. Trong đó, Ủy ban đề nghị cần xem xét lại cơ chế “công bố giá xây dựng”.

Việc công bố giá không sát thực tế gây khó khăn cho đơn vị đầu tư

Báo cáo thẩm tra nêu rõ, một trong những điểm nghẽn lớn nhất hiện nay nằm ở cơ chế xác định và quản lý chi phí đầu tư xây dựng. Cụ thể, việc phụ thuộc quá mức vào “công bố giá” định kỳ, cứng nhắc từ cơ quan nhà nước (theo Điều 76, 77 của dự thảo Luật) khiến cơ chế này không theo kịp biến động “sốc” của thị trường.

Đặc biệt, báo cáo nhấn mạnh: “Có ý kiến đề nghị cân nhắc quy định về việc Nhà nước ‘công bố giá xây dựng, giá các yếu tố, chỉ số giá xây dựng’ có bảo đảm phù hợp với cơ chế kinh tế thị trường, trong đó giá cả được hình thành chủ yếu theo quan hệ cung – cầu”.

Thời gian qua nhiều nhà thầu gặp khó khi giá xây dựng không sát thực tế gây khó khăn công tác quyết toán. Ảnh: V.LONG

Thực tế, việc đại biểu đặt vấn đề này chạm đến “gốc rễ” của cơ chế điều hành giá trong xây dựng – tức là sự xung đột giữa một mô hình quản lý hành chính cứng nhắc và quy luật vận hành linh hoạt của thị trường.

Trước thực tế đó, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đã nêu ra ý kiến trong cơ quan thẩm định được xem là mang tính đột phá. Thay vì duy trì cơ chế “công bố giá”, có ý kiến đề xuất chỉ nên quy định nguyên tắc trong Luật, còn việc hướng dẫn cụ thể về phương pháp, thời điểm và trách nhiệm “cập nhật giá xây dựng” sẽ do Chính phủ quy định. Cách làm này nhằm bảo đảm việc cập nhật giá sát thực tế, kịp thời, minh bạch và có tính dự báo cao.

Xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về giá xây dựng

Để hiện thực hóa cơ chế “cập nhật giá”, báo cáo thẩm tra cho rằng điều kiện tiên quyết là phải xây dựng được hệ thống thông tin và Cơ sở dữ liệu quốc gia về hoạt động xây dựng (Điều 14 của dự thảo). Đây được xem là nền tảng để mọi thông tin, số liệu về giá, định mức và chỉ số giá được cập nhật liên tục, phục vụ cho công tác lập, thẩm định và quản lý chi phí đầu tư.

Báo cáo cũng nêu rõ: cần thiết kế lại quy định về hệ thống thông tin này sao cho ngắn gọn, rõ ràng, thể hiện cụ thể các trường dữ liệu cần có, nguồn dữ liệu đầu vào, chủ thể chịu trách nhiệm cung cấp và cơ chế bảo đảm tính kết nối, chia sẻ, đồng bộ. Quốc hội yêu cầu quy định phải đủ cụ thể để hệ thống có thể vận hành ngay từ khi Luật có hiệu lực.

Công ty cổ phần Xây dựng và lắp máy Trung Nam kiến nghị lên Bộ Xây dựng. Ảnh: V.LONG

Một kiến nghị quan trọng được nêu trong báo cáo là cần bổ sung trực tiếp vào khoản 1 Điều 14 cụm từ “xây dựng số liệu đầu vào cho giá đầu tư xây dựng thống nhất toàn quốc” ngay sau nhiệm vụ “cập nhật định mức, giá xây dựng và chỉ số giá xây dựng”. Đây được coi là điểm cốt lõi của việc chuyển đổi từ “công bố giá” sang “cập nhật giá”.

Để cơ chế mới vận hành trơn tru, giới chuyên môn đề nghị dự luật cần bổ sung các quy định rõ ràng về trách nhiệm, quyền hạn và nghĩa vụ của từng chủ thể trong việc cung cấp và sử dụng dữ liệu giá.

Đơn vị sản xuất, kinh doanh vật liệu xây dựng có trách nhiệm cung cấp thông tin giá bán minh bạch, chính xác lên cơ sở dữ liệu quốc gia theo chu kỳ cập nhật quy định. Đây là nguồn dữ liệu đầu vào quan trọng nhất.

Nhà thầu được quyền sử dụng giá cập nhật để lập dự toán và có nghĩa vụ giải trình khi có yêu cầu.

Tư vấn (quản lý dự án, thiết kế, giám sát, thẩm tra) chịu trách nhiệm thẩm định tính hợp lý của giá dựa trên dữ liệu thị trường thay vì đối chiếu với bảng giá cố định.

Chủ đầu tư có quyền quyết định và chịu trách nhiệm phê duyệt giá, dự toán trên cơ sở dữ liệu được thẩm định, đồng thời phải giải trình trước pháp luật và người quyết định đầu tư.

Cách quy định rõ “luật chơi” này sẽ hình thành một hệ sinh thái minh bạch, nơi mọi chủ thể đều có trách nhiệm đóng góp và tuân thủ, giúp cơ sở dữ liệu quốc gia trở thành công cụ quản lý có giá trị thực tiễn cao.

Nếu được thể chế hóa trong Luật Xây dựng (sửa đổi), cơ chế “cập nhật giá” được kỳ vọng sẽ tạo ra bước ngoặt trong quản lý chi phí đầu tư xây dựng, khắc phục tình trạng chậm tiến độ, đội vốn và kéo dài quyết toán, đồng thời góp phần hiện đại hóa ngành xây dựng theo hướng minh bạch, hiệu quả và vận hành đúng cơ chế thị trường.

Nhà thầu nói gì về việc để địa phương công bố giá

Thực tế thời gian qua, nhiều nhà thầu phản ánh cơ chế “công bố giá” chậm cập nhật khiến họ gặp khó khăn khi thi công.

Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực Dầu Tiếng (Bình Dương), Ban Quản lý dự án công trình giao thông và nông nghiệp Thái Nguyên, Ban Quản lý dự án khu vực Duyên Hải (Vĩnh Long)… đều cho biết giá công bố thường “lệch nhịp” so với thị trường.

Tại Hậu Giang, nhiều nhà thầu sau khi trúng thầu đã phải tạm ngưng thi công do giá vật liệu tăng cao. Ông Trần Văn Tám, Giám đốc Công ty TNHH Xây dựng Trường Thịnh (TP Cần Thơ), cho biết: “Có dự án chúng tôi lỗ 15–20%, phải bù lỗ hàng tỉ đồng, thậm chí dừng thi công để chờ giá hạ nhiệt”.

Công ty TNHH Xây dựng Thương mại Dịch vụ Kỹ thuật Phong Phú, cho hay phải tạm ứng 3–4 tỉ đồng để “nuôi” gói thầu trong thời gian chờ điều chỉnh giá.

Nếu áp giá công bố, nhà thầu lỗ và bỏ thầu; nếu áp giá thị trường, chủ đầu tư lại gặp khó trong quyết toán, dễ bị “tuýt còi” khi thanh tra, kiểm toán. Hệ quả là hồ sơ thanh quyết toán kéo dài, chi phí tuân thủ tăng cao và tiềm ẩn rủi ro sai phạm.

VIẾT LONG - NGUYỄN ĐỨC

Nguồn PLO : https://plo.vn/de-xuat-chuyen-tu-cong-bo-gia-sang-cap-nhat-gia-thi-truong-trong-du-thao-luat-xay-dung-post877854.html