Đèn đỏ mặc định rẽ phải, có nên nhân rộng để giảm ùn tắc?

4 giờ trướcBài gốc

Giảm ùn tắc nhưng cần đồng bộ quy chuẩn

Đi làm hàng ngày qua đường Trịnh Văn Bô, anh Ngô Văn Chính, ở Nam Từ Liêm, Hà Nội rất vui vì tình trạng ùn tắc đã chấm dứt nhờ phương án tổ chức giao thông mới. Theo anh Chính, bên cạnh việc đóng ngã tư, ngắt đèn tín hiệu tại nút giao Nguyễn Văn Giáp - Trần Hữu Dực, việc cho phép xe hai bánh được rẽ phải liên tục từ Phúc Diễn đi Trịnh Văn Bô cũng đem đến hiệu quả đáng kể:

"Rẽ phải không ảnh hưởng, cản trở giao thông. Người ta sẽ đi được ngay và thông thoáng đường hơn, dừng chờ sẽ mất thời gian và ùn tắc hơn".

Từ ngày 27/1/2025, TP. Hà Nội đã cho phép tất cả phương tiện được rẽ phải liên tục tại 35 nút giao, với xe máy, xe thô sơ là 45 nút. Nhiều tuyến đường chỉ có 1 làn xe mỗi hướng cũng đã bố trí biển báo cho xe máy, xe thô sơ được rẽ phải khi đèn đỏ. Trước việc Hà Nội nhân rộng mô hình, nhiều người tham gia giao thông đồng tình và cho rằng đó là tín hiệu tích cực, cầu thị trong việc tìm kiếm giải pháp chống ùn tắc:

"Tôi đồng tình, vì nó giảm tải lượng xe tắc lại trên đường mình lưu thông, như thế đỡ hơn là mình phải dừng lại".

"Tôi thấy những nút giao được rẽ phải khi đèn đỏ thì sẽ lưu thoát tốt hơn, các dòng xe sẽ trôi đi đều hơn. Tuy nhiên, có một vài nút giao cho phép rẽ phải nhưng làn đó cũng cho phép đi thẳng, người ta dừng ở làn đó thì cũng không đi được".

"Tuyến đường có 2 làn trở lên thì có thể cho phép rẽ phải được nhưng có tuyến đường nhỏ, chỉ 1 làn thôi thì rẽ cũng khó. Hoặc là nên mặc định cho xe hai bánh được rẽ phải, còn ô tô thì tùy theo tuyến đường và đặt biển báo riêng. Gặp người đi bộ là phải nhường đường, khi mình học lái xe trong luật đã có rồi".

Đề xuất đèn đỏ mặc định được rẽ phải, không cần bố trí riêng pha đèn, vạch kẻ đường hay biển báo đã nhận được sự ủng hộ của nhiều người tham gia giao thông nhằm giảm thiểu tình trạng ùn tắc trước đèn tín hiệu

Không chỉ nhận được sự ủng hộ từ một bộ phận lớn người dân, thực tế đã chứng minh, khi Hà Nội mạnh dạn mở rộng mô hình đèn đỏ được rẽ phải, hiệu quả tốt hơn trước và chưa phát sinh sự cố mất an toàn.

Tuy nhiên, theo ThS. Vũ Anh Tuấn, Trường đại học GTVT, việc vận hành tại một số nút giao cụ thể cần được cân nhắc, nhất là về vấn đề ATGT.

Theo ông Tuấn, tổ chức giao thông cho phép phương tiện rẽ phải liên tục được áp dụng khá phổ biến trên thế giới. Mỗi quốc gia có quy chuẩn, tiêu chuẩn riêng, nhưng hầu hết là chỉ cho phép rẽ phải liên tục trong trường hợp có làn rẽ phải riêng.

Còn Việt Nam chưa có quy chuẩn hay tiêu chuẩn thống nhất nào được ban hành chính thức, dẫn tới việc mỗi nút giao một kiểu, không ít trường hợp biển báo nhỏ, chữ nhỏ,… khó quan sát:

"Trong trường hợp làn đi chung, các phương tiện đi thẳng đứng chờ đèn đỏ trên làn đi chung, các phương tiện rẽ phải bị cản trở, không đi được. Người rẽ phải thúc giục, bấm còi, thậm chí là gây ra những tranh cãi, mặc dù các phương tiện đi thẳng dừng chờ ở đó không sai luật. Thứ hai, dòng rẽ phải liên tục gây xung đột, cản trở người đi bộ.

Cho nên, chúng ta phải có quy định rõ ràng dựa trên phân tích điều kiện giao thông thực tế ở các đô thị Việt Nam. Ví dụ, chúng ta tổ chức làn rẽ phải liên tục nhưng chỉ một làn nhỏ cho xe gắn máy, các phương tiện đi thẳng không được phép dừng chờ, xâm phạm vị trí đó thì nó mới tạo nên sự minh bạch, rõ ràng".

Giải pháp hay nhưng không thể tùy tiện

TS. Khương Kim Tạo, Nguyên Phó chánh Văn phòng Ủy ban ATGT Quốc gia cho rằng, mục tiêu của việc cho phép rẽ phải khi đèn đỏ là để người điều khiển phương tiện rẽ phải tận dụng không gian trống trên đường bên phải, phát huy năng lực thông hành của xe, giảm ùn tắc giao thông:

"Cho phép người rẽ phải khi gặp đèn đỏ là chỉ tận dụng không gian trống, không được gây cản trở, khó khăn, nguy hiểm cho những người tham gia giao thông khác, bao gồm những xe chạy ở các pha đèn xanh trước mặt, người đi bộ, người khuyết tật…

Người nào không nhường đường thì vi phạm luật, phải xử phạt. Khi đã tận dụng không gian trống thì không nên đưa ra điều kiện gì cả, không cần dành một làn đường cho những xe này rẽ phải. Cho rẽ phải tất cả nút giao thông, không vướng gì thì được rẽ phải, còn vướng thì không được rẽ phải".

Nếu thí điểm đèn đỏ mặc định được rẽ phải thì khâu giám sát và xử lý vi phạm là yếu tố quyết định để đảm bảo an toàn

Cũng theo ông Khương Kim Tạo, để thực hiện được đề xuất này thì cần quy chuẩn quốc gia do Bộ KH&CN ban hành. Cơ quan quản lý GTVT có thể phối hợp liên bộ để có quy định tạm thời, thực hiện thí điểm trong một thời gian và đánh giá kết quả, rút kinh nghiệm trước khi ban hành quy chuẩn chính thức.

Góp ý thêm về việc cho phép rẽ phải liên tục khi đèn đỏ, TS. Vũ Anh Tuấn, Trường đại học Việt Đức cho rằng, cần khảo sát kỹ lưỡng, không nên áp dụng tại những khu vực tập trung đông người đi bộ như khu dân cư, trường học, bệnh viện:

"Anh rẽ phải là ở hướng phụ, khi nhập dòng anh phải để ý các xe ở hướng chính để đảm bảo an toàn, chứ không phải cứ rẽ là nhập vào luôn. Rồi khi anh rẽ phải, anh gặp người đi bộ băng qua đường thì anh phải dừng lại, nhường đường cho người đi bộ.

Nhưng ở Việt Nam, xe máy như một “dòng nước”, thực tế là rất nhiều người không nhường. Làm sao để người ta tuân thủ là vấn đề cần đặt ra. Phải khảo sát nút giao, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người đi bộ sang đường, khi nhập dòng phải lưu ý không va chạm với xe ở hướng vuông góc".

Tổ chức giao thông rẽ phải liên tục hoàn toàn khả thi, cơ quan quản lý có thể cân nhắc, đừng quá rụt rè mà bỏ lỡ những giải pháp hay có thể đem lại lợi ích lớn trong việc giảm thiểu ùn tắc giao thông

Việc tổ chức giao thông cho phép rẽ phải liên tục thời gian qua đã mang đến nhiều hiệu quả tích cực, giúp tối ưu hóa dòng lưu thông và nâng cao hiệu suất sử dụng đường sá. Tuy nhiên, nếu triển khai một cách thiếu kiểm soát thì ATGT có thể trở thành vấn đề.

Vì vậy, thay vì tranh luận về việc có nên mở rộng áp dụng hay không, điều cần bàn là làm thế nào để triển khai một cách hiệu quả và an toàn, hãy:

Mạnh dạn tìm cách, thay vì lo sợ

Áp lực giao thông ngày càng tăng cao là điều mà người dân ở các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM dễ dàng cảm nhận khi di chuyển mỗi ngày. Có nhiều yếu tố dẫn tới ùn tắc, một trong số đó là cách tổ chức giao thông ở nhiều khu vực chưa tối ưu.

Ở một số nút giao, ngay cả khi không có phương tiện cắt ngang, dòng xe vẫn phải dừng lại trước tín hiệu đèn. Do vậy, việc cho phép rẽ phải khi đèn đỏ sẽ giúp giải phóng dòng xe, giảm áp lực lên các tuyến chính và tối ưu hóa thời gian di chuyển. Đây cũng là giải pháp đã được áp dụng rộng rãi tại nhiều quốc gia phát triển như Mỹ, Canada hay Đức, nơi mà tính linh hoạt trong giao thông được coi trọng.

Bên cạnh lợi ích về luồng di chuyển, việc hạn chế dừng xe không cần thiết cũng giúp giảm tiêu hao nhiên liệu và khí thải. Trong bối cảnh ô nhiễm không khí ngày càng nghiêm trọng, bất kỳ giải pháp nào có thể giảm lượng khí thải từ phương tiện cơ giới đều đáng được cân nhắc nghiêm túc.

Tuy nhiên, không thể chỉ nhìn vào lợi ích mà bỏ qua những nguy cơ tiềm ẩn. Nếu không có quy định và sự giám sát chặt chẽ thì việc rẽ phải tự do có thể tiềm ẩn nguy hiểm, đặc biệt là người đi bộ - nhóm đối tượng yếu thế trên đường phố, khi một bộ phận người điều khiển xe cơ giới vẫn đi lại tùy tiện và chưa có ý thức nhường đường.

Muốn đề xuất này trở thành giải pháp chứ không phải rủi ro, cần có những nguyên tắc rõ ràng nếu triển khai thực hiện. Trước hết, cần xác định trách nhiệm của người lái xe: rẽ phải không phải là đặc quyền, mà phải đi kèm với nghĩa vụ quan sát, giảm tốc độ và nhường đường.

Tại nhiều quốc gia áp dụng quy định này, tài xế buộc phải dừng hoàn toàn trước khi rẽ, và chỉ tiếp tục di chuyển khi không gây cản trở cho người đi bộ hoặc phương tiện khác. Nếu không tuân thủ thì họ sẽ bị phạt nặng, thậm chí tước bằng lái.

Thay vì lắp biển “đèn đỏ được phép rẽ phải” như hiện tại, thì nên làm ngược lại, nơi nào không được phép rẽ mới lắp biển

Nếu thực hiện đèn đỏ được rẽ phải ở tất cả nút giao, không cần bố trí riêng pha đèn, vạch kẻ đường hay biển báo, từ đó tiết kiệm một khoản kinh phí lớn cho việc lắp đặt hệ thống báo hiệu này. Tuy nhiên, việc bổ sung các tín hiệu phụ trợ là điều cần tính đến trong một số trường hợp đặc biệt. Những khu vực gần trường học, bệnh viện,… hay những nút giao có tầm nhìn hạn chế cần có biển cảnh báo hoặc tín hiệu điều hướng từ xa, rõ ràng cho tài xế chủ động nắm bắt.

Nói một cách dễ hiểu, nếu mở rộng áp dụng, thay vì lắp biển “đèn đỏ được phép rẽ phải” như hiện tại, thì nên làm ngược lại, nơi nào không được phép rẽ mới lắp biển. Điều này không chỉ tiết kiệm chi phí, mà còn giúp giảm căng thẳng cho người lái xe vốn đã rất áp lực với “ma trận” biển báo như hiện nay: nơi thì bố trí đèn, vạch sơn, nơi thì lắp biển cho phép rẽ phải; nơi chỉ cho xe hai bánh rẽ phải, nơi lại cho tất cả phương tiện,…

Nếu thí điểm đèn đỏ mặc định được rẽ phải thì khâu giám sát và xử lý vi phạm là yếu tố quyết định để đảm bảo an toàn, tránh bị những người đi đường theo kiểu “khôn lỏi” lợi dụng, vượt đèn đỏ trá hình. Ngoài lực lượng chức năng xử lý trên đường, việc lắp đặt thêm camera giám sát và xử phạt nghiêm khắc có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh ý thức, hành vi của người tham gia giao thông.

Quan trọng hơn cả, mọi giải pháp đều cần đặt trong bối cảnh con người là trung tâm. Cần có những chiến dịch tuyên truyền mạnh mẽ trên phương tiện truyền thông và mạng xã hội, hướng dẫn chi tiết về cách rẽ phải an toàn, đồng thời xây dựng thói quen nhường nhịn, tôn trọng lẫn nhau trên đường phố. Một đô thị văn minh không chỉ được quyết định bởi hệ thống giao thông thông minh, mà còn bởi cách mỗi cá nhân hành xử khi cầm lái.

Tổ chức giao thông rẽ phải liên tục hoàn toàn khả thi trong bối cảnh giao thông hiện nay. Quy chuẩn do con người xây dựng, phù hợp trong từng giai đoạn và sẽ cần điều chỉnh cập nhật theo thời gian, điều kiện thực tế. Cơ quan quản lý có thể cân nhắc các đề xuất, đừng quá rụt rè và phụ thuộc vào nguyên tắc mà bỏ lỡ những giải pháp hay có thể đem lại lợi ích lớn trong việc giảm thiểu ùn tắc giao thông.

Minh Hiếu/VOV-Giao thông

Nguồn VOV : https://vov.vn/xa-hoi/den-do-mac-dinh-re-phai-co-nen-nhan-rong-de-giam-un-tac-post1161659.vov