Người dân Thủ đô, đặc biệt cư dân sống ở khu vực hai bên bờ sông Tô vui mừng, chờ đón và cũng không khỏi băn khoăn khi đặt ra những dấu hỏi về tính khả thi của viễn cảnh trong mơ này.
Từ nỗi ám ảnh đến viễn cảnh ngỡ ngàng
Với dự án cải tạo, chỉnh trang, tái thiết công viên hai bên sông Tô Lịch, Hà Nội dự kiến sẽ sử dụng 738.000m2 tại hơn 10 phường. Theo đó, địa điểm xây dựng công trình dọc sông Tô Lịch đi qua các phường Ngọc Hà, Nghĩa Đô, Láng, Giảng Võ, Cầu Giấy, Yên Hòa, Thanh Xuân, Đống Đa, Khương Đình, Định Công, Thanh Liệt, Hoàng Liệt.
Người dân băn khoăn về tính khả thi của dự án
Được biết, UBND TP Hà Nội đang hoàn thiện hồ sơ để báo cáo Thường trực Thành ủy, Ban Thường vụ Thành ủy và trình HĐND thành phố xem xét chủ trương dự án cải tạo, chỉnh trang, tái thiết công viên tuyến hai bên sông Tô Lịch. Trước đó, UBND TP Hà Nội đã có tờ trình gửi HĐND thành phố phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án cải tạo, chỉnh trang, tái thiết công viên tuyến hai bên sông Tô Lịch. Dự án dự kiến xây dựng hạng mục sân đường gồm sân đường vỉa hè và quảng trường, tường kè chắn bồn cây, đường dạo ven sông, hệ thống bậc cấp, bậc ngồi, ram dốc, bó vỉa, bồn cây, bãi đỗ xe, sân thể thao, sân chơi, đường cho người đi bộ. Bên cạnh đó sẽ có hạng mục công trình kiến trúc bao gồm công trình dịch vụ, công trình điểm nhấn và công trình phụ trợ.
Dự án cũng xây dựng các hạng mục cây xanh và các trang thiết bị, tiện ích khác. Phương án tuyến, vị trí công trình theo tuyến tỷ lệ 1/500. Sơ bộ, tổng mức đầu tư dự án hơn 4.665 tỉ đồng. Thời gian thực hiện dự án cải tạo, chỉnh trang, tái thiết công viên hai bên sông Tô Lịch từ quý III.2025 đến quý III.2027. UBND TP Hà Nội cho biết việc thực hiện cải tạo, chỉnh trang, tái thiết công viên tuyến dọc sông Tô Lịch là cần thiết. Theo nhiều chuyên gia, với giá trị lịch sử hàng nghìn năm, sông Tô Lịch hoàn toàn có thể được hồi sinh để trở thành “bảo tàng sống” giữa lòng Hà Nội, nơi kể lại những câu chuyện dựng nước, giữ nước, những giai thoại văn hóa, lịch sử hấp dẫn cho du khách. Nếu xây dựng, cải tạo và khai thác thành công, đây sẽ là một điểm nhấn đắt giá cho du lịch Hà Nội, vừa là một sản phẩm du lịch mới, vừa là nguồn thu kinh tế, tạo việc làm, vừa quảng bá văn hóa Việt.
Với ý tưởng lấy cảm hứng từ cây đa, bến nước, sân đình truyền thống kết hợp với nhạc nước và ánh sáng hiện đại, phối cảnh dự kiến khiến nhiều người không khỏi ngỡ ngàng bởi viễn cảnh “lột xác” hoàn toàn của dòng sông vốn đã trở thành nỗi ám ảnh về cảnh quan, ô nhiễm môi trường, gây ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống trong nhiều năm qua. Không gian đầu sông với chiều rộng khiêm tốn 10m, có thể được bố trí chương trình nhạc nước mang tính chào đón, nhẹ nhàng hướng theo dọc sông. Những hiệu ứng nước có thể sử dụng chủ yếu là phun thẳng, hoặc kết hợp hướng phun đường cong, gợi hình ảnh rồng thời Lý đang tiến ra dọc sông Tô Lịch.
Ấn tượng trong phối cảnh này còn là cảm hứng thiết kế dọc sông mang phong cách cây đa, bến nước, sân đình; con đường lát gạch đỏ như đường làng quê Bắc Bộ. Một số hình ảnh phối cảnh được lấy cảm hứng từ những công trình lịch sử, văn hóa tại Hà Nội như phối cảnh công viên khu vực cầu 11, đường Quan Hoa; khu vực cầu Hòa Mục (Láng Hạ) cũng lấy cảm hứng từ biểu tượng chùa Một Cột. Giao lộ Cầu Giấy, đường Láng là điểm kết nối trung tâm của hai tuyến đường huyết mạch Vành đai 1 và Vành đai 2, có sự hiện diện của tuyến tàu điện trên cao tạo nên một khu vực sầm uất với mật độ dân cư cao. Địa điểm này được đề xuất bổ sung hệ thống nhạc nước kết hợp hiệu ứng lửa và ánh sáng, nhằm mang đến điểm nhấn văn hóa đặc sắc, gia tăng các hoạt động cộng đồng cho không gian đô thị và khu vực lân cận…
Những hình ảnh phối cảnh đang dần phác họa một tương lai tươi sáng, lãng mạn bên dòng sông Tô Lịch, vốn in hằn trong ký ức nhiều người dân Hà Nội với một diện mạo không mấy đẹp đẽ, thậm chí là ám ảnh.
Liệu có khả thi?
Ông Nguyễn Văn Khang, một cư dân sống gần sông Tô Lịch bày tỏ, qua thông tin báo chí, những hình ảnh mà người dân được thấy về công viên dọc dòng sông Tô sẽ hình thành trong tương lai hiện lên như một viễn cảnh… trong mơ. “Nỗi ám ảnh đã trở thành thói quen, nên sự “lột xác” của dòng sông để trở nên thơ mộng, lãng mạn như trong thiết kế phối cảnh khiến chúng tôi vừa mong ngóng, vừa băn khoăn. Mong rằng tương lai đó sẽ thành hiện thực”, ông Khang nói.
Phối cảnh lấy cảm hứng từ chùa Một Cột
Nỗi lo lắng của những cư dân Thủ đô về tương lai của dòng sông Tô Lịch không hẳn vô nguyên. Chỉ riêng việc đưa màu sông chuyển sang sắc xanh trong thời gian gần đây đã mang đến nhiều cảm xúc, bởi hình dung về một dòng nước trong xanh chảy trên dòng sông Tô Lịch vốn đã là điều mong ước của đông đảo người dân Thủ đô sống dọc hai bên bờ sông trong suốt nhiều năm qua. Bà Nguyễn Thị Ninh, nhà ngay cạnh con sông này chia sẻ, mấy chục năm qua người dân quá khổ vì dòng nước đen ngòm, thậm chí bốc mùi khó chịu. Nước sông Tô Lịch bắt đầu đổi màu xanh từ đầu tháng 9 vừa qua, không còn hôi thối, người dân rất mừng và chỉ mong điều này sẽ được duy trì mãi.
Tuy nhiên, từ nửa cuối tháng 9, để phòng chống bão, thành phố buộc phải hạ mực nước sông hồ. Lưu lượng chảy suy giảm khiến bùn đáy và trầm tích bị khuấy lên, dòng sông nhanh chóng đổi màu, mùi hôi và dấu hiệu ô nhiễm trở lại. Sự thay đổi đột ngột này khiến nhiều người dân không khỏi hụt hẫng, dù thực tế đây chỉ là hiện tượng tạm thời. Theo nhiều chuyên gia, hiện tượng nước sông chuyển đen sẽ sớm được cải thiện khi nguồn nước bổ cập được nối trở lại. Tuy vậy, thực tế này cũng cho thấy việc bơm nước mới chỉ mang tính “cấp cứu”, chưa phải giải pháp căn cơ để sông Tô Lịch tự hồi sinh.
“Giải mã” công nghệ làm sạch sông Tô Lịch
VHO - Dự án hồi sinh sông Tô Lịch đang nhận được sự quan tâm của đông đảo người dân. Bên cạnh những câu hỏi liên quan đến các hạng mục và tiến độ thi công, nhiều người rất quan tâm đến công nghệ làm sạch được áp dụng cho sông Tô Lịch.
Phấp phỏng với câu chuyện hồi sinh sông Tô Lịch nên cũng dễ hiểu khi câu hỏi về tính khả thi của dự án cải tạo, chỉnh trang, tái thiết công viên hai bên sông được cộng đồng đặt ra. Việc kéo dài quá lâu tình trạng ô nhiễm, mất mỹ quan của dòng sông khiến người ta hoài nghi về sự thay đổi. Tuy nhiên, nhìn nhận ở góc độ khoa học và xuất phát từ những nhu cầu thiết yếu của đời sống, nhiều chuyên gia đô thị cho rằng, với vị trí chảy qua trung tâm Thủ đô, dòng sông này hoàn toàn có thể được khai thác để tạo ra các sản phẩm du lịch đặc trưng, kết nối các giá trị văn hóa, lịch sử với nhu cầu trải nghiệm của du khách. Nhưng một điều chắc chắn, để đạt được mục tiêu này, việc cải tạo cần được thực hiện một cách bài bản, tận dụng tối đa tiềm năng sẵn có của dòng sông. Đơn cử, dải sông ven đường Láng với diện tích rộng, địa hình thẳng kết hợp cùng tuyến đường đạp xe hiện hữu đã tạo nên sự tách biệt tự nhiên giữa giao thông cơ giới và không gian cho người đi bộ. Đây là điều kiện lý tưởng để phát triển các chương trình biểu diễn thực cảnh, trình diễn ánh sáng, khai thác các chủ đề văn hóa và bản sắc đặc trưng của Hà Nội và Việt Nam.
Từng có vai trò lớn trong lịch sử, thế nhưng trong bối cảnh đời sống kinh tế, xã hội có nhiều thay đổi, vấn đề đặt ra là cần có những cách tiếp cận mới, sáng tạo để khai thác hiệu quả giá trị của dòng sông. Các sản phẩm du lịch nếu có, cũng cần được thiết kế sao cho vừa giữ được nét văn hóa truyền thống, vừa đáp ứng nhu cầu của du khách hiện đại. Mong ước sông Tô Lịch hoàn toàn có thể trở thành “bảo tàng sống” giữa lòng Hà Nội đang dần được hiện hữu trên những trang giấy, phối cảnh tương lai của dự án, còn điều người dân, đối tượng thụ hưởng hướng đến chính là tính khả thi, không chỉ để tạo nên một điểm nhấn đắt giá cho du lịch Hà Nội, mà ít nhất là để cuộc sống thường ngày của họ không còn bị ảnh hưởng.
Qua nhiều năm tháng, “hồi sinh” sông Tô Lịch luôn là niềm mong mỏi của nhiều thế hệ người dân thủ đô. Nếu được hiện thực hóa, dự án sẽ ghi dấu không chỉ là một công trình môi trường, mà là biểu tượng của sự hồi sinh cả về lịch sử, văn hóa, du lịch và chất lượng sống cho các thế hệ cư dân Thủ đô.
DIÊN VỸ