'Đi bộ kiểu Nhật': Trào lưu hay khoa học?

9 giờ trướcBài gốc

Xu hướng “đi bộ kiểu Nhật” đặt ra câu hỏi liệu bài tập ngắn này có hiệu quả hơn đi bộ truyền thống trong việc cải thiện sức khỏe. (Nguồn: Shutterstock)

Theo SCMP, trào lưu “đi bộ kiểu Nhật” (Japanese walking) trên thực tế không mới mà là cách gọi khác của phương pháp từng được nghiên cứu tại Nhật Bản từ năm 2007, nhằm đánh giá tác động của việc đi bộ ngắt quãng cường độ cao ở người trung niên và cao tuổi. Phương pháp này nổi trở lại khi huấn luyện viên thể hình người Australia Eugene Teo đăng một video ngắn gọn, thu hút hơn 10 triệu lượt xem trên TikTok và 17 triệu lượt xem trên YouTube.

Trào lưu “gây sốt”

Với hàng triệu người theo dõi, Teo đã biến một phương pháp vốn có cơ sở khoa học dễ dàng tiếp cận công chúng. Anh nhấn mạnh mình không “phát minh” phương pháp mà chỉ đặt tên và hệ thống hóa để người dùng dễ áp dụng. Sức hút của nó nằm ở slogan đơn giản: “Không cần thẻ phòng tập, chỉ cần một đôi giày” cùng lịch trình ngắn gọn, rõ ràng.

Bài tập này gồm đi nhanh tới mức thở gấp trong ba phút rồi đi chậm ba phút để nghỉ, lặp lại năm lần, tổng cộng khoảng 30 phút. Một nghiên cứu nhỏ với gần 250 người tham gia cho thấy, phương pháp giúp cải thiện huyết áp, sức mạnh chân và sức bền thể lực (đặc biệt là khả năng hô hấp và tuần hoàn) so với nhóm đi bộ liên tục ở cường độ vừa.

Nhờ cấu trúc ngắn gọn, dễ nhớ và có nhịp điệu, bài tập 3-3 nhanh chóng lan tỏa trên mạng xã hội, trở thành thói quen vận động thịnh hành. Điểm hấp dẫn còn nằm ở lợi ích “rút ngắn thời gian, tối ưu nỗ lực”.

Với nhiều người, 30 phút theo nhịp nhanh - chậm là giải pháp khả thi để duy trì sức khỏe tim mạch trong lịch làm việc bận rộn. Trên thực tế, Teo thường tập trên máy, nhưng về nguyên tắc, phương pháp này không đòi hỏi gì ngoài một đôi giày và không gian để đi bộ.

Giới chuyên môn lên tiếng

Giới chuyên môn thừa nhận “đi bộ kiểu Nhật” có tác dụng khuyến khích vận động, song vẫn đặt dấu hỏi về độ tin cậy khoa học. Giáo sư David Raichlen thuộc Đại học Nam California (USC, Mỹ) cho rằng các “cú hích” nỗ lực ngắn, như vài phút đi nhanh hơn, có thể cải thiện sức khỏe rõ rệt; tốc độ đi bộ cao liên quan đến nguy cơ sa sút trí tuệ thấp hơn, trong khi đi bộ thường xuyên giúp giảm tỷ lệ tử vong, ung thư và bệnh tim mạch. Tuy vậy, chưa có đủ bằng chứng để khẳng định phương pháp này vượt trội hơn mục tiêu 10.000 bước hay đi bộ liên tục.

TS. Helga Van Herle, bác sĩ tim mạch tại Trường Y Keck thuộc USC, đã nêu ra hạn chế của phương pháp này. Theo đó, chỉ nhóm tập cường độ cao được theo dõi bằng máy đo, còn nhóm đi bộ vừa thì không. Cách theo dõi như vậy có thể khiến kết quả thiếu khách quan, nhất là do hiệu ứng Hawthorne – khi người tham gia thay đổi cách tập vì biết mình đang được các nhà nghiên cứu giám sát.

Ở góc độ lâm sàng, TS. Parveen Garg – đồng nghiệp của bà Helga Van Herle cho rằng, nghiên cứu chưa thể xem là cơ sở tin cậy cho lời khuyên rộng rãi. Ông nhấn mạnh, mọi hình thức vận động đều đáng khích lệ, song không nên thổi phồng lợi ích hay sự tiện lợi của “đi bộ kiểu Nhật”, bởi việc nhớ chuyển nhịp ba phút và phụ thuộc vào thiết bị theo dõi không phù hợp với tất cả. Ngoài ra, ông cho rằng việc đi bộ liên tục với tốc độ nhanh trong thời gian ngắn cũng có thể mang lại lợi ích tương tự, dù hiện chưa có đủ bằng chứng khoa học để khẳng định chắc chắn.

Một điểm khác gây tranh luận là tên gọi. Giáo sư Khoa học sinh học và Nhân chủng học tại USC Raichlen nhận định, gọi phương pháp này là “đi bộ kiểu Nhật” chỉ vì nghiên cứu khởi nguồn ở Nhật là khiên cưỡng. Còn chuyên gia chẩn đoán hình ảnh tim mạch Yasuyuki Suzuki tại Tokyo (Nhật Bản) khẳng định, đây không phải thói quen phổ biến ở Nhật, mà chỉ là cách truyền thông nước ngoài gắn nhãn để dễ lan truyền.

Theo Phó Giáo sư Sarah Roberts, chuyên gia về văn hóa Internet tại Đại học California (UCLA, Mỹ), chính truyền thông đã đưa phương pháp này vượt ra ngoài phạm vi nghiên cứu. Theo bà, hiện tượng này cho thấy tác động từ nhiều yếu tố xã hội: sự thiếu niềm tin vào hệ thống y tế, chi phí chăm sóc sức khỏe ngày càng lớn và mong muốn có những giải pháp đơn giản, chi phí thấp. Trong bối cảnh nhiều người không thể bỏ ra 300 USD mỗi tháng để mua thẻ phòng tập, một thói quen miễn phí như “ai cũng có thể đi bộ” trở thành lựa chọn hấp dẫn.

Tập luyện an toàn, tránh thổi phồng

Từ các ý kiến chuyên gia, có thể thấy một điểm đồng thuận: vận động, dưới bất kỳ hình thức nào, đều mang lại lợi ích. “Đi bộ kiểu Nhật” với bài tập rõ ràng, dễ áp dụng có thể trở thành “cánh cửa mở” giúp nhiều người hình thành và duy trì thói quen vận động.

Các chuyên gia sức khỏe khuyến nghị, phương pháp hợp lý là thử nghiệm một cách an toàn, nếu áp dụng bài tập 3–3 thì cần lắng nghe cơ thể, xác định ngưỡng phù hợp và duy trì ở mức vừa sức. Với người sáng tạo nội dung, việc “đặt tên hấp dẫn” để thu hút chú ý có thể chấp nhận được miễn không gây hiểu lầm và phải dựa trên cơ sở khoa học.

Đáng chú ý, trước khi bắt đầu bất kỳ bài tập nào, đặc biệt với những bài cường độ cao, mỗi người nên tham khảo ý kiến bác sĩ. Trong bối cảnh chỉ một video lan truyền cũng có thể biến một phương pháp thành trào lưu sau một đêm, lợi ích sức khỏe của mỗi cá nhân cần được đặt trên nền tảng an toàn, hiểu biết và kiểm chứng. “Đi bộ kiểu Nhật” vì thế chỉ nên được xem như một lựa chọn mang tính tham khao.

Kha Ninh

Nguồn TG&VN : https://baoquocte.vn/di-bo-kieu-nhat-trao-luu-hay-khoa-hoc-325069.html