Gửi câu hỏi tới chuyên mục "Chat với chuyên gia", bạn đọc Phương Anh (Đông Hưng Thuận, TP.HCM) đặt câu hỏi:
Hiện nay, việc người dân di chuyển bằng xe công nghệ rất phổ biển. Tai nạn là điều không ai mong muốn nhưng thực tế vẫn xảy ra khá nhiều. Tôi cũng thường xuyên di chuyển bằng xe công nghệ, tôi bắt xe từ app nhưng tài xế là người trực tiếp điều khiển xe.
Vậy xin hỏi nếu tai nạn xảy ra, tôi có được bồi thường không? Ai có trách nhiệm bồi thường?
ThS Hoàng Vũ Cường, Giảng viên Khoa Luật Dân sự, Trường Đại học Luật TP.HCM, giải đáp như sau:
Điều 13 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định “Cá nhân, pháp nhân có quyền dân sự bị xâm phạm được bồi thường toàn bộ thiệt hại, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác hoặc luật có quy định khác”. Do đó, khi quyền và lợi ích hợp pháp của một người bị xâm phạm mà dẫn tới có thiệt hại phát sinh, bao gồm cả trường hợp tai nạn xảy ra đối với người di chuyển bằng xe công nghệ, người đó sẽ được bồi thường thiệt hại.
Tuy nhiên, Bộ luật dân sự năm 2015 cũng quy định tại Điều 363 rằng "Trường hợp vi phạm nghĩa vụ và có thiệt hại là do một phần lỗi của bên bị vi phạm thì bên vi phạm chỉ phải bồi thường thiệt hại tương ứng với mức độ lỗi của mình” và khoản 4 Điều 585 quy định “Khi bên bị thiệt hại có lỗi trong việc gây thiệt hại thì không được bồi thường phần thiệt hại do lỗi của mình gây ra”.
Như vậy, nếu người di chuyển bằng xe công nghệ cũng có lỗi trong việc để tai nạn xảy ra thì sẽ không được bồi thường phần thiệt hại tương ứng với mức độ lỗi của mình, thậm chí sẽ không được bồi thường nếu hoàn toàn do lỗi của mình. Ví dụ: khi đang di chuyển người ngồi sau bất ngờ nhảy xuống xe dẫn tới té ngã thì sẽ không được bồi thường.
Nếu loại trừ các trường hợp tai nạn do lỗi của người sử dụng dịch vụ di chuyển bằng xe công nghệ, thì việc xác định chủ thể có trách nhiệm bồi thường cần căn cứ vào việc ai là người gây ra tai nạn.
Trường hợp người tai nạn do một người khác cùng tham gia giao thông gây ra thì người đó chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại phát sinh. Ví dụ: một người điều khiển xe phóng nhanh vượt ẩu và dẫn tới va chạm với xe công nghệ đang chở khách gây thiệt hại cho người khách thì người đó có trách nhiệm bồi thường.
Trường hợp tai nạn do tài xế xe công nghệ gây ra thì tùy vào quan hệ giữa người tài xế và hãng xe công nghệ để xác định tài xế hay hãng xe phải chịu trách nhiệm bồi thường. Nếu giữa tài xế và hãng xe có quan hệ hợp tác, phía hãng xe chỉ có vai trò là bên cung cấp ứng dụng để kết nối tài xế với khách hàng thì lúc này chủ thể trong quan hệ vận chuyển là chính người tài xế và khách hàng, do đó trách nhiệm bồi thường thiệt hại thuộc về tài xế.
Còn nếu giữa hãng xe và tài xế có quan hệ lao động, trong đó người tài xế chỉ thực hiện công việc, nhiệm vụ do hãng xe giao thì lúc này quan hệ vận chuyển là quan hệ giữa hãng xe và khách hàng. Trường hợp này áp dụng Điều 597 Bộ luật dân sự năm 2015 về Bồi thường thiệt hại do người của pháp nhân gây ra để xác định hãng xe là chủ thể có trách nhiệm bồi thường cho khách hàng.
QUỲNH LINH