Sáng 19/5, Quốc hội đã nghe tờ trình, báo cáo về chủ trương đầu tư Dự án xây dựng đường bộ cao tốc Quy Nhơn - Pleiku.
Tổng mức đầu tư khoảng 43.734 tỷ đồng từ nguồn ngân sách
Theo tờ trình do Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh trình bày, Chính phủ trình Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư tuyến đường bộ cao tốc mới, chiều dài khoảng 125 km. Quy mô đầu tư 4 làn xe, có làn dừng khẩn cấp liên tục, bề rộng nền đường là 24,75 m, vận tốc thiết kế Vtk = 100 km/h. Dự án được chia thành 2 dự án thành phần theo hình thức đầu tư công.
Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh trình bày tại Quốc hội
Tổng diện tích đất chiếm dụng sơ bộ khoảng 942,15 ha, gồm: đất trồng lúa khoảng 189,92 ha; đất lâm nghiệp khoảng 257,35 ha; các loại đất khác theo quy định của pháp luật đất đai khoảng 494,88 ha.
Sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 43.734 tỷ đồng. Nguồn vốn đề xuất là sử dụng vốn ngân sách nhà nước từ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách nhà nước năm 2024, nguồn ngân sách trung ương và địa phương giai đoạn 2021 - 2025 và giai đoạn 2026 - 2030. Chính phủ dự kiến chuẩn bị đầu tư, thực hiện Dự án từ năm 2025, hoàn thành Dự án năm 2029.
Đồng thời, để thực hiện thành công và sớm hoàn thành toàn bộ Dự án như tiến độ dự kiến, Chính phủ đề xuất cho phép áp dụng 9 cơ chế, chính sách đặc thù đã được Quốc hội quyết định cho một số dự án đường bộ cao tốc, dự án đường sắt.
Để thực hiện Dự án, Chính phủ kiến nghị Quốc hội quyết định chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng khoảng 257,35 ha sang mục đích khác. Hội đồng nhân dân cấp tỉnh chịu trách nhiệm xác định số liệu chính xác để thực hiện công tác chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác theo quy định.
Thẩm tra tờ trình của Chính phủ, Ủy ban Kinh tế và Tài chính (UBKTTC) lưu ý Chính phủ đề xuất phân chia Dự án thành 2 dự án thành phần, theo địa giới hành chính của tỉnh Bình Định và tỉnh Gia Lai.
Tuy nhiên, dự kiến tỉnh Bình Định và tỉnh Gia Lai tới đây sẽ sáp nhập thành tỉnh Gia Lai, khi đó Dự án sẽ nằm trọn trong địa bàn một tỉnh. Do đó, cơ quan thẩm tra đề nghị nghiên cứu phương án phân chia dự án thành phần phù hợp với chủ trương sáp nhập tỉnh, năng lực quản lý của địa phương, yêu cầu kỹ thuật của Dự án nhằm bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất, hiệu quả của toàn bộ Dự án.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày báo cáo.
Cần thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn
Về nguồn vốn và khả năng cân đối vốn, Chính phủ đề xuất cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt là “Dự án không phải thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn theo quy định của Luật Đầu tư công”.
Tuy nhiên, theo Ủy ban, Quy định số 189-QĐ/TW ngày 8/10/2024 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong quản lý sử dụng tài chính, tài sản công và Hướng dẫn số 63-HD/BCĐTW ngày 28/4/2025 của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực về một số nội dung trọng tâm về công tác phòng, chống lãng phí đã xác định những hành vi tham nhũng, tiêu cực trong quản lý, sử dụng tài chính công, gây lãng phí trong quản lý, sử dụng vốn đầu tư công: “Quyết định chủ trương đầu tư hoặc quyết định điều chỉnh chủ trương đầu tư không xác định được nguồn vốn và khả năng cân đối vốn”.
Do đó, UBKTTC đề nghị Chính phủ căn cứ quy định của Luật Đầu tư công hiện hành báo cáo bổ sung việc thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn của Dự án.
Các đại biểu tham dự phiên họp.
Theo cơ quan thẩm tra, để bảo đảm tiến độ, hiệu quả cho Dự án thì việc cho phép áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt là cần thiết. Cơ bản các chính sách đặc thù, đặc biệt này đã được Quốc hội cho phép áp dụng đối với một số dự án quan trọng quốc gia trong thời gian qua.
Tuy nhiên, một số chính sách đã được điều chỉnh so với các chính sách tương tự được áp dụng cho một số dự án thời gian qua. Ví dụ, chính sách 7 về khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường phục vụ Dự án. Chính phủ đề xuất các tiểu dự án giải phóng mặt bằng được áp dụng cơ chế về mỏ vật liệu, trong khi các dự án trước đây chỉ cho phép áp dụng đối với các hạng mục xây dựng chính của dự án…
Do đó, đề nghị thuyết minh làm rõ hơn việc điều chỉnh một số chính sách này. Đồng thời, cần tiếp tục rà soát kỹ lưỡng các cơ chế, chính sách áp dụng, bảo đảm các cơ chế chính sách này khả thi, phù hợp đối với tính chất, mục tiêu của Dự án.
Ngoài ra, theo Quy chế số 01-QC/TW ngày 28/7/2021 của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị và Ban Bí thư khóa XIII quy định các dự án quan trọng quốc gia cần phải báo cáo cấp có thẩm quyền trước khi trình Quốc hội. Do đó, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ cần khẩn trương báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, cho ý kiến theo quy định.
Hoàng Yến