Di sản vô giá của 'Nghệ sĩ đất' Hồ Thái Thiết

6 giờ trướcBài gốc

Nhà điêu khắc Hồ Thái Thiết bên những tác phẩm trong vườn nhà

Người đam mê nghệ thuật Chăm

Có người gọi ông là “Nghệ sĩ đất”, “Một phong thái Chăm” bởi phần lớn những tác phẩm điêu khắc của ông đều mang đậm văn hóa, bản sắc của người Chăm. Đó là những tác phẩm khắc họa điệu múa uyển chuyển, tự do của nghệ sĩ làng Chăm trong các dịp lễ, hội, hay hình ảnh các nhạc công Chăm biểu diễn trống Ginăng và Baranưng được lột tả qua dáng điệu rất độc đáo mà nhà điêu khắc Hồ Thái Thiết đã tạo nên. Ngắm nhìn những tác phẩm ấy, dường như những ai yêu nghệ thuật có thể nghe thấy những thanh âm rộn rã từ tiếng trống và mường tượng được dáng điệu của người nghệ sĩ trên sân khấu, vừa thăng hoa, vừa rạo rực, vừa cháy bỏng đúng như tên gọi “Ngẫu hứng” mà ông đã đặt tên. Tất cả được ông sắp xếp trong một bố cục hoàn hảo, tạo nên những đứa con tinh thần thật sống động. Ngoài “Ngẫu hứng” được tặng thưởng của Hội Mỹ thuật Việt Nam, những tác phẩm mang đậm nét Chăm của ông còn khá nhiều như: Hoa của đất, Thì thầm, Tình ca làng Gốm, Cầu nguyện, Lên tháp... đều khắc họa nét văn hóa gần gũi, lao động sản xuất thân thương của người Chăm.

Để cho ra đời những tác phẩm mang đậm dấu ấn Chăm ấy, là quá trình dài ông nghiên cứu, chiêm ngưỡng, thị phạm và cảm thụ những hồn cốt, những tinh túy mà văn hóa Chăm đem lại. Từng chia sẻ với tôi về niềm đam mê kỳ lạ ấy, nhà điêu khắc Hồ Thái Thiết cho biết, nơi nào có lễ hội văn hóa Chăm, ông đều tham gia. Những điệu múa, tiếng kèn, tiếng trống, những câu ca, nét mặt của người nghệ sĩ trên sân khấu trong ngày lễ đã ám ảnh ông một cách vô thức. Sự tích lũy, chiêm nghiệm từ cuộc sống, cùng những nghiên cứu về lịch sử Chăm qua bàn tay biến tấu hài hòa, đã giúp ông khắc họa, tạc nên những tác phẩm có sự sáng tạo riêng, “không đụng hàng”. Tác phẩm của ông được làm từ những chất liệu khác nhau như: thạch cao, xi măng, đồng, composite, đất nung hay các chất liệu tổng hợp khác. Để tạo hình, nhào nặn ra một tác phẩm, ông phải mất hàng tháng trời mới cho ra đời một tác phẩm trọn vẹn.

Di sản vô giá

Nhìn lại vô số các tác phẩm của ông, tôi bỗng nghĩ không hẳn sở trường của ông là văn hóa Chăm, mà hồn Việt cũng được ông “nhào nặn” thật khéo léo, tinh tế với những tác phẩm như: “Trầu cau” - Tác phẩm đã đoạt giải A triển lãm khu vực của Hội Mỹ thuật Việt Nam. Rồi Chợ Tết, Tình biển, Thiếu nữ và hoa sen, Thì thầm, Một nửa lời ru, Biển động… Tất cả đậm đà một phong cách thuần Việt.

Từng nhận xét về ông, nhà văn Lương Minh Vũ cho rằng: “Anh Thiết thuộc dạng “động vật quý hiếm” của quê hương Bình Thuận (cũ). Xứng đáng đưa vào Sách đỏ”. Lời nói nửa đùa nửa thật ấy, đủ để đánh giá tài năng xuất chúng của ông. Ông còn được xem là nhà điêu khắc hiếm hoi của quê hương, bởi quy mô, đồ sộ, hoành tráng và trường cửu của các công trình tượng đài mang dấu ấn lịch sử. Đó là tượng đài “Chiến thắng dốc Hội Long” đặt ở xã Chí Công (cũ), nơi ông sinh ra và lớn lên. Tượng đài “Chiến thắng Ngã Hai” ở Hàm Thuận Nam (cũ). Tượng đài “Giao liên” ở Bưu điện tỉnh, 2 tượng đài ở Nghĩa trang liệt sĩ tỉnh. Rồi mảng phù điêu lớn thể hiện một thời kỳ lịch sử ở đồi Cát Bay - xã Liên Hương; cụm tượng đài “Căm thù giặc Pháp” cao khoảng 6m ở xã Phan Rí Cửa...

Tài sản “vô giá” ấy đã giúp ông “ẵm” về nhiều giải thưởng từ Trung ương đến địa phương. Đến nay, ông đã “rinh” về hơn 10 giải thưởng của Hội Mỹ thuật Việt Nam, UBND tỉnh, Hội Văn học Nghệ thuật, trong đó đã 2 lần được giải Dục Thanh của Bình Thuận, hàng năm, đều có tác phẩm triển lãm khu vực miền Đông Nam Bộ.

Ông ra đi, nhưng những tác phẩm có giá trị nghệ thuật vẫn hiện hữu bên vườn nhà, những tượng đài lịch sử mãi trường tồn với thời gian. Di sản mà ông để lại không chỉ là hàng trăm tác phẩm nghệ thuật mà còn là những giá trị tư tưởng, những bài học về chiều sâu văn hóa và tình yêu tha thiết dành cho nghệ thuật Việt Nam.

Hồ Thái Thiết (1949 - 2025), quê quán ở xã Chí Công (cũ) nay là xã Phan Rí Cửa; là hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam; Hội viên Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh. Ông đã được nhận Huy chương Vì sự nghiệp Văn học Nghệ thuật Việt Nam.

Minh Vân

Nguồn Lâm Đồng : https://baolamdong.vn/di-san-vo-gia-cua-nghe-si-dat-ho-thai-thiet-387022.html