Hằng năm, từ khoảng tháng 7 đến cuối tháng 10 âm lịch, miền Tây lại bước vào mùa nước nổi, phù sa về cùng nhiều sản vật tự nhiên. Đó cũng là thời điểm chợ cá “âm phủ” nhóm họp nhộn nhịp.
Khoảng 3 giờ sáng là lúc chợ cá "âm phủ" bắt đầu nhóm họp, ngư dân sau một đêm thả lưới bắt cá tôm sẽ đem đến đây để bán - Ảnh: Tô Văn
2h30 sáng, trời mưa nặng hạt. Ông Út (60 tuổi, ngụ phường Vĩnh Tế, tỉnh An Giang) khoác áo mưa, đội nón, chạy chiếc xuồng máy lạch tạch chở tôm cá đã thu hoạch từ đồng xa hướng về bến chợ. Các tiểu thương xúm lại, hỏi ông Út khuya nay bắt được những loại cá nào.
Bán xô cá chạch cho thương lái xong, ông Út kể: Chợ cá “âm phủ” hình thành từ 30 năm trước, do bà con sống ven bờ kênh sinh sống bằng nghề đánh bắt thủy sản đồng nội nhóm họp tự phát. Ban đầu chỉ có vài người bày bán rau vườn, bông súng, cá tôm. Dần dà, tiểu thương phát triển thêm và chợ họp ngày càng đông. Nhờ có chợ này mà ngư dân không phải vất vả chở cá đi xa để bán.
“Những năm về trước, cá tôm vùng biên rất nhiều, mỗi ngày tôi bắt được mấy chục kí, còn giờ ít hẳn, ước chừng hôm nay khoảng 8kg. So với ngày trước, tôm cá cũng kém phong phú hơn, chủ yếu bắt được cá linh, cá mồi (cá tạp làm thức ăn cho cá nuôi trong ao), cá chạch, cá lăng.
Năm nay, con nước đổ về nhiều nhưng lượng cá lại ít hơn năm rồi. Hiện, mỗi ngày tôi kiếm được khoảng 200.000 - 400.000 đồng đủ trang trải cuộc sống và nuôi hai đứa cháu ngoại đi học”, ông Út bộc bạch.
Ông Út (60 tuổi) khoác áo mưa, đội nón đang bán cá cho thương lái - Ảnh: Tô Văn
Ngư dân tên Sang (ngụ phường Vĩnh Tế, tỉnh An Giang) cầm bọc chuột đồng làm sạch và mớ rắn bắt được lúc khuya đem tới chợ bán. Anh Sang nói: “Ngoài giăng lưới, tôi còn chạy xuồng máy dọc theo bờ kênh ngập nước để săn chuột đồng và rắn. Bình quân mỗi đêm kiếm được vài trăm ngàn đồng, có ngày trúng thì hơn 1 triệu đồng bỏ túi”.
Anh Sang (ngụ phường Vĩnh Tế, tỉnh An Giang) đầu đội đèn pin, trên tay cầm bọc chuột đồng làm sạch và mớ rắn bắt được lúc khuya đem tới chợ bán - Ảnh: Tô Văn
Đến 3 giờ sáng cùng ngày, mưa tạnh dần. Dưới mé sông, rất đông ngư dân chạy xuồng chở cá đến, tiểu thương trên bờ lật đật đi xuống dùng đèn pin để soi hàng. Các tiểu thương ngồi xổm, dùng đèn rọi để lựa phần cá, lươn cần mua, sau đó cân từng loại, trả tiền.
Mỗi xuồng mua bán hết cá chỉ mất chừng 20 - 30 phút. Bán xong, ngư dân không vội về ngay, mà ngồi tại mấy quán cóc thấp lè tè cạnh chợ để nhâm nhi li cà phê, ăn dĩa cơm tấm hoặc ổ bánh mì như một thói quen. Còn tiểu thương thì rời chợ mang cá về các chợ lân cận bán lại kiếm lời.
Các tiểu thương dùng đèn rọi để lựa phần cá, lươn cần mua, sau đó cân từng loại, trả tiền cho ngư dân - Ảnh: Tô Văn
Bà Ngô Thị Út, chủ vựa cá tại chợ cá “âm phủ”, cho biết: Mùa nước nổi, cá đồng nhiều. Các vựa cá phải thu mua từ gần 3 giờ cho đến sáng sớm để còn kịp bỏ mối lại tiểu thương mang ra các chợ bán.
“Như mấy chú này nè, cứ khoảng 3 giờ hơn là ngư dân đem cá, tôm, rắn, chuột đồng vào tới rồi. Tôi mua lại, rồi phân loại bỏ cho mối, tiểu thương đem về bán ở các chợ sớm”, bà Út nói.
Một thương lái đang lựa cá - Ảnh: Tô Văn
Về cái tên chợ cá “âm phủ”, bà Út lý giải: Chợ chỉ tồn tại vào mùa nước nổi và họp từ khuya tới mờ sáng, nên mới có tên gọi đó.
Vựa cá bà Út thu mua cá rô, cá lóc, cá chốt, cá trê, cá lăng, cá mè vinh từ 50.000 - 130.000 đồng/kg; chuột đồng với giá 60.000 - 90.000 đồng/kg. Theo bà Út, hiện nước ngoài đồng còn khá cao, cá cũng nhiều, nhưng chưa bằng các năm. Tầm khoảng cuối tháng 10, nước rút bớt cá, tôm nhiều hơn. Người dân làm nghề chài lưới nhờ đó cũng có thu nhập cao hơn.
Theo những người dân mưu sinh mùa nước nổi khu vực Vĩnh Tế, thời điểm này cá lăng nhiều, giá cao nên hễ trúng luồng là “hốt” tiền triệu. Còn cá chạch, cá rô, cá lóc, rắn tự nhiên thì hiếm gặp.
Một số cá mè vinh, cá lăng, cá he được thương lái thu mua - Ảnh: Tô Văn
Chị Bé Ba (35 tuổi, ngụ xã Tịnh Biên, tỉnh An Giang) đã có thâm niên 10 năm đi chợ cá “âm phủ”: “Khuya tôi đến chợ lựa mua, tới sáng thì đi chợ khác để bán. Nét khác biệt riêng của chợ cá “âm phủ” là chỉ nhóm họp về đêm, nhưng luôn được tiểu thương ưu ái ghé lại bỏ hàng”.
Chị Thảo - chủ quán cà phê cóc, gần chợ cá “âm phủ” - cho biết, bán buôn ở đây đều quen mặt cả, ai cũng có mối lái riêng. Tuy hoạt động ban đêm nhưng chưa bao giờ xảy ra tình trạng giành khách, cự cãi.
Mùa nước nổi là nét đặc trưng của miền Tây. Nước từ dòng Mê Kông vào Việt Nam sớm nhất tại các xã biên giới thuộc hai tỉnh An Giang và Đồng Tháp từ tháng 7 đến tháng 10 âm lịch. Nước về còn mang theo nhiều sản vật, tôm, cua, cá, rắn cùng các loại bông súng, điên điển. Người dân tranh thủ ra đồng săn bắt sản vật kiếm thêm thu nhập trong ba tháng mùa nước.
Tô Văn