Bà Đặng Bích Ngọc phát biểu (Ảnh: Quang Vinh)
Xác định vị trí việc làm vẫn mang tính hình thức, chưa thật sự hiệu quả
Ngày 13/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Viên chức (sửa đổi). Đề cập đến vấn đề đổi mới việc tuyển dụng, sử dụng, quản lý viên chức theo vị trí việc làm (Điều 3), Đại biểu Đặng Bích Ngọc (Đoàn Phú Thọ) cho rằng, tại khoản 2 Điều 3 quy định: “Thực hiện tuyển dụng, sử dụng, quản lý viên chức theo vị trí việc làm và căn cứ vào hợp đồng lao động”, đây là quy định mới, phù hợp với xu thế cải cách khu vực công, đảm bảo thống nhất, đồng bộ với phương thức quản lý cán bộ, công chức quy định tại Luật Cán bộ, công chức, góp phần tạo cơ sở pháp lý để thực hiện trả lương theo vị trí việc làm.
Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Bùi Thị Minh Hoài tham dự phiên thảo luận (Ảnh: Quang Vinh)
Tuy nhiên, theo bà Ngọc, thời gian qua, các cơ quan, tổ chức khi xây dựng vị trí việc làm đơn vị mình cũng chưa thật sự khoa học, việc xác định vị trí việc làm vẫn mang tính hình thức, chưa thật sự hiệu quả, đáp ứng yêu cầu để làm căn cứ cho việc tuyển dụng, sử dụng và quản lý. Do đó, đề nghị dự thảo Luật nên có điều khoản giao cho Chính phủ hướng dẫn việc xây dựng vị trí việc làm trong các đơn vị sự nghiệp công lập đảm bảo sát thực, khoa học, sát với yêu cầu nhiệm vụ của các cơ quan, đơn vị, góp phần tăng cường tính minh bạch, công bằng trong công tác cán bộ, tiếp tục nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập, nâng cao chất lượng dịch vụ công, đáp ứng nhu cầu phát triển ngày càng cao trong giai đoạn hiện nay.
Dẫn chứng tại khoản 4 Điều 3 quy định: “Có chính sách ưu đãi trong tuyển dụng người có tài năng, người dân tộc thiểu số, người có công với cách mạng vào làm viên chức”. Song theo bà Ngọc, thực tiễn cho thấy, quy trình tuyển dụng viên chức luôn có sự cạnh tranh rất lớn giữa các ứng viên. Tuy nhiên, để khuyến khích, động viên cũng như có cơ chế tạo điều kiện cho con em là người dân tộc thiểu số (DTTS) ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, người DTTS rất ít người có cơ hội trở thành viên chức thì cũng phải dành cho họ những cơ chế, chính sách đặc biệt đặc thù. Bởi lẽ, những người dân tộc sống ở vùng sâu, vùng xa họ đã gắn bó lâu đời với cuộc sống, văn hóa; là nguồn lao động ổn định, lâu dài đối với những khu vực đặc biệt khó khăn.
Vì thực tế cho thấy nhiều người ở thành phố, đồng bằng họ có thể sẽ đăng ký thi tuyển viên chức đối với những nơi vùng sâu, vùng xa, xong chỉ làm việc trong thời gian ngắn, có điều kiện là lại xin chuyển công tác, mà không thực hiện nhiệm vụ trong thời gian dài gắn với làng bản. Do đó, việc tạo cơ chế hỗ trợ, ưu tiên đặc biệt để thu hút đối với người DTTS ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn có ý nghĩa quan trọng, giúp con em các gia đình ở đó có điều kiện, có khả năng tiếp cận thi vào các vị trí việc làm phù hợp.
Từ đó bà Ngọc đề nghị dự thảo Luật nên bổ sung thêm đối tượng này và viết lại là: “Có chính sách ưu đãi đặc biệt trong tuyển dụng người DTTS ở những nơi vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, dân tộc đặc biệt ít người. Chính phủ quy định chi tiết các trường hợp đặc biệt này”. Đồng thời tại khoản 5 Điều 16 về nguyên tắc tuyển dụng viên chức đề nghị bổ sung cụm từ vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, các dân tộc rất ít người vào sau cụm từ “người dân tộc thiểu số” đảm bảo cơ chế, chính sách ưu đãi đặc thù cho những người DTTS ở các địa bàn thật sự khó khăn, khuyến khích tạo điều kiện cho con em được tuyển dụng vào phục vụ tại địa phương.
Nhiều sinh viên học cử tuyển ra trường không có việc làm
Liên quan đến phương thức tuyển dụng viên chức (Điều 17), bà Ngọc phân tích: Tại điểm b khoản 1 Điều 17 quy định: “Xét tuyển đối với từng nhóm đối tượng sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, người DTTS, người học theo chế độ cử tuyển”.
Bà Đặng Bích Ngọc phát biểu (Ảnh: Quang Vinh)
Nhưng bà Ngọc đề nghị dự thảo Luật nghiên cứu xem xét bổ sung quy định đối với người DTTS “ở vùng sâu, vùng xa, vùng điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn, dân tộc thiểu số ít người”. Bởi lẽ, nhiều địa bàn cơ bản đều là người DTTS thì việc áp dụng hình thức xét tuyển như quy định trong Luật là không khả thi, khó lựa chọn. Luật nên quy định theo hướng ưu tiên theo đối tượng địa bàn phù hợp với thực tiễn, đáp ứng nguồn nhân lực tại chỗ đối với những nơi đặc biệt khó khăn, khó tuyển dụng.
Cũng theo bà Ngọc, đối với người học theo chế độ cử tuyển, đây là chính sách nhân văn của Đảng, Nhà nước đối với con em đồng bào DTTS ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn. Tuy nhiên, trong thời gian qua, việc cử tuyển chưa gắn với nhu cầu công việc cũng như gắn với nhu cầu vị trí việc làm ở các địa phương. Do đó, nhiều sinh viên học cử tuyển ra trường không có việc làm; trong khi đó, Nhà nước phải bỏ ra nguồn kinh phí lớn để đào tạo cho các đối tượng này. Nhiều sinh viên sau khi được cử đi học tại các trường Đại học ra trường lại đi làm hợp đồng ở nhiều địa phương, kể cả các thành phố lớn mà không về để phục vụ địa phương do thiếu chỉ tiêu tuyển sinh, xã không có biên chế để tuyển dụng các đối tượng này.
Vì vậy, bà Ngọc đề nghị Chính phủ cần có quy định cụ thể về đối tượng sinh viên cử tuyển các địa phương khi cử con em đi học phải gắn với nhu cầu cán bộ của địa phương, các ngành nghề còn thiếu khó có khả năng thu hút cán bộ. Như vậy, chính sách mới đạt hiệu quả và đi vào cuộc sống, phù hợp với yêu cầu phát triển trong giai đoạn hiện nay, nhất là trong bối cảnh chúng ta đang thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp. Nếu không, Luật thì quy định nhưng lại không thể thực hiện được. Cho nên cần quy định rõ: các đối tượng này vẫn phải đảm bảo các yêu cầu về chuyên môn, nghiệp vụ theo nhu cầu tuyển dụng và vị trí việc làm.
Đáng chú ý, về thẩm quyền tuyển dụng viên chức (Điều 18), bà Ngọc đồng tình với quy định về việc thực hiện việc tuyển dụng viên chức theo phân cấp, ủy quyền của bộ, ngành, UBND tỉnh, đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện tuyển dụng viên chức khi được phân cấp theo quy định của Chính phủ. Tuy nhiên, hiện nay các văn bản dưới Luật quy định về vấn đề này đang có sự chồng chéo, trùng lắp, không rõ ràng, rất khó khăn cho cơ sở trong việc tổ chức thực hiện. Đặc biệt, khi chúng ta thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Do đó, đề nghị Chính phủ cần chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương cần rà soát các văn bản liên quan để hướng dẫn tổ chức thực hiện thống nhất, đồng bộ, nhất là các văn bản liên quan đến Bộ Giáo dục và Đào tạo về tuyển dụng, sử dụng viên chức giáo dục.
Việt Thắng - Trung Hiếu