Đề xuất kiểm soát, có cảnh báo về 'đội quân ảo' khi livestream bán hàng

4 giờ trướcBài gốc

Đại biểu Huỳnh Thị Phúc (TPHCM) chia sẻ, trải nghiệm các trang mạng xã hội cho thấy cả một chợ thương mại điện tử đang vận hành giữa những điệu nhảy, nụ cười và ánh đèn livestream, dư luận đánh giá là "lắm chiêu, nhiều trò".

"Người ta bán hàng mà không nói mình bán hàng, quảng cáo mà không thừa nhận quảng cáo. Một chiếc váy, một lọ kem, một viên uống chỉ cần dùng với vài câu nói vu vơ mà đã có hàng nghìn người vào like, share, bình luận và mua. Thậm chí có cả một 'đội quân ảo' để rồi kèm theo đó là những đường link mua hàng, mã giảm giá, số tài khoản", bà phát biểu.

Đại biểu Huỳnh Thị Phúc nhận định đằng sau những video tưởng chừng vô hại là cả một hệ thống thương mại chưa được kiểm soát, không được chứng nhận và không ai chịu trách nhiệm.

Đại biểu Huỳnh Thị Phúc. Ảnh: Quốc hội

Đại biểu nêu một số vụ việc liên quan đến KOL, KOC bước vào vòng lao lý thời gian qua, còn khách hàng thì ngỡ ngàng vì tin vào người bán hàng giả, hàng nhái, quảng cáo thực phẩm chức năng như thuốc thần.

Dự thảo luật quy định: Nhóm hành vi lừa đảo; nhóm kinh doanh bán hàng giả; nhóm ép buộc người dùng; nhóm thao túng thuật toán. Tuy nhiên nữ đại biểu TPHCM cho rằng những chiêu trò mới trên mạng không chỉ nằm trong 4 nhóm hành vi.

"Họ không lừa đảo theo nghĩa truyền thống, cũng không kinh doanh hàng giả trên sàn chính thức, mà lợi dụng sức ảnh hưởng, danh tiếng, thậm chí sử dụng yếu tố hình ảnh phản cảm để bán hàng, kiếm tiền từ lượt người xem, người share và người mua", đại biểu phân tích.

Đại biểu nhìn nhận điều nguy hiểm hơn không chỉ là câu chuyện đạo đức mà là hình thức thao túng hành vi tiêu dùng, khai thác tâm lý tin tưởng của công chúng. Người xem tin vào con người hơn là sản phẩm, tin vào thần thái hơn là nhãn mác, tin vào các diễn viên, KOL, KOC, Tiktoker hơn là tem kiểm định.

"Một video Tiktok với hàng triệu lượt xem có sức mạnh gấp 10 lần một chiến dịch quảng cáo truyền thông. Trong khi quảng cáo phải thực hiện thủ tục xin phép, ghi rõ nội dung, phải chịu trách nhiệm về sản phẩm thì những video ngắn gắn mác giải trí nhưng lại được tự do rao bán mọi thứ từ kem dưỡng da cho đến thuốc uống, từ quần áo cho đến thực phẩm chức năng...", đại biểu nhấn mạnh.

Đại biểu đề xuất dự thảo luật quy định theo hướng cấm lợi dụng hình ảnh, danh tiếng, uy tín, sức ảnh hưởng xã hội và hành vi phản cảm, khiêu khích, trái thuần phong mỹ tục để quảng bá, chào mời bán hàng, cung cấp dịch vụ, lan truyền nội dung thương mại điện tử trá hình.

Bà Phúc cũng đề nghị bổ sung trách nhiệm của chủ quản mạng xã hội hoạt động thương mại điện tử như Tiktok, Facebook, YouTube như phải cảnh báo, gỡ bỏ nội dung có yếu tố thương mại trá hình, phản cảm, đặc biệt khi người livestream có lượt theo dõi lớn hoặc khán giả là thanh thiếu niên.

Chặn "seeding ảo" khi livestream bán hàng

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng) cho biết, dự thảo luật quy định nhiều trách nhiệm của các bên gồm: Chủ quản nền tảng thương mại điện tử, người bán, người livestream, tổ chức cung cấp dịch vụ tiếp thị liên kết, người tiếp thị liên kết.

Bà đánh giá quy định này là cần thiết và đề nghị tiếp tục rà soát các nghĩa vụ khác cần tuân thủ của từng chủ thể, đặc biệt là của người mua hàng.

Đại biểu cho rằng cần các quy định xác định rõ người bán chịu trách nhiệm chính về chất lượng, nguồn gốc hàng hóa; người livestream chịu trách nhiệm trong phạm vi nội dung mà họ khẳng định, quảng cáo. Người tiếp thị chịu trách nhiệm trong phạm vi họ kiểm soát được; không áp đặt nghĩa vụ vượt quá khả năng hoặc tính chất công việc.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga. Ảnh: Quốc hội

Nền tảng thương mại điện tử chịu trách nhiệm khi không thực hiện biện pháp kỹ thuật theo quy định, không phải là cơ quan tiền kiểm nội dung, không biến nền tảng thương mại điện tử thành “cơ quan thẩm định quảng cáo” vì điều này vừa không đúng chức năng, vừa không khả thi.

Đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy (Tây Ninh) cho biết, một trong những vấn đề dư luận lo lắng là khi người nổi tiếng bán hàng livestream với doanh thu lớn nhưng quảng cáo lại sai sự thật, bán hàng giả, kém chất lượng hoặc né tránh trách nhiệm sau khi người tiêu dùng phản ánh.

Dự thảo luật đã xác định tương đối đầy đủ trách nhiệm của người bán, người livestream và nền tảng. "Có vụ việc người nổi tiếng livestream bán hàng kém chất lượng, thổi phồng công dụng thực phẩm chức năng hoặc dùng kỹ thuật 'seeding ảo' để thao túng niềm tin của người mua", đại biểu cho rằng dự thảo cần phải làm rõ hơn trách nhiệm.

Theo đại biểu, về nghĩa vụ không cung cấp thông tin gian dối của người livestream thì dự thảo mới quy định mang tính nguyên tắc, chưa làm rõ các cơ chế để kiểm soát trước khi phát sóng với các mặt hàng có nguy cơ tác động sức khỏe.

Đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy. Ảnh: Quốc hội

Trường hợp người livestream đưa ra thông tin vượt quá nội dung quảng cáo đã được xác nhận thì chưa có cơ chế xử lý riêng, nhất là trách nhiệm liên đới với người bán. Nền tảng hiện chỉ ràng buộc về nghĩa vụ phải gỡ bỏ nội dung vi phạm, chưa có quy định liên quan đến kiểm soát thuật toán đề xuất ưu tiên hiển thị livestream.

Đại biểu đề nghị bổ sung cơ chế kiểm soát trước khi phát trực tiếp với các phiên live quảng cáo với sản phẩm ảnh hưởng sức khỏe như thực phẩm chức năng, mỹ phẩm theo hướng người bán hoặc người livestream phải cung cấp hồ sơ sản phẩm cho nền tảng thương mại điện tử để rà soát.

"Làm rõ trách nhiệm liên đới của người livestream trong trường hợp đưa thông tin vượt quá hoặc sai lệch so với hồ sơ hàng hóa do người bán cung cấp, kèm theo biện pháp xử lý bổ sung như cấm livestream trong thời gian nhất định", đại biểu đề xuất.

Bà Thúy đề nghị bổ sung nghĩa vụ nền tảng công khai tiêu chí hiển thị livestream, kiểm soát bình luận "seeding ảo" và có cơ chế để cảnh báo khi phát hiện lượng tương tác bất thường.

Trần Thường

Nguồn VietnamNet : https://vietnamnet.vn/de-xuat-kiem-soat-co-canh-bao-ve-doi-quan-ao-khi-livestream-ban-hang-2462461.html