Dịch tả lợn châu Phi bùng phát: Nông hộ lao đao vì sinh kế

3 giờ trướcBài gốc

Dịch bệnh trở lại và lan rộng

Sau giai đoạn được kiểm soát, dịch tả lợn châu Phi (ASF) bất ngờ quay lại với quy mô lớn hơn nhiều so với dự đoán. Bộ NN&MT cho biết, từ đầu năm đến nay, dịch bệnh đã xuất hiện ở hơn 970 ổ tại 710 xã, phường thuộc 33 trong tổng số 34 tỉnh, thành phố có chăn nuôi lợn. Tính đến giữa tháng 8, còn tới 926 ổ dịch chưa qua 21 ngày đang tồn tại tại 34 địa phương, cho thấy ASF vẫn âm ỉ và có nguy cơ bùng phát thêm.

Nhiều đàn lợn lăn ra chết do ASF

Theo cập nhật của VAHIS, số lượng lợn bị chết và tiêu hủy do ASF đã vượt 330.000 con, chiếm khoảng 0,9% tổng đàn cả nước. Cùng với con số này, nỗi lo khủng hoảng nguồn cung thịt lợn ngày càng hiện hữu, nhất là khi Việt Nam hiện có trên 30 triệu con lợn, giữ vai trò chủ lực trong cơ cấu thực phẩm của người dân.

Nguyên nhân dịch lan rộng được xác định là do thời tiết cực đoan, nắng nóng kéo dài xen kẽ mưa lớn, tạo môi trường thuận lợi cho virus tồn tại. Bên cạnh đó, việc tái đàn ồ ạt sau các đợt dịch trước, sự chủ quan của một số hộ chăn nuôi và đặc biệt là tình trạng giấu dịch, bán chạy lợn bệnh đã khiến công tác kiểm soát gặp nhiều khó khăn. Đây được xem là hành vi nguy hiểm, không chỉ khiến dịch lây lan nhanh mà còn phá vỡ mọi nỗ lực phòng chống của cả hệ thống.

Trước tình hình này, ngày 16.7.2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Công điện 109/CĐ-TTg, yêu cầu các bộ, ngành và địa phương triển khai quyết liệt, đồng bộ các giải pháp phòng chống ASF. Công điện nhấn mạnh: phải xử lý nghiêm các hành vi giấu dịch, bán chạy lợn bệnh, vận chuyển lợn và sản phẩm lợn trái phép, đồng thời giao Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố chịu trách nhiệm trực tiếp nếu để dịch bùng phát, lan rộng. Đây là sự chỉ đạo mạnh mẽ, thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong việc bảo vệ ngành chăn nuôi và an toàn thực phẩm quốc gia.

Nông hộ lao đao

ASF không chỉ là một dịch bệnh gia súc, mà còn là thách thức lớn đối với sinh kế nông thôn. Với các doanh nghiệp chăn nuôi lớn, thiệt hại có thể kiểm soát nhờ quy trình khép kín và nguồn lực dự phòng. Nhưng với hàng triệu hộ chăn nuôi nhỏ lẻ – vốn chiếm hơn một nửa tổng đàn lợn cả nước – thì mỗi đợt dịch giống như một cơn bão quét sạch thành quả tích lũy.

Khi ổ dịch xuất hiện, cả đàn lợn bị tiêu hủy, nhiều gia đình mất trắng hàng chục triệu đồng vốn vay. Không ít hộ rơi vào cảnh nợ nần, phải bán đất, bán tài sản hoặc bỏ nghề, tìm kế sinh nhai khác. Sự đứt gãy này không chỉ làm suy giảm thu nhập, mà còn làm gia tăng bất ổn xã hội ở khu vực nông thôn, nơi chăn nuôi lợn từng được coi là “cần câu thoát nghèo”.

Chị Bùi Thị Tâm, một hộ nuôi lợn ở Cao Phong – Phú Thọ, cho biết, cả đàn lợn mấy chục con của gia đình chị, đã “chết như ngả rạ” chỉ trong vòng vài tuần. Hơn 2 tấn lợn bị buộc phải tiêu hủy, gia đình chị phải thuê máy xúc về đào đất, rắc vôi bột, chôn lợn. Thiệt hại ước tính khoảng 150 triệu, coi như công sức và vốn liếng cả năm trời mất trắng. Gia đình chị đã kê khai thiệt hại và đang đợi chính quyền hỗ trợ, nhưng chắc chỉ được phần nào. Và quan trọng hơn, nỗi lo dịch bệnh tái phát, nên gia đình chị quyết định nghỉ nuôi ít nhất 1 năm, chờ tình hình dịch bệnh ổn định.

Không chỉ hộ nuôi lợn bị thiệt hại nặng nề, mà người bán cám, đại lý thuốc thú y, cơ sở giết mổ, thương lái… đều bị ảnh hưởng khi chuỗi chăn nuôi bị đứt gãy. Thậm chí, ngay cả người tiêu dùng cũng chịu tác động kép: ở vùng dịch, tâm lý lo ngại khiến giá lợn rớt mạnh; còn ở nơi khác, nguồn cung giảm lại khiến giá thịt lợn leo thang. Tình trạng này tạo nên những biến động khó lường trong đời sống kinh tế - xã hội.

Cán bộ thú y lấy mẫu lợn bị ốm để xét nghiệm (Nhandan.vn)

Sau nhiều lần dịch bệnh bùng phát, nhiều nông dân e ngại việc tái đàn, cho rằng chăn nuôi lợn là quá rủi ro. Ngay cả khi vaccine đã được sản xuất trong nước với hơn 7,8 triệu liều cung ứng và 5,9 triệu liều tiêm phòng, tỷ lệ áp dụng vẫn chưa cao do nhiều hộ còn dè dặt. Đây chính là vòng luẩn quẩn khiến ASF chưa thể bị đẩy lùi triệt để.

Trước diễn biến phức tạp, Bộ NN&MT khuyến cáo các địa phương và hộ chăn nuôi phải đặt an toàn sinh học lên hàng đầu: xây dựng chuồng trại khép kín, hạn chế tối đa người và phương tiện ra vào, thực hiện vệ sinh khử trùng định kỳ. Đồng thời, cần tăng cường tiêm phòng vaccine, bởi kết quả thực tế cho thấy tỷ lệ chết sau tiêm chỉ ở mức 0,07% – một con số cho thấy vaccine cơ bản an toàn và hiệu quả.

Bên cạnh đó, Chính phủ yêu cầu đẩy mạnh công tác truyền thông để người dân hiểu rõ ASF không lây sang người, thịt lợn đã qua kiểm dịch vẫn an toàn cho tiêu dùng. Sự minh bạch trong thông tin sẽ giúp ổn định thị trường, giảm thiểu thiệt hại do tâm lý hoang mang.

Về lâu dài, bài học quan trọng nhất từ ASF là phải xây dựng nền chăn nuôi bền vững và chuyên nghiệp hơn. Các hộ nhỏ lẻ cần được hỗ trợ tín dụng, đào tạo kỹ thuật để có thể áp dụng biện pháp phòng dịch bài bản. Doanh nghiệp và Nhà nước cần hợp tác chặt chẽ hơn trong nghiên cứu, phân phối vaccine và công nghệ chăn nuôi. Chỉ khi có sự đồng hành từ nhiều phía, ngành chăn nuôi lợn mới thoát khỏi vòng xoáy dịch bệnh – tái đàn – rồi lại dịch bệnh, và người nông dân mới yên tâm gắn bó với nghề.

HOÀNG HƯƠNG

Nguồn Văn hóa : http://baovanhoa.vn/doi-song/dich-ta-lon-chau-phi-bung-phat-nong-ho-lao-dao-vi-sinh-ke-163593.html