Đề xuất của Ukraine mở ra khả năng thỏa hiệp mới về điểm nghẽn đàm phán lớn nhất

3 giờ trướcBài gốc

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết ông sẵn sàng rút lực lượng khỏi khu vực công nghiệp trọng điểm ở miền Đông đất nước như một phần của kế hoạch chấm dứt xung đột với Nga, với điều kiện Moscow cũng rút quân và khu vực này được thiết lập thành một vùng phi quân sự do lực lượng quốc tế giám sát.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Ảnh: AP

Đề xuất này mở ra một khả năng thỏa hiệp mới liên quan đến quyền kiểm soát vùng Donbass - điểm nghẽn lớn trong các cuộc đàm phán hòa bình suốt thời gian qua.

Ông Zelensky cho biết Mỹ đã đề xuất thành lập một “khu kinh tế tự do”, mà theo ông cần phải được phi quân sự hóa. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa rõ mô hình này sẽ tác động ra sao tới cơ chế quản trị hay định hướng phát triển của khu vực.

Theo ông, một cơ chế tương tự cũng có thể được áp dụng đối với khu vực xung quanh nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, hiện do Nga kiểm soát. Tổng thống Ukraine nhấn mạnh rằng bất kỳ kế hoạch hòa bình nào cũng cần được đưa ra trưng cầu ý dân.

Phát biểu với báo giới hôm 23/12 ông Zelensky cho biết ông đang trình bày một kế hoạch tổng thể gồm 20 điểm, được các nhà đàm phán Ukraine và Mỹ xây dựng trong những ngày gần đây tại bang Florida, dù nhiều chi tiết vẫn đang tiếp tục được thảo luận.

Phía Nga chưa đưa ra bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy sẽ chấp thuận rút khỏi các vùng lãnh thổ đã chiếm giữ. Trái lại, Moscow tiếp tục yêu cầu Ukraine từ bỏ phần lãnh thổ còn lại ở Donbass - điều kiện mà Kiev đã bác bỏ. Hiện Nga kiểm soát phần lớn tỉnh Lugansk và khoảng 70% tỉnh Donetsk.

Khi được hỏi về kế hoạch nói trên, Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov ngày 24/12 cho biết, Moscow sẽ xác định lập trường dựa trên thông tin do Đặc phái viên của Tổng thống Nga, ông Kirill Dmitriev, báo cáo sau các cuộc gặp với phái đoàn Mỹ tại Florida cuối tuần qua. Ông từ chối cung cấp thêm chi tiết.

Các nhà đàm phán Mỹ đã tiến hành nhiều vòng tiếp xúc riêng rẽ với Ukraine và Nga kể từ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump đưa ra đề xuất chấm dứt xung đột hồi tháng trước - một kế hoạch bị đánh giá là có lợi cho Moscow. Kể từ đó, Ukraine và các đồng minh châu Âu đã tìm cách điều chỉnh đề xuất này theo hướng gần hơn với lập trường của Kiev.

Ông Zelensky cho biết việc xác định quyền kiểm soát Donbas là “điểm khó khăn nhất” trong toàn bộ tiến trình đàm phán.

Liên quan tới nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, phía Mỹ đề xuất thành lập một liên doanh gồm Ukraine và Nga, trong đó mỗi bên nắm giữ phần vốn ngang nhau. Tuy nhiên, ông Zelensky đưa ra phương án khác: một liên doanh giữa Ukraine và Mỹ, theo đó phía Mỹ có quyền tự quyết việc phân bổ phần lợi ích của mình, bao gồm khả năng chuyển một phần cho Nga. Tổng thống Ukraine thừa nhận Washington hiện chưa chấp thuận các đề xuất trên.

“Nhưng chúng tôi đã thu hẹp đáng kể khác biệt trong hầu hết các vấn đề. Về nguyên tắc, gần như toàn bộ các điểm đồng thuận khác trong thỏa thuận đã được chúng tôi và phía Mỹ thống nhất”, ông Zelensky nói.

Theo ông Zelensky, việc thiết lập một khu kinh tế phi quân sự tại Donbass sẽ đòi hỏi những cuộc thảo luận rất phức tạp, trong đó phải xác định rõ phạm vi rút quân cũng như vị trí triển khai lực lượng quốc tế giám sát và các vấn đề này cần được bàn ở cấp lãnh đạo.

Bản dự thảo làm việc giữa Mỹ và Ukraine cũng đề xuất Nga rút quân khỏi các vùng Dnipropetrovsk, Mykolaiv, Sumy và Kharkov. Ông Zelensky cho rằng lực lượng quốc tế có thể được triển khai tại một số điểm dọc giới tuyến trong khu vực để giám sát việc thực thi thỏa thuận.

Ukraine cũng đề xuất biến thành phố Enerhodar - nơi gần nhất với nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia thành một khu kinh tế tự do phi quân sự. Theo ông Zelensky, vấn đề này đã mất 15 giờ thảo luận với phía Mỹ nhưng vẫn chưa đạt được đồng thuận. Hiện tại, đề xuất của Mỹ là nhà máy sẽ do Ukraine, Mỹ và Nga cùng vận hành, mỗi bên nắm giữ 33% cổ phần - một phương án mà ông Zelensky cho là “không thực tế”.

“Làm sao có thể hợp tác kinh doanh chung với Nga sau tất cả những gì đã xảy ra?”, ông Zelensky đặt câu hỏi.

Thay vào đó, Ukraine đề xuất để nhà máy do một liên doanh giữa Ukraine và Mỹ vận hành, trong đó phía Mỹ có quyền quyết định độc lập việc phân bổ sản lượng điện từ 50% cổ phần của mình.

Bản dự thảo đang được thảo luận cũng đảm bảo rằng Ukraine sẽ nhận được các “bảo đảm an ninh mạnh mẽ”, theo đó các đối tác của Kiev sẽ phải hành động trong trường hợp Nga tấn công trong tương lai. Cơ chế này được mô tả là tương tự Điều 5 của NATO, theo đó một cuộc tấn công nhằm vào một thành viên được coi là cuộc tấn công vào toàn liên minh.

Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết một văn kiện riêng với Mỹ sẽ quy định cụ thể các bảo đảm này. Tài liệu sẽ nêu rõ các điều kiện kích hoạt hỗ trợ an ninh, đặc biệt trong trường hợp Nga tiếp tục tấn công, đồng thời thiết lập cơ chế giám sát việc tuân thủ lệnh ngừng bắn. Văn kiện này sẽ được ký cùng với thỏa thuận chính nhằm chấm dứt xung đột, ông Zelensky cho hay.

“Lập trường của Mỹ hiện nay là coi đây như một bước đi chưa từng có đối với Ukraine. Họ tin rằng mình đang đưa ra những bảo đảm an ninh rất mạnh mẽ”, Tổng thống Ukraine nói.

Dự thảo cũng bao gồm một số nội dung khác, trong đó có việc duy trì quy mô quân đội Ukraine ở mức 800.000 binh lính trong thời bình và đặt mục tiêu kết nạp Ukraine vào Liên minh châu Âu vào một thời điểm cụ thể. Việc giới hạn quy mô quân đội là một trong những yêu cầu then chốt của Nga.

Kiều Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo: AP

Nguồn VOV : https://vov.vn/the-gioi/de-xuat-cua-ukraine-mo-ra-kha-nang-thoa-hiep-moi-ve-diem-nghen-dam-phan-lon-nhat-post1256412.vov