Xung quanh vấn đề này, phóng viên Báo SGGP đã có cuộc trao đổi với Giám đốc Sở Xây dựng TPHCM Trần Hoàng Quân.
Giám đốc Sở Xây dựng TPHCM Trần Hoàng Quân
PHÓNG VIÊN: Thưa ông, thời gian qua, công tác di dời nhà trên và ven kênh rạch tại TPHCM đã được thực hiện như thế nào?
Ông TRẦN HOÀNG QUÂN: Từ những năm 1993, Thành ủy, UBND TPHCM đã xác định chủ trương tập trung giải quyết tình trạng nhà trên và ven kênh rạch trên địa bàn thành phố, để giải quyết tiêu thoát nước, cải thiện môi trường kênh rạch, nhằm đem lại cho người dân điều kiện sống tốt hơn, góp phần thay đổi cảnh quan đô thị… Hơn 30 năm thực hiện, chương trình di dời nhà trên và ven kênh rạch đã trải qua 6 giai đoạn. Giai đoạn 1993-2000, thành phố đã di dời, tái định cư 9.266 căn; năm 2001-2005 di dời khoảng 75.548 căn; giai đoạn năm 2006-2010 di dời 7.342 căn; năm 2011-2015 di dời 4.125 căn; năm 2016-2020 di dời 2.479 căn; giai đoạn 2021-2025 đã và đang di dời dự kiến 5.378 căn. TPHCM phấn đấu đến năm 2030 cơ bản di dời, bố trí tái định cư cho toàn bộ người dân sống trên và ven sông, kênh, rạch.
* Hiện kế hoạch di dời nhà trên và ven kênh rạch đã được các quận, huyện thực hiện đến đâu? Việc bố trí vốn để thực hiện công tác này có thuận lợi?
Đến nay, TPHCM đã bồi thường, di dời được 1.447 căn với 4 dự án đã hoàn tất công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, 8 dự án đang triển khai thực hiện. Thành phố còn 398 dự án/tuyến sông, kênh, rạch chưa triển khai thuộc 16 quận, huyện và TP Thủ Đức (quận 4, 6, 7, 8, 12, Bình Thạnh, Gò Vấp, Tân Bình, Tân Phú, Bình Tân; các huyện Bình Chánh, Hóc Môn, Củ Chi, Nhà Bè, Cần Giờ và TP Thủ Đức) với tổng quy mô di dời khoảng 39.600 căn. Để thúc đẩy công tác di dời, giải phóng mặt bằng, trong thời gian tới thành phố cần khoảng 221.370 tỷ đồng. Trong đó, chi phí bồi thường, hỗ trợ và tái định là 130.680 tỷ đồng; chi phí xây dựng nhà ở xã hội cho trường hợp không đủ điều kiện bồi thường, tái định cư là 10.692 tỷ đồng; chi phí đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật, nạo vét, cải tạo sông kênh rạch là 80.000 tỷ đồng.
* Nhằm đảm bảo sau khi di dời cuộc sống của người dân được tốt hơn nơi ở cũ, thành phố sẽ có chính sách tái định cư, hỗ trợ việc làm như thế nào?
- Việc triển khai thực hiện công tác di dời nhà trên và ven kênh rạch phải đảm bảo trình tự, pháp lý thực hiện theo đúng các quy định pháp luật hiện hành. Sở Xây dựng TPHCM xây dựng đề án, chương trình, kế hoạch cụ thể để thực hiện giải pháp hậu di dời nhằm hỗ trợ người dân ổn định cuộc sống như hỗ trợ về sinh kế và việc làm, hỗ trợ về tài chính và an sinh xã hội... Đề án cũng xây dựng cơ sở dữ liệu về hộ gia đình, cá nhân có nhà ở trên và ven sông kênh rạch thuộc diện phải di dời, bố trí tái định cư ở vị trí khác nhằm quản lý và trợ giúp, hỗ trợ người lao động…
* Sau khi di dời nhà trên và ven kênh rạch sẽ có quỹ đất rất lớn để thực hiện chỉnh trang đô thị. Vậy thành phố có những chính sách gì để thu hút, khuyến khích các nhà đầu tư tham gia?
- Việc triển khai thực hiện cải tạo, chỉnh trang đô thị khu vực dọc sông, kênh, rạch là tùy theo khả năng phát triển của từng khu vực. Theo đó, TPHCM sẽ thực hiện đồng thời việc nạo vét, cải tạo, xây dựng hạ tầng giao thông, kè bờ, hệ thống thoát nước và xử lý nước thải; thực hiện các dự án đầu tư xây dựng nhà ở, các dự án thương mại dịch vụ hoặc khai thác, phát triển các công viên… TPHCM sẽ xây dựng cơ chế, chính sách về quy hoạch đối với các dự án đầu tư xây dựng nhà ở tái định cư, nhà ở xã hội theo hướng điều chỉnh mục tiêu, tăng chỉ tiêu quy hoạch kiến trúc nhằm tăng giá trị sử dụng đất đảm bảo tính khả thi khi thực hiện các dự án đầu tư; rà soát, đánh giá tổng thể hiện trạng, khả năng phát triển khu vực dọc sông, kênh, rạch để xác định phương thức triển khai thực hiện di dời nhà trên và ven sông, kênh, rạch; từ đó đề xuất điều chỉnh quy hoạch phân khu tại khu vực dọc sông, kênh, rạch để tăng hiệu quả khai thác quỹ đất sau giải tỏa. Thành phố cũng sẽ xây dựng cơ chế chính sách nhằm huy động mọi nguồn lực, các thành phần kinh tế cùng tham gia, khuyến khích hình thức đối tác công tư (PPP) trong việc thực hiện di dời, tổ chức lại cuộc sống cho các hộ dân sống trên và ven sông, kênh, rạch.
Đẩy nhanh tiến độ dự án cải tạo rạch Xuyên Tâm
Dự án nạo vét, cải tạo môi trường, xây dựng hạ tầng rạch Xuyên Tâm (từ kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè đến sông Vàm Thuật), được HĐND TPHCM quyết định chủ trương đầu tư năm 2022 với tổng mức 9.664 tỷ đồng. Sau khi Luật Đất đai mới có hiệu lực, dự án được điều chỉnh chủ trương đầu tư tăng chi phí bồi thường, giải phóng mặt bằng, hỗ trợ, tái định cư lên 17.230 tỷ đồng. Về bồi thường, tại quận Gò Vấp có 138 trường hợp bị ảnh hưởng, quận đã ban hành 138 thông báo thu hồi đất.
Đến nay, UBND quận đã ban hành 73 quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho người dân. Dự kiến trong tháng 4-2025, quận Gò Vấp sẽ bàn giao toàn bộ mặt bằng tuyến trên địa bàn để chủ đầu tư thực hiện khởi công thi công gói thầu xây lắp 3 thuộc dự án. Trên địa bàn quận Bình Thạnh có 2.077 trường hợp hộ gia đình, cá nhân và cơ quan tổ chức bị ảnh hưởng, thu hồi đất. Hiện Ban Bồi thường giải phóng mặt bằng quận Bình Thạnh đã được tạm ứng kinh phí bồi thường gần 11.858 tỷ đồng.
THANH HIỀN