Một nghịch lý pháp lý tồn tại ngay trong Luật Nhà ở 2023 đang là tâm điểm của cuộc tranh luận về mô hình cho thuê căn hộ Airbnb. Một mặt, luật nghiêm cấm sử dụng căn hộ chung cư vào mục đích không phải để ở. Mặt khác, luật cũng công nhận quyền của chủ sở hữu được cho thuê nhà ở, một quyền tài sản được cả Bộ luật Dân sự bảo vệ.
Chủ nhà và ban quản lý chung cư đều gặp khó
Trước bất cập đó, nhiều kiến nghị đề xuất thiết lập một hành lang pháp lý rõ ràng đối với hoạt động cho thuê căn hộ Airbnb, chấm dứt tình trạng cấm nhưng không quản được.
Anh Đức Dũng (TP.HCM) cho biết anh dùng tiền tích góp và vay mượn để đầu tư một căn hộ. Nhận thấy nhu cầu lưu trú của khách du lịch, anh tham gia vào các nền tảng trực tuyến (OTA) như Airbnb, Agoda để cho thuê ngắn hạn, tạo ra nguồn thu nhập hợp pháp để trang trải cuộc sống và trả lãi vay.
"Việc cho thuê căn hộ Airbnb vẫn là phục vụ mục đích để ở của người khác. Nếu không cho thuê gia đình mất nguồn thu, đối mặt với rủi ro tài chính. Chính sách cần tạo điều kiện để người dân khai thác tài sản hợp pháp của mình theo đúng quy định pháp luật" - anh Dũng chia sẻ.
Trong khi đó, ở phía đơn vị quản lý vận hành chung cư, câu chuyện cũng không kém phần nan giải khi hàng ngày họ phải đối mặt với hai luồng áp lực. Một bên là phàn nàn của cư dân bị ảnh hưởng, một bên là các chủ nhà cho thuê, những người cũng là cư dân và có quyền lợi trong tòa nhà.
Khách du lịch nước ngoài lựa chọn thuê căn hộ Airbnb rất nhiều. Ảnh minh họa: THU TRINH
Ông Nguyễn Duy Thành, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Quản lý nhà Toàn cầu (Global Home), cho rằng do thiếu một quy định pháp lý cụ thể, ban quản lý không có đủ thẩm quyền và công cụ để thiết lập quy trình kiểm soát rõ ràng.
Mọi nỗ lực quản lý đều trở nên khó khăn, dễ gây tranh cãi và không thể xử lý triệt để các vấn đề phát sinh. Ông Thành cho rằng cần thiết lập một hành lang pháp lý rõ ràng để quản lý, đảm bảo lợi ích các bên.
Xây dựng thành ngành nghề kinh doanh có điều kiện
Trước thực trạng trên, góp ý dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định trong lĩnh vực nhà ở, kinh doanh bất động sản, Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) đề xuất một giải pháp pháp lý toàn diện là không cấm đoán, mà đưa hoạt động này vào khuôn khổ quản lý như một ngành nghề kinh doanh có điều kiện.
Kiến nghị này tập trung bổ sung Điều 91a vào Nghị định 95/2024 của Chính phủ Quy định chi tiết một số điều của Luật Nhà ở, thiết lập một bộ quy tắc vận hành rõ ràng mô hình cho thuê căn hộ Airbnb.
Thứ nhất về điều kiện kinh doanh, một căn hộ Airbnb phải là loại hình condotel trong tòa nhà hỗn hợp, hoặc phải đáp ứng các tiêu chuẩn tối thiểu về cơ sở vật chất, dịch vụ du lịch. Cá nhân, tổ chức kinh doanh phải đủ điều kiện theo luật về du lịch và đầu tư.
Điều kiện thứ hai phải có hợp đồng thuê, bắt buộc phải đăng ký tạm trú, thông báo lưu trú cho khách với cơ quan công an. Đồng thời, phải tuân thủ tuyệt đối nội quy chung cư và hoàn thành các nghĩa vụ về thuế, phòng cháy chữa cháy.
Đề xuất có quy định pháp lý rõ ràng đối với hoạt động cho thuê căn hộ Airbnb. Ảnh minh họa: QH
HoREA đề xuất trao quyền cho ban quản trị, cho phép họ dựa vào hợp đồng thuê để yêu cầu người ở ngắn hạn tuân thủ quy chế, đảm bảo an ninh và trật tự chung.
"Giải pháp này không chỉ tháo gỡ vướng mắc cho một hoạt động kinh tế có đóng góp đáng kể, mà còn tạo ra một cơ chế quản lý minh bạch cho thị trường căn hộ Airbnb. Nó bảo vệ quyền lợi hợp pháp của chủ nhà, trấn an nỗi lo của cư dân, và trao cho cơ quan quản lý công cụ hữu hiệu để thực thi pháp luật" - HoREA đánh giá.
Theo báo cáo của Airbnb (chưa có báo cáo của các dịch vụ du lịch trực tuyến -OTA khác), trong năm 2024, Airbnb đã đóng góp 16.200 tỉ đồng vào GDP của cả nước. Con số này bao gồm 6.100 tỉ đồng từ tác động trực tiếp và 10.100 tỉ đồng từ các tác động lan tỏa, đã hỗ trợ 64.000 việc làm và mang lại 6.500 tỉ đồng tiền công cho các lĩnh vực như vận tải, dịch vụ phục vụ lưu trú, dịch vụ ăn uống và hướng dẫn du lịch.
QUANG HUY