Sẽ thí điểm trên toàn quốc trong 2 năm
Bộ Xây dựng vừa có tờ trình xây dựng Nghị quyết của Chính phủ về thí điểm mô hình Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước thành lập. Theo tờ trình, mô hình này sẽ được thí điểm trên phạm vi toàn quốc trong 2 năm, từ 2026 đến 2027. Tại trung tâm, người dân và doanh nghiệp có thể thực hiện liên thông các thủ tục từ cung cấp thông tin, xác lập giao dịch đến cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất.
Các loại bất động sản được giao dịch tại trung tâm gồm: nhà ở có sẵn, nhà ở hình thành trong tương lai, quyền sử dụng đất đã có hạ tầng kỹ thuật trong dự án và quyền sử dụng đất ở được mã hóa, định danh. Hình thức giao dịch bao gồm mua bán, chuyển nhượng, cho thuê và thuê mua.
Trường hợp chuyển nhượng dự án bất động sản sẽ không bắt buộc thực hiện tại trung tâm, do hiện nay pháp luật đã quy định phải có sự chấp thuận của UBND cấp tỉnh và cập nhật dữ liệu vào hệ thống quản lý nhà ở, thị trường bất động sản.
Lập trung tâm giao dịch bất động sản, đất đai tập trung để minh bạch hóa thị trường.
Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất là đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc UBND cấp tỉnh. Tùy điều kiện địa phương, trung tâm này có thể tổ chức một hoặc nhiều văn phòng giao dịch để thuận lợi cho người dân. Hoạt động của trung tâm theo mô hình “một cửa liên thông” trên nền tảng cơ sở dữ liệu điện tử thống nhất toàn quốc.
Trung tâm này sẽ là đầu mối tiếp nhận, hướng dẫn, phối hợp giải quyết và quản lý toàn bộ giao dịch bất động sản, đồng thời: thẩm tra, thẩm định tính pháp lý của bất động sản và quyền sử dụng đất; Phối hợp thực hiện nghĩa vụ thuế, phí; xác lập hợp đồng giao dịch trên hệ thống điện tử; Thực hiện thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, lưu trữ hợp đồng trực tuyến; Tích hợp dữ liệu về nhà ở, đất đai, thuế, tài sản thế chấp… phục vụ cơ quan quản lý và người dân; Cung cấp dịch vụ tư vấn xuyên suốt cho đến khi hoàn tất cấp giấy chứng nhận.
Cơ cấu tổ chức của Trung tâm dự kiến có 5 bộ phận: kiểm soát hồ sơ bất động sản; thu – nộp thuế, phí; cấp giấy chứng nhận; hành chính – công nghệ thông tin; tư vấn hỗ trợ người dân. Các bộ phận chuyên môn sẽ do cán bộ, công chức từ ngành xây dựng, thuế, tài nguyên – môi trường đảm trách.
Bộ Xây dựng đánh giá, thị trường bất động sản có vai trò then chốt đối với nền kinh tế, nhưng hiện nay giao dịch vẫn phức tạp, dữ liệu thiếu minh bạch, chưa có hệ thống thông tin đầy đủ về cung – cầu và giá cả. Người dân, doanh nghiệp thường gặp khó khăn, rủi ro khi tham gia giao dịch, trong khi Nhà nước cũng thiếu công cụ kiểm soát hiệu quả.
Kinh nghiệm quốc tế ra sao?
Bộ Xây dựng cho biết thêm, theo kinh nghiệm quốc tế, thị trường bất động sản có tác động trực tiếp đến ổn định kinh tế vĩ mô, nhiều cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu đã khởi phát từ sự đổ vỡ của bất động sản. Vì vậy, các quốc gia đều đặc biệt chú trọng cơ chế quản lý, giám sát và minh bạch thông tin.
Tại Trung Quốc, mọi giao dịch bất động sản đều phải đăng ký, cập nhật vào hệ thống dữ liệu tập trung do Nhà nước quản lý. Chính quyền áp dụng cơ chế “sàn bắt buộc”, nghĩa là toàn bộ giao dịch phải qua sàn giao dịch bất động sản được cấp phép. Nhờ đó, cơ quan quản lý nắm được chính xác cung – cầu, giá cả và hạn chế tình trạng đầu cơ, khai hai giá để trốn thuế. Trung Quốc cũng triển khai hệ thống số hóa quản lý bất động sản ở các đô thị lớn, cho phép theo dõi biến động thị trường theo thời gian thực.
Tại Singapore, Chính phủ vận hành Cơ quan tái phát triển đô thị (URA) với cơ sở dữ liệu công khai về giá bán, giá thuê và quy hoạch, giúp người dân dễ dàng tra cứu trước khi giao dịch. Ở Hàn Quốc, chính sách công khai giá giao dịch thực tế bất động sản trên toàn quốc từ năm 2006 đã góp phần tăng tính minh bạch, giảm tranh chấp và chống thất thu thuế.
Ngọc Mai