Điểm chung của những ca đột quỵ tại Việt Nam

2 phút trướcBài gốc

Bệnh nhân đột quỵ điều trị tại Bệnh viện Hữu Nghị.

Buổi sáng, cách 2 ngày trước khi đột quỵ, cụ ông 80 tuổi (ở Hà Nội) vẫn khỏe mạnh, tự đi tập thể dục như mọi ngày. Sau khi ăn sáng, cụ bất ngờ gục xuống ngay tại nhà. Gia đình nghĩ cụ mệt do bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) và để cụ nghỉ ngơi, thậm chí tự dùng máy thở không xâm nhập tại nhà.

Chỉ đến khi con cháu trở về vào buổi chiều, mọi người mới hội ý đưa cụ đi viện. Nhưng lúc đó, mọi cơ hội can thiệp gần như không còn.

"Bệnh nhân bị tắc động mạch não giữa, một thể nhồi máu não rất nặng, và quá trình đã bắt đầu chuyển sang xuất huyết. Quãng đường từ nhà đến viện chỉ 2-3 km nhưng việc trì hoãn khiến chúng tôi bất lực. Đó là điều rất đáng tiếc", Thạc sĩ, bác sĩ Vũ Đức Long, Phó trưởng khoa Cấp cứu, Bệnh viện Hữu Nghị, chia sẻ với Tri Thức - Znews.

Ông cho biết những trường hợp nhập viện muộn như vậy không hề hiếm, dù công tác truyền thông về "giờ vàng" đột quỵ đã được nhấn mạnh trong nhiều năm.

Chỉ 20% bệnh nhân đến viện kịp thời

Theo bác sĩ Vũ Đức Long, "thời gian vàng" hiện nay được xác định là dưới 4,5 giờ, một số trường hợp đặc biệt có thể kéo dài tới 6 giờ, nhưng bệnh nhân đến viện càng sớm thì tỷ lệ tái thông mạch và khả năng hồi phục càng cao.

Dù vậy, vị chuyên gia thông tin hiện tỷ lệ bệnh nhân đột quỵ đến sớm vẫn thấp. Thống kê 6 tháng gần nhất cho thấy chỉ khoảng 20% bệnh nhân nhồi máu não đủ điều kiện dùng thuốc tiêu sợi huyết vì đa phần đến muộn.

"Nhiều người cao tuổi sống một mình, con cái đi làm cả ngày nên không ai phát hiện bất thường. Việc thiếu nhận thức về dấu hiệu đột quỵ cùng thói quen tự xử lý khiến nhiều bệnh nhân mất cơ hội hồi phục gần như hoàn toàn", bác sĩ Long lý giải..

Vị chuyên gia cho hay khoảng một tháng qua, khi nhiệt độ xuống thấp, chuyển khô và xen kẽ các đợt mưa lạnh, số bệnh nhân nhập khoa Cấp cứu tăng 20-40%. Trước đây, mỗi ngày, đơn vị này chỉ gặp khoảng 1-2 ca tai biến. "Gần đây, có ngày nhận 4-5 ca, thậm chí gần 10 ca đột quỵ", bác sĩ Vũ Đức Long nói.

Các ca đột quỵ, nhất là xuất huyết não, thường đến trong tình trạng rối loạn ý thức, hôn mê, co giật, co cứng, tụt lưỡi và suy hô hấp. Những bệnh nhân này đa phần có mạch máu xơ vữa và kiểm soát bệnh nền không tốt, đặc biệt là tăng huyết áp. Khi đó, ổ xuất huyết thường lớn và tiến triển rất nhanh, khiến tiên lượng nặng và nguy cơ tử vong cao, trong khi khả năng can thiệp bị hạn chế đáng kể.

Các ca cấp cứu thường đến trong tình trạng rối loạn ý thức, hôn mê, co giật, co cứng, tụt lưỡi và suy hô hấp.

Không chỉ áp lực chuyên môn, hệ thống cấp cứu cũng đối mặt với quá tải về nhân lực và thiết bị. Khi lượng bệnh nhân tăng đột biến, nhân sự trực không kịp xoay vòng. Dù vậy, các bác sĩ vẫn phải cố gắng chia nhau công việc, xử lý luân phiên để đảm bảo không bệnh nhân nào bị bỏ sót. Trang thiết bị cũng xuống cấp nhanh hơn do phải hoạt động liên tục.

Bác sĩ Vũ Đức Long chia sẻ một ngày làm việc thông thường của bác sĩ khoa Cấp cứu bắt đầu từ 7h và theo lịch sẽ kết thúc lúc 17h. Nhưng ít ai rời viện đúng giờ. Thời gian làm việc thường kéo dài thêm từ 30 phút đến một tiếng, thậm chí lãnh đạo khoa có ngày phải ở lại đến 20h hoặc 21h. Không ít lần, bác sĩ vừa về đến nhà lại nhận cuộc gọi yêu cầu quay trở lại ngay lập tức vì tình huống cấp cứu phát sinh.

Nhận biết sớm đột quỵ mới giữ được "giờ vàng"

Khi được hỏi về quy trình xử trí đột quỵ, bác sĩ Long nhấn mạnh yếu tố quan trọng nhất là người dân phải nhận biết sớm các dấu hiệu như: méo miệng, nói khó hoặc yếu liệt tay chân một bên. Sau đó, bệnh nhân cần được đưa đến cơ sở y tế gần nhất ngay lập tức.

Ông khẳng định người dân tuyệt đối không nên tự xử trí tại nhà bằng các biện pháp truyền miệng hay chờ bệnh nhân nghỉ ngơi cho hồi phục.

Tại bệnh viện, bệnh nhân nghi ngờ đột quỵ sẽ được tiếp nhận bởi một ê-kíp gồm bác sĩ cấp cứu, hồi sức, can thiệp mạch và thần kinh. Quy trình đầu tiên là phân biệt bệnh nhân bị nhồi máu não hay xuất huyết não, vì hai thể bệnh có hướng xử trí hoàn toàn khác nhau.

Trong số các trường hợp đột quỵ, nhồi máu não chiếm khoảng 80%. Đây cũng là nhóm bệnh nhân hưởng lợi nhiều nhất nếu được can thiệp trong "giờ vàng".

Thạc sĩ, bác sĩ Vũ Đức Long, Phó trưởng khoa Cấp cứu, Bệnh viện Hữu Nghị.

"Đơn vị đặt mục tiêu thời gian 'door-to-needle', tức từ khi bệnh nhân vào viện đến lúc được tiêm thuốc tiêu sợi huyết, chỉ khoảng 30 phút. Nếu xác định tắc mạch não và bệnh nhân đủ điều kiện, bác sĩ sẽ dùng thuốc tiêu sợi huyết để làm tan cục máu đông. Nếu bệnh nhân bị tắc mạch lớn, phương án can thiệp lấy huyết khối qua đường mạch có thể được phối hợp với dùng thuốc", bác sĩ Vũ Đức Long cho hay.

Khi được hỏi về tiềm năng mở rộng thời gian can thiệp như một số nghiên cứu quốc tế, bác sĩ Long cho biết đây là hướng hy vọng mới và đơn vị cũng đã áp dụng ở một số trường hợp đặc biệt.

Thực tế, có bệnh nhân được can thiệp ở giờ thứ 10 đến 14 sau khởi phát nhờ chẩn đoán hình ảnh cho thấy vùng mô não còn khả năng cứu. Tuy nhiên, không phải ai cũng phù hợp vì quyết định phụ thuộc vào tình trạng lâm sàng và mức độ tổn thương mô não.

Dù vậy, bác sĩ Vũ Đức Long khẳng định lĩnh vực đột quỵ tại Việt Nam đang cập nhật rất nhanh và tiếp cận kịp thời các tiến bộ của thế giới.

Sau giai đoạn cấp cứu, bài toán điều trị sau đột quỵ trở thành gánh nặng lớn. Theo Phó trưởng khoa Cấp cứu, Bệnh viện Hữu Nghị, nếu được tái thông tốt trong "giờ vàng", nhiều bệnh nhân có thể hồi phục gần như bình thường và chỉ cần kiểm soát bệnh nền, dùng thuốc theo chỉ định.

Ngược lại, nhập viện muộn đồng nghĩa với nguy cơ cao để lại di chứng như liệt nửa người, mất khả năng nói, suy giảm giao tiếp. Khi đó, bệnh nhân cần người chăm sóc thường xuyên, ảnh hưởng lớn đến kinh tế và sinh hoạt của cả gia đình.

Phương Anh

Ảnh: Việt Hà.

Nguồn Znews : https://znews.vn/diem-chung-cua-nhung-ca-dot-quy-tai-viet-nam-post1606460.html