Mưa sao băng Perseids hình thành khi Trái Đất đi qua dòng bụi của sao chổi 109P/Swift-Tuttle, với các hạt bụi lao vào khí quyển ở tốc độ khoảng 215.000 km/h, tạo thành những vệt sáng rực rỡ trên bầu trời. Sao chổi này có chu kỳ 133 năm, từng cắt ngang quỹ đạo Trái Đất vào năm 1992 và dự kiến quay lại năm 2026. Tên Perseids được đặt theo chòm sao Perseus.
Mưa sao băng Perseids. Ảnh: Bảo tàng lịch sử tự nhiên Mỹ
Năm nay, Perseids đạt cực đại vào đêm 12-8 và rạng sáng 13-8, với mật độ lên tới 100 sao băng/giờ trong điều kiện quan sát lý tưởng. Tuy nhiên, ánh sáng Mặt Trăng sau pha trăng tròn ngày 9-8 (độ sáng khoảng 88%) có thể ảnh hưởng tầm nhìn nên người quan sát nên chọn vị trí che khuất ánh trăng, chẳng hạn sau tòa nhà hoặc cây lớn.
Thời gian quan sát thuận lợi nhất là từ nửa đêm đến trước bình minh, nhất là sau 2 giờ sáng khi bầu trời tối và hoạt động sao băng mạnh nhất. Hội Thiên văn và Vũ trụ học Việt Nam khuyến nghị hướng mắt về phía đông bắc, góc nhìn khoảng 30 -50 độ so với mặt đất. Các địa điểm lý tưởng gồm vùng núi cao như Mộc Châu, Tam Đảo, Ba Vì hoặc khu vực ít ô nhiễm ánh sáng như ven biển, vùng quê.
Đặc biệt, vào sáng 13-8, người quan sát có thể đồng thời thấy sao Mộc và sao Kim, hai thiên thể sáng nhất sau Mặt Trăng, tiến sát nhau trên bầu trời.
Vị trí các ngôi sao băng Perseids tuôn ra được đánh dấu bằng dấu cộng màu vàng trên bản đồ bầu trời, ngay phía trên hình chàng dũng sĩ do chòm sao Anh Tiên tạo ra. Ảnh: SKY AND TELESCOPE
Ngoài Perseids, tháng 8 còn ghi nhận các hiện tượng như Trăng xanh, sao Thủy hiện diện gần Mặt Trời hay sao Kim sáng rõ đầu giờ tối. Perseids đã bắt đầu hoạt động từ ngày 17-7 và sẽ giảm dần sau cực đại, kết thúc vào ngày 24-8.
Để quan sát, không cần kính thiên văn hay ống nhòm, mắt thường là công cụ hiệu quả nhất. Nên để mắt thích nghi với bóng tối vài phút trước khi ngắm, kiên nhẫn chờ vì các vệt sao băng xuất hiện rải rác, cách nhau vài giây đến vài phút. Người quan sát nên chọn nơi thoáng đãng, tránh ánh sáng nhân tạo và bụi mù; mặc đủ ấm, mang theo nước uống, không nên đi một mình và đảm bảo an toàn khi ra ngoài vào ban đêm.
Nếu muốn ghi lại khoảnh khắc sao băng, có thể sử dụng máy ảnh chụp phơi sáng tối thiểu 30 giây.
LÊ QUẢNG