Hiệu quả thực thi các nghị định hiện hành về đảm bảo ATGT
Ghi nhận của PV Báo Xây dựng, tuyến đường sắt Hà Nội - Hải Phòng đoạn đi qua các khu vực dân cư đông đúc, song song với đường quốc lộ 5, các vị trí trước kia là điểm nóng về vi phạm hành lang an toàn giao thông (ATGT) đường sắt nay đã giảm rõ rệt.
Nhiều vị trí đã xây hàng rào để xóa lối đi tự mở (LĐTM) qua đường sắt, cùng đó làm đường gom để người dân đi theo đường gom ra đường ngang hoặc LĐTM công cộng, góp phần gia tăng an toàn.
Điển hình như tại đoạn đường sắt từ chắn đường ngang Khu công nghiệp Sài Đồng B đến chắn đường ngang phố Thạch Bàn (Long Biên, Hà Nội) giao với quốc lộ 5 cũ, địa phương đã xây hàng rào trắng chạy dài hơn 1km ngăn giữa khu dân cư và đường sắt; Phía trong là đường gom rộng hơn 2m, thuận tiện cho dân đi lại.
Đường gom - hàng rào tuyến Gia Lâm - Hải Phòng ở Long Biên (Hà Nội) đã xóa lối đi tự mở (Ảnh: Tạ Hải).
Hay tại địa bàn huyện Kim Thành, Hải Dương cũ (nay thuộc TP Hải Phòng) trước đây vốn nhan nhản các lối đi tự mở, nhiều điểm đen, điềm tiềm ẩn tai nạn giao thông đường sắt, hiện địa phương đã xóa bỏ được hàng chục LĐTM và đang tiếp tục làm đường gom, hàng rào để xử lý triệt để.
Thông tin với Báo Xây dựng, ông Nguyễn Như Vấn, Giám đốc Chi nhánh Khai thác đường sắt Hà Thái Hải cho biết, đây là kết quả từ nỗ lực của các cơ quan, đường sắt và địa phương trong thực thi Nghị định 65/2018, Nghị định 56/2018 và các văn bản pháp luật liên quan về công tác đảm bảo ATGT đường sắt, đặc biệt là triển khai thực hiện Quyết định 358/2020 của Thủ tướng Chính phủ.
Theo đó, mục tiêu là làm hàng rào, đường gom và nhiều công trình hạ tầng kĩ thuật khác như đường ngang, cầu vượt, hầm chui để xóa LĐTM; đồng thời giải tỏa các vị trí vi phạm hành lang, phạm vi bảo vệ công trình đường sắt…
Kết quả, từ năm 2020 đến hết tháng 8/2025, trên địa bàn tỉnh Hưng Yên cũ đã xóa được 19/44 LĐTM, đạt 43,18%; đang xây dựng khoảng 10km đường gom, hàng rào.
Còn trên địa bàn TP Hải Phòng, chỉ tính từ đầu năm đến hết tháng 8/2025 đã xóa bỏ được trên 90/163 LĐTM, đạt hơn 55%; đang xây dựng hơn 27km đường gom, hàng rào. Cùng đó, 5 năm qua đã xây dựng mới được 8/34 đường ngang.
Đánh giá chung việc thực thi các nghị định, văn bản pháp luật trong xóa LĐTM, xử lý điểm đen, vi phạm hành lang, đảm bảo ATGT đường sắt trên địa bàn cả nước 5 năm qua, đại diện Tổng công ty Đường sắt VN cho rằng, đã đạt được một số kết quả tích cực, góp phần giảm thiểu tai nạn giao thông đường sắt.
Cụ thể, công tác xóa bỏ lối đi tự mở từ 2020 đến 31/8/2025 là 1.353/4.024 lối đi, đạt 33,62%; Xây dựng được 15 đường ngang, 2 hầm chui, hơn 25km đường gom, hàng rào...
Tăng cường trách nhiệm bảo vệ đường sắt theo Luật mới, "nới" lộ trình xóa LĐTM
Tuy nhiên, từ thực tế thực hiện công tác đảm bảo ATGT đường sắt, ông Nguyễn Như Vấn cho biết, còn nhiều khó khăn để đạt hiệu quả mong muốn. Nguyên do các địa phương chưa được bố trí nguồn hoặc rất khó tiếp cận nguồn kinh phí của Trung ương để thực hiện các kế hoạch đã đề ra theo lộ trình. Khi có vốn thì quá trình thực hiện kéo dài, giá vật liệu tại mỗi thời điểm khác nhau, gây ra tình trạng tăng vốn của dự án…
"Do yếu tố lịch sử, nhiều vị trí không còn đất làm đường gom để xóa LĐTM do các công trình hạ tầng, nhà dân sát đường sắt. Nếu làm sẽ phải cần số vốn rất lớn để giải phóng mặt bằng, địa phương rất khó khăn trong bố trí nguồn vốn. Vì vậy, cần có quy định "nới" hơn, phù hợp với điều kiện thực tế từng địa bàn để có thể thực hiện khả thi", ông Vấn cho biết.
Dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều hướng dẫn thi hành Luật Đường sắt (2025).
Đồng quan điểm, ông Đặng Hồng Bắc, Phó trưởng ban Ban An ninh - ATGT đường sắt (Tổng công ty Đường sắt VN) cho rằng, bên cạnh các giải pháp về vốn từ ngân sách Trung ương và các nguồn lực xã hội hóa, cần kéo dài lộ trình thực hiện Quyết định 358 phù hợp với thực tế, tạo điều kiện để các Bộ, ngành và địa phương có đủ thời gian triển khai, bảo đảm mục tiêu đề ra.
Trao đổi với Báo Giao thông, đại diện Cục Đường sắt VN, cho biết Bộ Xây dựng đang chủ trì xây dựng dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều hướng dẫn thi hành Luật Đường sắt (2025).
Nghị định được xây dựng trên cơ sở kế thừa các quy định tại Nghị định số 56/2018, Nghị định số 65/2018 đã được thực hiện ổn định, đáp ứng yêu cầu thực tiễn của hoạt động quản lý đường sắt. Đồng thời tăng cường trách nhiệm về bảo vệ kết cấu hạ tầng, qua đó khai thác hiệu quả kết cấu hạ tầng đường sắt.
Theo đó, bên cạnh việc giữ các quy định phạm vi hành lang, phạm vi bảo vệ công trình như cầu, đường, hầm, ga, đề pô, vệ công trình thông tin, tín hiệu, hệ thống cấp điện, kè đường sắt, dự thảo Nghị định đã sửa đổi, bổ sung các quy định về phạm vi bảo vệ công trình và hành lang đường sắt đáp ứng nhằm phù hợp với thực tiễn hiện nay.
Như bổ sung quy định phải xây dựng hàng rào bảo vệ tại mép ngoài phạm vi bảo vệ công trình hai bên đường sắt theo phương ngang đối với các tuyến đường sắt có tốc độ thiết kế trên 120 km/h, đường sắt đô thị…
Sửa đổi, bổ sung quy định về xây dựng công trình trong phạm vi đất dành cho đường sắt. Trong đó cho phép xây dựng đường gom trong phạm vi bảo vệ công trình, hành lang của đường sắt quốc gia hiện có, đường sắt chuyên dùng trong trường hợp không thể bố trí ngoài phạm vi đất dành cho đường sắt. Đồng thời quy định phải xây dựng hàng rào ngăn cách giữa đường sắt với đường gom. Qua đó, tạo thuận lợi cho triển khai thực hiện mục tiêu làm đường gom để xóa LĐTM.
Đặc biệt, dự thảo đã đề xuất sửa đổi kéo dài lộ trình thực hiện thu hẹp, xóa bỏ các LĐTM, xóa bỏ vị trí đường sắt chuyên dùng giao cắt với đường sắt quốc gia trong giai đoạn 2026-2030, thay vì năm 2025 như tại Nghị định 65/2018 hiện hành.
Cụ thể, đến hết năm 2026 phải hoàn thành việc lập hồ sơ và tổ chức quản lý vị trí nguy hiểm đối với ATGT đường sắt, LĐTM; hoàn thành xây dựng kế hoạch thực hiện việc thu hẹp, giảm, xóa bỏ LĐTM và các vị trí nguy hiểm.
Hoàn thành xóa bỏ các LĐTM trên địa bàn khu vực đông dân cư thuộc các khu đoạn đường sắt có tốc độ và mật độ chạy tàu cao; các LĐTM là các vị trí nguy hiểm đối với ATGT đường sắt. Thu hẹp chiều rộng xuống dưới 3 mét đối với toàn bộ các LĐTM có chiều rộng từ 3 mét trở lên.
Đến năm 2030 phải hoàn thành xóa bỏ toàn bộ các LĐTM còn lại trên các tuyến đường sắt; Hoàn thành việc xóa bỏ vị trí đường sắt chuyên dùng giao cắt với đường sắt quốc gia. Tổ chức vận tải qua đường sắt quốc gia tại vị trí này bằng phương thức khác hoặc bãi bỏ vị trí giao cắt này.
"Dự thảo cũng quy định bố trí nguồn kinh phí để quản lý, giảm, xóa bỏ LĐTM trên đường sắt quốc gia, đường sắt chuyên dùng theo hướng được bố trí từ nguồn ngân sách của địa phương và các nguồn kinh phí khác. Mục tiêu nhằm bảo đảm phù hợp với quy định của Luật Đường sắt 2025 và phù hợp mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; đồng thời bảo đảm tính chủ động tổ chức triển khai thực hiện", đại diện Cục Đường sắt VN cho biết.
Kỳ Nam