Đề xuất trao quyền Thống đốc NHNN cho vay đặc biệt, lãi suất 0%: Cần cơ chế kiểm soát minh bạch

2 ngày trướcBài gốc

Sáng 29-5, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng.

Một trong những nội dung thu hút sự quan tâm là đề xuất chuyển thẩm quyền quyết định cho vay đặc biệt với lãi suất 0% và không có tài sản bảo đảm từ Thủ tướng Chính phủ sang Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN).

Cần cơ chế kiểm soát, tránh tạo gánh nặng cho ngân sách

Đồng tình với đề xuất này, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho rằng việc giao quyền cho Thống đốc NHNN là phù hợp với tinh thần phân cấp, phân quyền. Đồng thời, NHNN phải chịu trách nhiệm hoàn toàn đối với quyết định cho vay này.

Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp).

Tuy vậy, ông Hòa nhấn mạnh đây là vấn đề lớn, bởi nếu xảy ra rủi ro thì ngân sách nhà nước sẽ phải can thiệp để bảo đảm an toàn hệ thống, tránh hiệu ứng đổ vỡ dây chuyền.

“Việc cho vay theo thủ tục đặc biệt là tốt nhưng cần có điều kiện cụ thể, tránh bị lợi dụng chính sách” – ông Hòa nêu quan điểm.

Đại biểu Quốc hội Trần Thị Thu Đông (Bạc Liêu).

Ở góc nhìn khác, đại biểu Trần Thị Thu Đông (Bạc Liêu) đánh giá đề xuất này có ưu điểm là giúp NHNN ra quyết định nhanh, kịp thời hỗ trợ tổ chức tín dụng đang gặp khó khăn. Tuy nhiên, bà cho rằng quy định này tiềm ẩn rủi ro do chưa có cơ chế kiểm soát và chưa minh bạch.

Từ đó, bà Đông đề nghị cần bổ sung quy định NHNN phải báo cáo định kỳ với Chính phủ, Quốc hội về các khoản vay đặc biệt, bao gồm số tiền, đối tượng vay. Bên cạnh đó, cần quy định tiêu chí rõ ràng về tổ chức được vay để tránh lạm dụng chính sách nhằm cứu các tổ chức yếu kém.

Cùng nội dung, đại biểu Nguyễn Hải Nam (TP Huế) đề xuất cần quy định rõ quy mô, hạn mức khoản vay đặc biệt. Ông lý giải số tiền cho vay không nhỏ và có thể làm thu hẹp dư địa chính sách tiền tệ, ảnh hưởng đến khả năng huy động vốn phát triển kinh tế.

“Cần tính toán kỹ để bảo đảm cân đối tài chính và nguồn lực quốc gia” – ông Nam nhấn mạnh.

Ngoài ra, ông Nam đặt vấn đề về trách nhiệm khi trao thẩm quyền cho NHNN: “Cần làm rõ trách nhiệm cá nhân, tổ chức hay tập thể nếu xảy ra rủi ro”.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Hữu Thông (Bình Thuận).

Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Hữu Thông (Bình Thuận) cho rằng đây là chính sách hỗ trợ mạnh mẽ, thể hiện vai trò của NHNN trong việc hỗ trợ các tổ chức tín dụng đặc biệt khó khăn nhằm giữ vững an toàn tài chính – ngân hàng.

Tuy nhiên, ông Thông cảnh báo quy định lãi suất 0% nhưng không gắn với điều kiện áp dụng cụ thể có thể gây lạm dụng, sai lệch môi trường cạnh tranh và tăng áp lực ngân sách.

“Quy định này có thể mâu thuẫn với nguyên tắc thị trường, làm giảm hiệu quả sử dụng nguồn lực nếu thiếu kiểm soát” – ông Thông nói và đề nghị quy định cụ thể chỉ áp dụng mức lãi suất 0% đối với tổ chức thuộc diện kiểm soát đặc biệt, tái cơ cấu bắt buộc hoặc có ảnh hưởng đến ổn định tài chính quốc gia.

Đại biểu đoàn Bình Thuận cũng kiến nghị cần bổ sung cơ chế giám sát, công khai và đánh giá hiệu quả việc sử dụng khoản vay đặc biệt này.

Cho vay đặc biệt chỉ trong trường hợp “rất đặc biệt”

Giải trình sau đó, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho hay trong thực tiễn, với sự biến động không ngừng của hệ thống tổ chức tín dụng, sự phát triển của khoa học công nghệ, người dân ở nhà vẫn có thể rút tiền. Vì vậy, bà cho rằng vấn đề phản ứng nhanh cần phải đặt ra.

Việc cho vay không có tài sản bảo đảm, lãi suất 0%/năm không phải là việc thường xuyên liên tục, đây là trường hợp rất đặc biệt. Cho vay đặc biệt chỉ có 2 trường hợp đó là khi xảy ra rút tiền hàng loạt và tổ chức tín dụng bị kiểm soát đặc biệt.

Bà Nguyễn Thị Hồng - Thống đốc Ngân Hàng Nhà nước

Theo bà Hồng, Luật Các tổ chức tín dụng hiện nay đã thiết kế rất nhiều quy định để phát hiện từ sớm, từ xa với các ngân hàng, khi cần thiết thì đưa vào giai đoạn can thiệp sớm. Ở giai đoạn này đã thực hiện các giải pháp yêu cầu tổ chức tín dụng, cổ đông thực hiện.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng.

Quá trình can thiệp sớm, bà Hồng cho biết nếu trường hợp mất thanh khoản, tổ chức tín dụng được vay từ NHNN, có lãi suất, chứ không phải “chưa gì đã cho vay lãi suất 0%”.

“Khi xét cho vay đặc biệt, NHNN bao giờ cũng yêu cầu các ngân hàng có tài sản bảo đảm. Chỉ khi nào khó khăn lắm, không còn tài sản bảo đảm thì mới quyết định cho vay không có tài sản bảo đảm” - bà Hồng nhấn mạnh.

Về câu hỏi tài sản đảm bảo khi vay đặc biệt của các tổ chức tín dụng là những tài sản gì, bà Hồng cho hay tổ chức tín dụng là trung gian huy động vốn để cho vay, do đó, tài sản của tổ chức tín dụng chủ yếu là những khoản phải đòi, tức là các khoản đã cho doanh nghiệp và người dân vay.

"Khi vay bao giờ cũng phải đưa những hồ sơ tín dụng để NHNN lấy làm tài sản đảm. Hồ sơ đó chính là tài sản, các tổ chức tín dụng lưu giữ" - bà Hồng nói.

Thống đốc NHNN cũng dẫn chứng có rất nhiều các khoản cho vay đặc biệt. Ví dụ năm 2022, xảy ra trường hợp sự cố rút tiền hàng loạt, cán bộ NHNN phải làm cả đêm cả ngày cùng với ngành Ngân hàng rà soát hồ sơ cho vay của các tổ chức tín dụng để làm tài sản đảm bảo.

Hoặc các tổ chức tín dụng đã đầu tư vào những giấy tờ có giá như trái phiếu Chính phủ, các công cụ tài chính, thì khi cho vay thiếu thanh khoản, NHNN cũng đều đề nghị họ phải lấy đó làm tài sản đảm bảo.

Bà Hồng nhấn mạnh khi cho vay đặc biệt cũng chủ yếu là đảm bảo cho mục đích an toàn hệ thống. Cho nên những đề án tái cơ cấu các ngân hàng "0 đồng" vừa qua (chuyển giao bắt buộc thường) thì giải pháp được đề ra là đưa lãi suất về 0%.

"Họ đã rất khó khăn, hoạt động cũng không sinh lời, nếu cho vay đặc biệt và có lãi suất thì sẽ càng khó khăn, có thể khó thực hiện được đề án tái cơ cấu" - bà Hồng chia sẻ.

Đối với ý kiến về số lượng hay những tiêu chuẩn, điều kiện vay đặc biệt, bà Hồng cho biết cần căn cứ thực tế diễn biến mỗi ngân hàng khác nhau.

"Sự cố rút tiền hàng loạt thì không chỉ ở những ngân hàng yếu kém. Vừa rồi ở Mỹ xảy ra trường hợp ngân hàng hoạt động liên tục trong 52 quý có lãi nhưng sự cố rút tiền hàng loạt vẫn xảy ra" - bà Hồng lấy ví dụ.

Thống đốc NHNN phân tích thêm, nhiều khi sự cố rút tiền hàng loạt không phải xuất phát từ những yếu kém trong quản lý của một tổ chức tín dụng mà nó có rất nhiều yếu tố khách quan như tin đồn, sự cố công nghệ, mất dữ liệu.

"Để đảm bảo an toàn hệ thống, trong những tình huống này cũng cần phải có biện pháp xử lý nhanh mới có thể hỗ trợ được" - bà Hồng cho hay.

NHÓM PHÓNG VIÊN

Nguồn PLO : https://plo.vn/de-xuat-trao-quyen-thong-doc-nhnn-cho-vay-dac-biet-lai-suat-0-can-co-che-kiem-soat-minh-bach-post852343.html