Sáng 29-9, tiếp tục phiên họp thứ 49, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự Luật Giám định tư pháp (sửa đổi).
Dự thảo Luật gồm 7 chương, 45 điều, nếu được Quốc hội thông qua dự kiến sẽ có hiệu lực từ 1-1-2026.
Một trong những nội dung đáng chú ý là dự thảo quy định Phòng giám định kỹ thuật hình sự thuộc VKSND Tối cao được thực hiện giám định về âm thanh và kỹ thuật số, điện tử. Phòng kỹ thuật hình sự thuộc công an tỉnh, TP trực thuộc Trung ương được thực hiện giám định pháp y thương tích bên cạnh việc thực hiện giám định pháp y tử thi theo quy định hiện hành.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng. Ảnh: QH
Quan điểm của cơ quan thẩm tra
Nêu quan điểm của cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho hay nhiều ý kiến tán thành việc bổ sung nhiệm vụ “giám định pháp y thương tích” cho Phòng kỹ thuật hình sự thuộc Công an cấp tỉnh.
Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cần cung cấp thêm thông tin, đánh giá cụ thể hơn về ưu điểm, hạn chế, tác động tích cực và tiêu cực khi bổ sung nhiệm vụ “giám định pháp y thương tích” cho Phòng kỹ thuật hình sự thuộc Công an cấp tỉnh.
Cũng theo ông Tùng, một số ý kiến khác trong Ủy ban đề nghị giữ như quy định của Luật Giám định tư pháp hiện hành, tức là việc giám định pháp y thương tích chỉ do các tổ chức giám định tư pháp trong lĩnh vực pháp y thuộc ngành Y tế thực hiện. Phòng kỹ thuật hình sự thuộc công an tỉnh, TP chỉ thực hiện giám định kỹ thuật hình sự và pháp y tử thi.
Ý kiến này cho rằng lĩnh vực giám định thương tích liên quan đến sức khỏe, tính mạng con người, là lĩnh vực khoa học và thuộc chuyên môn sâu của ngành y tế. Do đó, cần có nhân lực, thiết bị chuyên sâu, kinh nghiệm bác sĩ chuyên môn phải trải qua nhiều năm khám bệnh trên nhiều bệnh nhân để so sánh và đúc kết... mới có thể kết luận các nội dung liên quan chính xác.
Mặt khác, quy định này phù hợp với chủ trương “một việc chỉ giao cho một cơ quan chủ trì thực hiện và chịu trách nhiệm chính”, tránh trùng lặp, chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ giữa hai lực lượng pháp y y tế và công an, tránh lãng về nhân lực và cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật sẵn có.
Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga. Ảnh: QH
Chính phủ và cả Bộ Y tế đều đồng thuận
Nêu ý kiến, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga chia sẻ băn khoăn khi cơ quan công an vừa là cơ quan trưng cầu giám định, vừa cơ quan điều tra, vừa làm giám định thương tích.
Theo bà Lê Thị Nga, quy định này cần phải xem xét, đánh giá kỹ lưỡng. Hiện nay, việc giám định thương tích chỉ do các tổ chức giám định tư pháp ngành y tế thực hiện. Phòng kỹ thuật hình sự thuộc công an cấp tỉnh chỉ thực hiện giám định kỹ thuật hình sự và pháp y tử thi.
Tuy nhiên, với quy định như dự thảo, việc giám định thương tích sẽ có hai hệ thống gồm hệ thống của Bộ Y tế và các trung tâm giám định của công an tỉnh, TP. Trong đó, hệ thống của Bộ Y tế đang được tổ chức bài bản.
Nghiêng về phương án bổ sung nhiệm vụ “giám định pháp y thương tích” cho Phòng kỹ thuật hình sự thuộc Công an cấp tỉnh nhưng Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cũng đề nghị làm rõ hơn căn cứ quy định này để có tính thuyết phục đối với đại biểu và Quốc hội.
Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng-An ninh và Đối ngoại của Quốc hội Lê Tấn Tới. Ảnh: QH
Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng-An ninh và Đối ngoại của Quốc hội Lê Tấn Tới giải thích giám định thương tích là nội dung rất vướng khi điều tra tội cố ý gây thương tích. Là người từng công tác trong lĩnh vực điều tra hình sự, ông thấy rất vướng khi đưa việc này qua giám định của y tế làm, thời gian thường kéo dài. Lý do, lực lượng y tế phải phối hợp ngược trở lại với Phòng kỹ thuật hình sự của công an, hoặc hỏi lại cơ quan điều tra về cơ cấu hình thành dấu vết.
“Một vật đánh vào tay mà đem đi giám định, cơ quan y tế chỉ xác định được tay bị bầm hay bị làm sao, còn muốn xác định được tỉ lệ thương tích phải kết hợp xác định vật gì đánh vào tay, thành ra tốn rất nhiều thời gian” - ông Tới dẫn chứng.
Từ phân tích trên, ông Lê Tấn Tới cho rằng đề xuất bổ sung thẩm quyền giám định thương tích cho phòng kỹ thuật hình sự thuộc công an cấp tỉnh thực hiện giám định pháp y thương tích nhằm tháo gỡ vướng mắc của thực tế.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh. Ảnh: QH
Giải trình thêm nội dung này, Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh chia sẻ băn khoăn của các đại biểu về việc “một việc có nên giao hai cơ quan cùng làm hay không?”.
Theo ông Ninh, thực tế giám định pháp y tử thi hiện nay vẫn do cả công an và y tế cùng làm. Hơn nữa, chúng ta cũng có chủ trương mở rộng xã hội hóa nên không thể nói rằng một việc vừa cơ quan Nhà nước, vừa cơ quan giám định của các văn phòng giám định tư nhân cùng làm.
Bộ trưởng Tư pháp cũng nhấn mạnh thực tế vừa qua, công an cũng đã đầu tư và triển khai Đề án đổi mới nâng cao hiệu quả hoạt động giám định tư pháp, trong đó đầu tư cả về cơ sở vật chất, phương tiện và chế độ chính sách. Vì vậy, đội ngũ của công an hoàn toàn có thể đảm đương việc giám định thương tích.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho biết quan điểm này đã được Chính phủ và cả Bộ Y tế đồng thuận. Tuy nhiên, tiếp thu ý kiến các đại biểu, cơ quan chủ trì soạn thảo luật sẽ cung cấp thêm dữ liệu, số liệu để tăng tính thuyết phục cho quy định này.
Mở rộng phạm vi hoạt động của Văn phòng giám định tư pháp
Một trong những nội dung đáng chú ý khác, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung quy định về thành lập Văn phòng giám định tư pháp theo hướng kế thừa quy định của pháp luật hiện hành và mở rộng phạm vi hoạt động của Văn phòng giám định tư pháp đối với các lĩnh vực chuyên môn mà hoạt động tố tụng, tổ chức, cá nhân trong xã hội có nhu cầu và phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng.
Cụ thể là các chuyên ngành cổ vật, di vật, bản quyền tác giả, ADN, tài liệu, kỹ thuật số và điện tử, dấu vết đường vân và các lĩnh vực tài chính, ngân hàng, xây dựng, tài nguyên.
Thẩm tra nội dung này, đa số ý kiến trong Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành quy định của dự thảo Luật theo hướng ngoài sáu chuyên ngành hiện hành, nay mở rộng thêm các chuyên ngành là ADN, tài liệu, kỹ thuật số và điện tử, dấu vết đường vân và tài nguyên.
Trong đó, đối với chuyên ngành ADN, tài liệu, kỹ thuật số và điện tử, dấu vết đường vân, Văn phòng giám định tư pháp không được thực hiện giám định trong hoạt động tố tụng hình sự, trừ trường hợp được người trưng cầu giám định tư pháp trưng cầu trong trường hợp đặc biệt, như dự thảo đề xuất.
Ngoài ra, có ý kiến trong Ủy ban tán thành việc mở rộng phạm vi lĩnh vực xã hội hóa giám định tư pháp như quy định trong dự thảo Luật nhưng đề nghị không hạn chế trong hoạt động tố tụng hình sự. Việc này là để đáp ứng tốt hơn yêu cầu của hoạt động tố tụng và nhu cầu của tổ chức, cá nhân trong xã hội hiện nay, phù hợp với thực tiễn và xu hướng phát triển nghề giám định tư pháp.
Đồng thời, loại ý kiến này cũng đề nghị mở rộng thêm một số lĩnh vực mà xã hội đang có nhu cầu như môi trường, thông tin và truyền thông, khoa học và công nghệ, dược, mỹ phẩm, an toàn thực phẩm, nông lâm thủy sản, động vật hoang dã, nguy cấp, quý, hiếm…
ĐỨC MINH
NGUYỄN THẢO