Đề xuất quy định về tổ chức và hoạt động của Ủy ban nhân dân đặc khu

7 giờ trướcBài gốc

Đặc khu Cồn Cỏ. (Ảnh nhandan.vn)

Dự thảo Nghị định quy định nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức và hoạt động của Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân, cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc Ủy ban nhân dân đặc khu trong trường hợp đặc thù (sau đây gọi tắt là dự thảo Nghị định) đã được Bộ Nội vụ xây dựng và gửi Bộ Tư pháp thẩm định.

Kịp thời tạo cơ sở pháp lý cho tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương ở đặc khu

Bộ Nội vụ cho biết, thể chế hóa quy định của Hiến pháp, Điều 2 Luật Tổ chức chính quyền địa phương số 72/2025/QH15 (Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025) đã quy định chính quyền địa phương ở các đơn vị hành chính tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, xã, phường, đặc khu là cấp chính quyền địa phương gồm có Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân, trừ đơn vị hành chính là đặc khu có dân số thường trú dưới 1.000 người.

Điều 28 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 quy định đặc khu có dân số thường trú dưới 1.000 người (sau đây gọi là đặc khu) thì không tổ chức cấp chính quyền địa phương. Ủy ban nhân dân đặc khu là cơ quan hành chính nhà nước, do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định thành lập, thực hiện vai trò của chính quyền địa phương tại đặc khu; đồng thời giao Chính phủ quy định nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức và hoạt động của Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân, cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc Ủy ban nhân dân đặc khu phù hợp với các nguyên tắc của Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

Để thể chế hóa kịp thời chủ trương của Đảng tại các Nghị quyết, Kết luận của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư về sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp; căn cứ quy định tại khoản 2 Điều 28 Luật Tổ chức chính quyền địa phương; kịp thời tạo cơ sở pháp lý cho tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương ở đặc khu có dân số thường trú dưới 1.000 người, việc ban hành Nghị định nêu trên là cấp bách và cần thiết.

Bộ Nội vụ nhấn mạnh, việc xây dựng dự thảo Nghị định dựa trên bốn quan điểm sau.

Một là, thể chế hóa đầy đủ các quan điểm chỉ đạo của Đảng tại các Nghị quyết, Kết luận của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư về sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp bảo đảm tinh gọn, hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả.

Hai là, cụ thể hóa các quy định của Hiến pháp năm 2013 (sửa đổi, bổ sung một số điều tại Nghị quyết số 203/2025/QH15 ngày 16/6/2025 của Quốc hội) về tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp và Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025; nâng cao hiệu quả, năng lực hoạt động của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, cấp xã trong điều kiện thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và tăng cường phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương ở hải đảo.

Ba là, chính quyền địa phương cấp tỉnh có trách nhiệm đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền các nhiệm vụ, quyền hạn của mình cho chính quyền địa phương ở đặc khu thực hiện ở hải đảo theo nguyên tắc “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.

Bốn là, đổi mới mô hình tổ chức và phương thức hoạt động của chính quyền địa phương phù hợp với địa bàn hải đảo trong trường hợp đặc thù. Do đặc điểm, vị trí địa lý và vai trò, tầm quan trọng của các đặc khu này, mô hình tổ chức và công tác quản lý nhà nước cần được tổ chức tinh gọn, tăng tính tự chủ, đề cao vai trò của người đứng đầu nhưng vẫn bảo đảm thống nhất, thông suốt, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, phục vụ nhân dân tốt hơn, qua đó giúp giảm chi phí quản lý, tăng hiệu quả điều hành, tạo điều kiện thu hút đầu tư, phát triển kinh tế-xã hội của đặc khu và bảo đảm công tác bảo vệ chủ quyền biển đảo của Việt Nam.

Kết quả sau khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã năm 2025 cho thấy, cả nước còn tổng số 3.321 đơn vị hành chính cấp xã. Trong đó có 2.621 xã, 687 phường và 13 đặc khu.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân đặc khu thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã

Dự thảo Nghị định có 4 chương, 17 điều, với một số nội dung đáng quan tâm.

Trước hết, để bảo đảm hoạt động của chính quyền địa phương ở đặc khu trong trường hợp đặc thù (không tổ chức Hội đồng nhân dân đặc khu) được thông suốt, đồng bộ, hiệu lực, hiệu quả, dự thảo Nghị định quy định một số nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh đối với đặc khu (chuyển một số nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân xã) cụ thể.

Thứ nhất, một số nhiệm vụ, quyền hạn đối với Hội đồng nhân dân cấp tỉnh là:

Quyết định biện pháp bảo đảm thi hành Hiến pháp, pháp luật, các văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên ở địa bàn đặc khu.

Quyết định chính sách, biện pháp để phát triển kinh tế-xã hội, phát triển các ngành, lĩnh vực, phát triển kinh tế tư nhân và đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trên địa bàn đặc khu theo quy định của pháp luật.

Quyết định dự toán thu ngân sách nhà nước trên địa bàn đặc khu; dự toán thu, chi ngân sách đặc khu và phân bổ dự toán ngân sách đặc khu; điều chỉnh dự toán ngân sách đặc khu trong trường hợp cần thiết; phê chuẩn quyết toán ngân sách đặc khu và các nội dung khác theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước.

Thực hiện hoặc phân cấp thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn mà pháp luật chuyên ngành quy định thuộc thẩm quyền quyết định của Hội đồng nhân dân cấp xã.

Thứ hai, các nhiệm vụ, quyền hạn đối với Ủy ban nhân dân cấp tỉnh là:

Quyết định việc thành lập, tổ chức lại, thay đổi tên gọi, giải thể cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc Ủy ban nhân dân đặc khu trong trường hợp tổ chức các cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác.

Quyết định cụ thể biên chế cán bộ, công chức trong các cơ quan của chính quyền địa phương đặc khu, số lượng người làm việc hưởng lương từ ngân sách nhà nước trong các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc phạm vi quản lý trên địa bàn đặc khu.

Trong điều kiện chính quyền địa phương đặc khu không tổ chức Hội đồng nhân dân, và để bảo đảm tăng quyền tự chủ, tự quyết cho chính quyền địa phương đặc khu, dự thảo Nghị định đề xuất bên cạnh thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban nhân dân xã theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Ủy ban nhân dân đặc khu còn thực hiện thêm 12 nhiệm vụ, quyền hạn (là nhiệm vụ của Hội đồng nhân dân cấp xã) trên các lĩnh vực đầu tư, liên kết, hợp tác, phát triển kinh tế, khoa học, công nghệ, chuyển đổi số, phát triển nông nghiệp, tài nguyên, giáo dục, dân tộc, tôn giáo. quốc phòng, an ninh.

Ngoài ra để tránh vướng mắc khi thực hiện pháp luật chuyên ngành quy định thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp xã được thực hiện sau khi xin ý kiến thông qua của Hội đồng nhân dân cùng cấp, Ủy ban nhân dân đặc khu được quyết định thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn mà pháp luật chuyên ngành quy định phải trình Hội đồng nhân dân cùng cấp thông qua trước khi thực hiện.

Cùng với đó, dự thảo Nghị định quy định Chủ tịch Ủy ban nhân dân đặc khu thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025.

Đồng thời để nâng cao vai trò người đứng đầu, kịp thời quyết định thực hiện các biện pháp trong tình huống khẩn cấp, dự thảo Nghị định đề xuất quy định Chủ tịch Ủy ban nhân dân đặc khu được quyết định áp dụng các biện pháp cấp bách khác quy định của pháp luật hoặc vượt thẩm quyền trong trường hợp thật cần thiết vì lợi ích quốc gia, bảo đảm an ninh chủ quyền biển đảo, phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, bảo đảm tính mạng, tài sản của nhân dân trên địa bàn đặc khu, sau đó báo cáo cơ quan có thẩm quyền của Đảng và Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong thời gian sớm nhất.

Dự thảo Nghị định quy định, Ủy ban nhân dân đặc khu hoạt động theo chế độ tập thể, quyết định theo đa số; đề cao thẩm quyền và trách nhiệm của Chủ tịch Ủy ban nhân dân đặc khu; đồng thời được tổ chức tinh gọn, phù hợp với tình hình thực tiễn.

Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền các nhiệm vụ, quyền hạn của mình cho Ủy ban nhân dân đặc khu, Chủ tịch Ủy ban nhân dân đặc khu.

Để bảo đảm phù hợp với nguyên tắc của Luật Tổ chức chính quyền địa phương, đáp ứng yêu cầu tổ chức tinh gọn, phù hợp với điều kiện, tình hình thực tiễn của từng đặc khu, dự thảo Nghị định quy định Ủy ban nhân dân đặc khu bao gồm Chủ tịch, Phó Chủ tịch và Ủy viên. Số lượng cụ thể Phó Chủ tịch và Ủy viên Ủy ban nhân dân đặc khu do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định.

Chủ tịch, Phó Chủ tịch và Ủy viên Ủy ban nhân dân đặc khu là công chức giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý của Ủy ban nhân dân đặc khu, trừ trường hợp bố trí sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp của cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân; sĩ quan, hạ sĩ quan của cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân giữ chức vụ Chủ tịch, Phó Chủ tịch và Ủy viên Ủy ban nhân dân đặc khu.

Giao cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định việc tổ chức các cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc Ủy ban nhân dân đặc khu hoặc bố trí các công chức chuyên môn để tham mưu, giúp Ủy ban nhân dân đặc khu quản lý nhà nước đối với ngành, lĩnh vực để bảo đảm linh hoạt cho tổ chức và hoạt động của Ủy ban nhân dân đặc khu, phù hợp với điều kiện thực tế và yêu cầu bảo vệ chủ quyền biển đảo quốc gia.

Trường hợp tại đặc khu cần thiết tổ chức cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc Ủy ban nhân dân đặc khu, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh xem xét, quyết định cụ thể số lượng, tên gọi, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc Ủy ban nhân dân đặc khu bảo đảm tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với yêu cầu quản lý ở đặc khu và không được nhiều hơn số lượng cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác theo quy định của Chính phủ về tổ chức cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã.

Hoạt động của Ủy ban nhân dân đặc khu cơ bản thực hiện như hoạt động của Ủy ban nhân dân quy định tại Điều 40 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025.

Bên cạnh các nội dung theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Ủy ban nhân dân đặc khu còn phải thảo luận tập thể và quyết định đối với một số nhiệm vụ, quyền hạn được bổ sung từ Hội đồng nhân dân cấp xã, bao gồm: (1) Kế hoạch phát triển các ngành, lĩnh vực, các quy hoạch chi tiết xây dựng hạ tầng, giao thông trên địa bàn đặc khu; (2) Quyết định chủ trương đầu tư chương trình, dự án trên địa bàn theo quy định của pháp luật về đầu tư công; quyết định biện pháp huy động sự đóng góp của nhân dân để đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, giao thông, công trình công cộng, phúc lợi trên địa bàn theo quy định của pháp luật; (3) Quyết định thành lập, tổ chức lại, giải thể, đặt tên, đổi tên thôn theo quy định của pháp luật;

Để bảo đảm linh hoạt cho việc bố trí các chức danh lãnh đạo của Ủy ban nhân dân đặc khu, dự thảo Nghị định quy định Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định bổ nhiệm, điều động, luân chuyển, bố trí, tạm đình chỉ Chủ tịch Ủy ban nhân dân đặc khu theo đề nghị của Giám đốc Sở Nội vụ.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định bổ nhiệm, điều động, luân chuyển, bố trí Phó Chủ tịch, Ủy viên Ủy ban nhân dân đặc khu theo đề nghị của Chủ tịch Ủy ban nhân dân đặc khu.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân đặc khu quyết định tạm đình chỉ công tác đối với Phó Chủ tịch, Ủy viên Ủy ban nhân dân đặc khu.

Trình tự, thủ tục bổ nhiệm, điều động, luân chuyển, bố trí, tạm đình chỉ công tác và các nội dung khác liên quan đến công tác cán bộ đối với Chủ tịch, Phó Chủ tịch, Ủy viên đặc khu thực hiện theo quy định của pháp luật cán bộ, công chức và theo quyết định của cấp có thẩm quyền.

Trường hợp khuyết Chủ tịch Ủy ban nhân dân đặc khu, thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định giao quyền Chủ tịch Ủy ban nhân dân đặc khu theo đề nghị của Giám đốc Sở Nội vụ. Quyền Chủ tịch Ủy ban nhân dân đặc khu chấm dứt việc thực hiện nhiệm vụ kể từ ngày có quyết định bổ nhiệm Chủ tịch Ủy ban nhân dân đặc khu.

Cả nước hiện có 13 đặc khu là: Phú Quốc, Kiên Hải và Thổ Châu (thuộc tỉnh An Giang); Côn Đảo (thuộc Thành phố Hồ Chí Minh); Phú Quý (thuộc tỉnh Lâm Đồng); Trường Sa (thuộc tỉnh Khánh Hòa); Hoàng Sa (thuộc thành phố Đà Nẵng); Lý Sơn (thuộc tỉnh Quảng Ngãi); Cồn Cỏ (thuộc tỉnh Quảng Trị); Bạch Long Vĩ và Cái Hải (thuộc thành phố Hải Phòng); Cô Tô và Vân Đồn (thuộc tỉnh Quảng Ninh).

NGÂN ANH

Nguồn Nhân Dân : https://nhandan.vn/de-xuat-quy-dinh-ve-to-chuc-va-hoat-dong-cua-uy-ban-nhan-dan-dac-khu-post917614.html