Giải tỏa nhà ven kênh gắn với cải tạo môi trường nước
Theo Phó trưởng Phòng Phát triển đô thị Sở Xây dựng TP Hồ Chí Minh Thân Vĩnh Long, ngày 16/6/2025, UBND TP ban hành Quyết định 2988/QĐ-UBND về phê duyệt đề án chỉnh trang đô thị, khu vực nhà trên và ven sông, kênh, rạch trên địa bàn giai đoạn 2025 – 2030, với mục tiêu đến năm 2030 cơ bản di dời, bố trí TĐC cho toàn bộ người dân sống trên và ven sông, kênh, rạch tại TP; tổ chức khai thông dòng chảy, cải thiện vệ sinh môi trường, thực hiện chỉnh trang đô thị, khai thác quỹ đất dọc sông, kênh, rạch để phát triển kinh tế.
Sau khi giải tỏa nhà ven sông, kênh, rạch, TP Hồ Chí Minh căn cứ hiện trạng quỹ đất khu vực để xây chung cư hoặc công viên. Ảnh: Nhà ven bờ Bắc kênh Đôi ở Quận 8 cũ.
Đề án này đưa ra một số giải pháp thực hiện nhằm đạt mục tiêu đề ra, như: đầu tư xây dựng, phát triển quỹ nhà ở TĐC, nhà ở xã hội từ nguồn vốn ngân sách Nhà nước hoặc sử dụng nhà ở xã hội do DN đầu tư phục vụ công tác di dời và tổ chức lại cuộc sống cho người dân đang sống trên và ven kênh, rạch.
Gắn việc di dời nhà trên và ven sông, kênh, rạch với các dự án nạo vét, cải tạo sông, kênh, rạch được đầu tư bằng nguồn vốn ngân sách. Đấu thầu hoặc đấu giá đối với khu đất do TP quản lý nhưng sử dụng không hiệu quả, quỹ đất lớn sau di dời, giải phóng mặt bằng tạo nguồn thu cho ngân sách TP để thực hiện các dự án.
Bên cạnh đó, thực hiện giải pháp hỗ trợ người dân ổn định cuộc sống sau khi di dời, như: hỗ trợ về sinh kế và việc làm, hỗ trợ về tài chính và an sinh xã hội, chính sách tạo điều kiện hòa nhập cộng đồng, chính sách đảm bảo quyền lợi pháp lý và thủ tục hành chính…
Ông Thân Vĩnh Long cho biết thêm, trong năm 2025, đối với công tác chỉnh trang đô thị, khu vực nhà trên và ven sông, kênh, rạch, TP tiếp tục triển khai công tác bồi thường, hỗ trợ, TĐC và giải phóng mặt bằng đối với các dự án nạo vét, cải tạo, chỉnh trang kênh rạch đang triển khai thực hiện (như rạch Xuyên Tâm, bờ Bắc kênh Đôi, trục thoát nước rạch Xóm Củi…).
TP cũng tập trung thực hiện hoàn tất chấp thuận chủ trương đầu tư, đăng ký nhu cầu vốn đầu tư công trong giai đoạn tiếp theo để triển khai thực hiện các dự án chỉnh trang đô thị, di dời nhà trên và ven sông, kênh, rạch trên địa bàn TP (gồm rạch Văn Thánh, rạch Ông Bé, rạch Bà Lớn, rạch Nhảy, rạch Ruột Ngựa, rạch Bàu Trâu…).
Ngoài ra, UBND TP cũng đã có Quyết định 3303/QĐ-UBND ngày 27/6/2025 phê duyệt đề án chỉnh trang đô thị khu vực nhà ở trên và ven sông, kênh, rạch trên địa bàn Quận 8 cũ. Hiện các phường Chánh Hưng, Bình Đông và Phú Định thuộc Quận 8 cũ, đang xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện đề án chỉnh trang đô thị khu vực nhà ở trên và ven kênh, rạch.
Quỹ đất ven sông sau giải tỏa sẽ xây nhà ở hoặc công viên
TP cũng đang rà soát, thực hiện các thủ tục chuẩn bị đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư, phê duyệt dự án đối với các dự án nhà ở xã hội, nhà ở TĐC phục vụ di dời, TĐC cho các hộ gia đình, cá nhân sống trên và ven sông, kênh, rạch trên địa bàn.
Rà soát, đánh giá tổng thể hiện trạng, khả năng phát triển khu vực dọc sông, kênh, rạch để xác định phương thức triển khai thực hiện di dời nhà trên và ven sông, kênh, rạch. Từ đó đề xuất điều chỉnh quy hoạch phân khu tại khu vực dọc sông, kênh, rạch để tăng hiệu quả khai thác quỹ đất sau giải tỏa.
Liên quan đến nhà ở trên và ven sông, kênh, rạch của TP Hồ Chí Minh (mới) bao gồm cả tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu và tỉnh Bình Dương cũ, có cần chỉnh trang, di dời, bố trí TĐC và khai thác hay không? Ông Thân Vĩnh Long cho rằng, trước đây, tỉnh Bình Dương và tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu (cũ) không có chương trình chỉnh trang, di dời nhà ở trên và ven sông, kênh, rạch trên địa bàn. Sau khi 2 tỉnh này sáp nhập vào TP Hồ Chí Minh, thì hiện nay TP đang phối hợp với UBND các phường, xã, đặc khu tiến hành rà soát, tổng hợp, báo cáo số lượng nhà ở trên và ven các tuyến sông, kênh, rạch trên địa bàn quản lý cần phải thực hiện di dời, chỉnh trang, phát triển đô thị.
Đối với quỹ đất ven sông, kênh, rạch sau khi giải tỏa di dời nhà sẽ được TP căn cứ trên hiện trạng khu vực, quá trình thực hiện quy hoạch, khả năng phát triển của khu vực, tuyến sông, kênh, rạch, công tác cải tạo, chỉnh trang đô thị sẽ được thực hiện đồng thời việc nạo vét, cải tạo, xây dựng hạ tầng giao thông, kè bờ, hệ thống thoát nước và xử lý nước thải... Đồng thời, thực hiện các dự án đầu tư xây dựng nhà ở, các dự án thương mại dịch vụ hoặc khai thác, phát triển các công viên chuyên đề…
Còn các tuyến kênh, rạch có thể mở rộng biên, tạo ra quỹ đất lớn sau khi di dời nhà ở, sẽ tổ chức đấu thầu, đấu giá, đầu tư xây dựng hạ tầng, phát triển các công viên, công trình xanh, các không gian công cộng phục vụ cộng đồng hoặc nghiên cứu kết hợp với các khu vực lân cận phát triển khu du lịch sinh thái, du lịch đường sông hay các điểm tham quan văn hóa…
Riêng các tuyến kênh, rạch không thể tạo ra quỹ đất sạch sau khi di dời, sẽ được nạo vét, cải tạo, xây dựng hạ tầng giao thông, kè bờ, hệ thống thoát nước và xử lý nước thải…
Tân Tiến