Đề xuất quy định quản lý khoáng sản chiến lược và đất hiếm

6 giờ trướcBài gốc

Sáng ngày 4/11, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 10, Quốc hội nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản. Theo đó, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Nguyễn Thanh Hải đã trình bày báo cáo thẩm tra với nhiều nội dung, trong đó đáng chú ý nội dung liên quan đến phân cấp, phân quyền và quản lý các khoáng sản chiến lược.

Giao quyền cấp phép khai thác khoáng sản cho địa phương

Trình bày báo cáo thẩm tra, bà Nguyễn Thanh Hải cho biết, một số ý kiến cho rằng, Luật Địa chất và Khoáng sản số 54/2024/QH15 mới được ban hành và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/7/2025 (riêng quy định về khoáng sản nhóm IV làm vật liệu san lấp có hiệu lực thi hành sớm hơn từ ngày 15/1/2025), trong khi đó Nghị quyết số 206/2025/QH15 ngày 24/9/2025 của Quốc hội về cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật đã giao Chính phủ được ban hành nghị quyết quy phạm pháp luật để điều chỉnh một số quy định của luật, nghị quyết do Chính phủ trình (trong thời gian luật, nghị quyết của Quốc hội chưa được sửa đổi, bổ sung, thay thế); trên cơ sở đó Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 66.4/2025/NQ-CP ngày 21/9/2025 của Chính phủ về việc ban hành các cơ chế, chính sách đặc thù nhằm tháo gỡ khó khăn trong triển khai Luật Địa chất và Khoáng sản năm 2024 (được thực hiện đến hết ngày 28/02/2027).

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải. Ảnh: QH.

“Đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo làm rõ những khó khăn, vướng mắc trong triển khai thực hiện Nghị quyết số 66.4/2025/NQ-CP; cân nhắc chưa nên luật hóa tại thời điểm này đối với các nội dung đã được quy định trong Nghị quyết số 66.4/2025/NQCP ngày 21/9/2025 của Chính phủ”- bà Nguyễn Thanh Hải cho hay.

Dự thảo Luật quy định giấy phép khai thác khoáng sản được cấp trực tiếp cho tổ chức, cá nhân được lựa chọn là nhà thầu thi công, chủ đầu tư các dự án. Trường hợp nhà thầu thi công, nhà đầu tư không đề nghị cấp giấy phép khai thác, giấy phép khai thác được cấp cho tổ chức, cá nhân khác đáp ứng điều kiện quy định tại Điều 53 của Luật này và khoáng sản khai thác được chỉ để cung cấp vật liệu phục vụ cho các công trình, dự án, nhiệm vụ quy định nêu trên.

Về việc phân quyền phân cấp, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho rằng, dự thảo Luật phân quyền cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện một số nhiệm vụ trước đây thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ và Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, như: Phê duyệt khu vực cấm, tạm cấm hoạt động khoáng sản trên địa bàn; chấp thuận khai thác khoáng sản nhóm II, nhóm III, nhóm IV tại các khu vực cấm hoặc tạm cấm; cấp, điều chỉnh, gia hạn, thu hồi giấy phép thăm dò và khai thác khoáng sản nhóm II; chấp thuận chuyển nhượng quyền thăm dò, khai thác khoáng sản; phê duyệt đề án đóng cửa mỏ; thực hiện thẩm quyền của Hội đồng đánh giá trữ lượng khoáng sản quốc gia trong việc công nhận kết quả thăm dò, thăm dò bổ sung đối với khoáng sản nhóm II.

Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cũng nhất trí với quy định giao Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện các nhiệm vụ này để giúp tăng tính linh hoạt, kịp thời trong quản lý, khai thác sử dụng hiệu quả nguồn lực tài nguyên khoáng sản phù hợp với điều kiện từng địa phương, thúc đẩy quá trình cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực khoáng sản theo hướng rút ngắn thời gian, giảm chi phí cho doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, có ý kiến đề nghị cân nhắc thận trọng, đánh giá tác động tiêu cực của chính sách quy định tại khoản 15 Điều 1 dự thảo Luật, vì việc tháo gỡ “điểm nghẽn” để giải quyết triệt để tình trạng khó khăn, khan hiếm về khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, vật liệu san lấp phục vụ xây dựng các dự án, công trình đã được Chính phủ ban hành cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc tại Nghị quyết số 66.4/2025/NQ-CP của Chính phủ, phù hợp với bối cảnh tình hình bùng nổ nhu cầu vật liệu san lấp ở thời điểm nhất định.

“Chính sách này nếu kéo dài, cần đánh giá kỹ lưỡng để không gây hệ lụy do việc khai thác tài nguyên không theo quy hoạch, thiếu cơ chế kiểm soát, tác động tiêu cực đến cảnh quan môi trường”- bà Nguyễn Thanh Hải đề nghị.

Đề nghị thiết kế Chương riêng quy định các khoáng sản chiến lược

Theo báo cáo của cơ quan thẩm tra, một số ý kiến đề nghị nghiên cứu, bổ sung quy định về công cụ kiểm soát, cơ chế hậu kiểm khi cắt giảm thủ tục hành chính đối với việc thăm dò, khai thác khoáng sản nhóm III, nhóm IV để tránh tình trạng việc thực hiện tràn lan, mất kiểm soát, lạm dụng chính sách thông thoáng của quy định pháp luật để trục lợi, gây thất thoát, lãng phí tài nguyên khoáng sản.

Các đại biểu họp phiên toàn thể tại hội trường sáng 4/11. Ảnh: QH.

Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, cân nhắc phương án thiết kế một Chương riêng để quy định về các loại khoáng sản chiến lược quan trọng, trong đó có quy định về nguyên tắc quản lý các loại khoáng sản chiến lược quan trọng nói chung và một số quy định về quản lý đất hiếm để bảo đảm tính phổ quát, ổn định lâu dài của Luật.

Trường hợp điều chỉnh theo hướng bổ sung thành một Chương riêng để quy định về các loại khoáng sản chiến lược quan trọng thì cần báo cáo, xin ý kiến cấp có thẩm quyền, gồm mục quy định về khoáng sản là đất hiếm; mục quy định về các khoáng sản chiến lược khác (tích hợp quy định tại Điều 65 và các điều liên quan của Luật ĐC&KS vào mục quy định về khoáng sản chiến lược khác)...

Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cũng đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu tiếp thu, giải trình các ý kiến:- Băn khoăn về thời hạn giấy phép thăm dò, giấy phép khai thác đất hiếm, thời gian giữ quyền ưu tiên nộp hồ sơ đề nghị cấp giấy phép khai thác đất hiếm có cần quy định gì khác biệt so với khoáng sản nhóm I hay không; có khống chế số lượng giấy phép thăm dò, khai thác đất hiếm cấp cho một tổ chức, cá nhân, nhất là tổ chức, cá nhân nước ngoài hay không?- Đề nghị cần quy định cụ thể hơn về một số nội dung cơ bản có tính nguyên tắc, thời kỳ lập Chiến lược quốc gia về đất hiếm.- Trước khi cấp phép thăm dò, khai thác đất hiếm tại khu vực nhạy cảm liên quan đến quốc phòng, an ninh, cơ quan cấp phép cần có ý kiến bằng văn bản của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an...

Thu Hường

Nguồn Công Thương : https://congthuong.vn/de-xuat-quy-dinh-quan-ly-khoang-san-chien-luoc-va-dat-hiem-428862.html