Nhiều ý kiến đề nghị xây dựng phương pháp tính lương tối thiểu theo tiêu chuẩn quốc tế, gắn với mức sống tối thiểu và khả năng chi trả của doanh nghiệp.
TS Phạm Thu Lan, nguyên Phó viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn cho rằng mức lương tối thiểu hiện nay tuy đáp ứng mức sống tối thiểu nhưng chưa đủ, vì cách tính vẫn dựa trên nhóm nghèo, thu nhập thấp, không còn phù hợp với thực tế đời sống người lao động.
Tiền lương tối thiểu đủ sống là vấn đề tổ chức công đoàn đặc biệt quan tâm
Bà đề xuất chuyển từ tư duy “lương tối thiểu” sang “lương tối thiểu đủ sống”, bởi người lao động còn phải chi cho dinh dưỡng, đi lại, y tế, giáo dục và tích lũy.
Theo báo cáo thị trường lao động quý 2 năm nay, cả nước có hơn 53,1 triệu lao động, thu nhập bình quân quý 1 đạt 8,2 triệu đồng/tháng. Trong đó, lao động nam trung bình 9,3 triệu đồng, lao động nữ 7 triệu đồng/tháng. Bộ Nội vụ đã đề xuất tăng lương tối thiểu vùng thêm 7,2%, áp dụng từ 1/1/2026.
“Chúng ta đã luật hóa lương tối thiểu nhưng chưa luật hóa lương tối thiểu đủ sống”, TS Lan nhấn mạnh, đồng thời kiến nghị cần tổng kết 40 năm thực hiện chính sách tiền lương để hướng tới mục tiêu bảo đảm mức sống đủ đầy cho người lao động.
Phó chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Ngọ Duy Hiểu nhấn mạnh: “Tiền lương tối thiểu đủ sống là vấn đề tổ chức công đoàn đặc biệt quan tâm và sẽ tiếp tục nghiên cứu, đề xuất vào thời điểm phù hợp”.
Đề cao hơn sáng tạo của người lao động
PGS.TS Bùi Đình Bôn, nguyên Thư ký chuyên trách Hội đồng Lý luận Trung ương nhận dịnh, muốn xây dựng giai cấp công nhân lớn mạnh, phải gắn với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao trình độ tay nghề và kỹ năng sáng tạo.
Theo ông, giai cấp công nhân là lực lượng tiên phong trong công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nên chính sách tiền lương phải đủ sống và khuyến khích họ gắn bó lâu dài.
Từ góc độ doanh nghiệp, GS.TS Trần Thị Vân Hoa, nguyên Phó hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế quốc dân cho biết nhiều doanh nghiệp đã phát huy sáng kiến của công nhân bằng cơ chế thưởng kịp thời.
Dẫn bài học coi trọng đổi mới sáng tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao từ Trung Quốc, Hàn Quốc hay Singapore, bà Hoa lưu ý cần xem sáng tạo của người lao động là nền tảng để Việt Nam đạt mục tiêu trở thành nước có thu nhập trung bình cao.
TS Nguyễn Ngọc Ân, Chủ tịch Công đoàn Giáo dục Việt Nam đánh giá dự thảo Văn kiện Đại hội 14 đã thể hiện tầm nhìn chiến lược khi đặt mục tiêu “đẩy mạnh xây dựng xã hội học tập suốt đời”, phát triển mô hình học tập đa dạng, phù hợp từng đối tượng.
Tuy nhiên, ông cho rằng nhiều công nhân vẫn gặp rào cản khi muốn học nâng cao trình độ hoặc chuyển nghề do áp lực công việc, chi phí cao và thiếu thời gian.
Từ thực tế đó, ông Ân kiến nghị nhà nước cần cụ thể hóa chủ trương “học tập suốt đời trong công nhân, lao động đến năm 2030” bằng các quy định và hướng dẫn khả thi, ưu tiên nguồn lực tài chính hỗ trợ doanh nghiệp và người lao động tham gia đào tạo, đồng thời cho phép doanh nghiệp được khấu trừ chi phí đào tạo khỏi thuế nhằm khuyến khích đầu tư cho giáo dục nghề nghiệp.
Bà Nguyễn Thị Minh, Phó chủ tịch Công đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam nhận định dự thảo Văn kiện lần này thể hiện rõ tư duy mới của Đảng về quản trị phát triển xã hội hiện đại, hướng tới xã hội công bằng, nơi mọi người dân đều được tiếp cận các dịch vụ cơ bản, thiết yếu và chất lượng.
Bà Minh đề xuất cần nhấn mạnh hơn vai trò của giai cấp công nhân và tổ chức công đoàn trong quản trị xã hội.
“Công đoàn không chỉ là tổ chức chăm lo, bảo vệ người lao động mà còn là chủ thể đồng hành cùng Nhà nước và doanh nghiệp trong việc xây dựng chính sách xã hội công bằng, tiến bộ, bền vững”, bà nói.
Phó chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Ngọ Duy Hiểu cho biết, các ý kiến đóng góp sẽ được tổng hợp, chắt lọc để hoàn thiện, góp phần thể hiện rõ vai trò đại diện, bảo vệ quyền lợi người lao động của tổ chức công đoàn trong giai đoạn phát triển mới.
Vũ Điệp