Ảnh: OP
Hiện tại, điện hạt nhân đóng góp khoảng 15% năng lượng của Canada. Tuy nhiên, với kế hoạch phát triển một số cơ sở hạt nhân mới, con số này dự kiến sẽ tăng đáng kể trong những thập kỷ tới. Ngành công nghiệp này đã trì trệ trong nhiều thập kỷ do lo ngại từ người dân về vấn đề an toàn, cũng như chi phí cao để xây dựng các nhà máy điện hạt nhân mới. Tuy nhiên, một cuộc thăm dò của Ipsos năm 2023 cho thấy hiện nay 55% người dân Canada ủng hộ năng lượng hạt nhân.
Ngân sách Liên bang năm 2023 cho thấy sự ủng hộ mạnh mẽ đối với năng lượng hạt nhân, bao gồm Khoản tín dụng thuế đầu tư (ITC) có thể hoàn lại cho điện sạch và 30% ITC cho sản xuất công nghệ sạch. Ngân sách cũng hỗ trợ năng lượng hạt nhân thông qua một số sáng kiến khác, bao gồm việc gia hạn mức thuế suất giảm, tài trợ từ Ngân hàng cơ sở hạ tầng Canada, chi tiền cho cơ quan quản lý và nửa tỷ đô la đầu tư vào dự án SMR.
Tỉnh Ontario đã công bố kế hoạch vào năm 2023 để phát triển Dự án Lò phản ứng module nhỏ (SMR) đầu tiên của Canada. Cơ sở hạt nhân mới Darlington dự kiến sẽ chứa bốn SMR để cung cấp tổng sản lượng 1.200 MW, đủ để cung cấp điện cho khoảng 1,2 triệu hộ gia đình. Trong khi chờ phê duyệt theo quy định, Ontario Power Generation hy vọng sẽ bắt đầu xây dựng đơn vị SMR đầu tiên vào đầu năm 2025 và đi vào hoạt động vào năm 2029.
OPG dự kiến ba SMR khác sẽ đi vào hoạt động vào giữa những năm 2030. Kế hoạch này phù hợp với mục tiêu của chính phủ nhằm phi carbon hóa nền kinh tế và tăng công suất năng lượng xanh của tỉnh, với các kế hoạch đang được phát triển để hướng tới lưới điện phát thải ròng bằng 0 trên toàn quốc vào năm 2035.
Bruce Power cũng có kế hoạch mở rộng cơ sở hạt nhân hiện tại của Ontario để trở thành một trong những cơ sở lớn nhất thế giới, tăng thêm 4,8 GW. Công ty đã nộp mô tả dự án ban đầu vào tháng 8, như một phần của công tác tiền phát triển cho kế hoạch mở rộng được đề xuất.
Người đứng đầu ngành Năng lượng và Điện khí hóa Ontario, Stephen Lecce tuyên bố: "Khi chúng ta hướng đến việc mở rộng sản xuất năng lượng, chính phủ vẫn cam kết cải tạo hạt nhân, một nguồn năng lượng sạch giúp Ontario trở thành quốc gia đi đầu về năng lượng sạch trên thế giới. Ontario dự kiến sẽ tăng gấp đôi lưới điện vào năm 2050. Bruce Power đóng vai trò quan trọng trong việc mở rộng hệ thống điện của chúng ta".
Thực tế, ngành công nghiệp điện hạt nhân của Canada đã có một số tiến bộ trong năm qua. Chính phủ liên bang đã công bố khoản đầu tư 9,74 đô la vào chín dự án nghiên cứu SMR trong tháng 10. Trong khi đó, công ty điện lực SaskPower của Saskatchewan đã thành lập một công ty con hạt nhân có tên là SaskNuclear vào tháng 9, với mục tiêu thúc đẩy dự án SMR của tỉnh thông qua quy trình cấp phép và quản lý.
Được biết, Mỹ cũng đã công bố các kế hoạch lớn cho ngành công nghiệp điện hạt nhân của mình trong những năm gần đây, với một số dự án phát triển SMR và thông thường quy mô lớn. Tuy nhiên, nhiều dự án trong số này đã bị đình trệ do tình trạng thiếu hụt urani làm giàu trên toàn cầu. Các quốc gia sản xuất năng lượng hạt nhân trên toàn thế giới từ lâu đã dựa vào Nga để cung cấp Uranium làm giàu thấp, hàm lượng cao (HALEU). Cho đến gần đây, TENEX, một phần của công ty năng lượng hạt nhân nhà nước Rosatom của Nga, là công ty duy nhất bán HALEU cho mục đích thương mại.
Sau cuộc xung đột Nga - Ukraine kể từ năm 2022 và các lệnh trừng phạt sau đó đối với năng lượng của Nga, Mỹ đã thành lập ngành sản xuất HALEU của riêng mình, với Centrus Energy Corp sản xuất 20 kilo nhiên liệu đầu tiên của quốc gia này vào tháng 11/2023.
Công ty năng lượng Canada NexGen hiện đang phát triển một dự án có thể đưa Canada trở thành quốc gia sản xuất uranium lớn nhất thế giới trong thập kỷ tới, đánh bật Kazakhstan khỏi vị trí dẫn đầu. Do tình trạng thiếu hụt uranium, một số quốc gia đã bắt đầu tìm kiếm các nhà cung cấp thay thế để cung cấp nhiên liệu cho kỷ nguyên hạt nhân mới. Mỏ của NexGen tại lưu vực Athabasca giàu uranium ở phía bắc Saskatchewan hiện có giá trị gần 4 tỷ USD. Công ty hy vọng sẽ đi vào hoạt động vào năm 2028. Các công ty khác cũng đang thăm dò khu vực này, cũng như mở lại các mỏ đang ngừng hoạt động, nhờ vào sự quan tâm trở lại đối với uranium của Canada.
Gần hai chục quốc gia, trong đó có Canada, đã cam kết tăng gấp ba sản lượng năng lượng hạt nhân của họ vào năm 2050 tại hội nghị thượng đỉnh về khí hậu COP28 năm ngoái và uranium của Canada có thể là chìa khóa để đạt được điều này. Với COP29, chúng ta có thể mong đợi những cam kết năng lượng hạt nhân thậm chí còn tham vọng hơn từ nhiều quốc gia. Canada hiện là quốc gia sản xuất uranium lớn thứ hai thế giới, đóng góp khoảng 13% sản lượng toàn cầu. NexGen dự đoán rằng khi mỏ của họ đi vào hoạt động, con số này sẽ tăng lên 25%.
Nhờ sự ủng hộ của công chúng đối với năng lượng hạt nhân, cũng như áp lực ủng hộ quá trình chuyển đổi xanh, Canada hiện đang chứng kiến sự hồi sinh của năng lượng hạt nhân. Một số dự án phát triển thông thường và SMR dự kiến sẽ được thành lập trên khắp cả nước trong nhiều thập kỷ tới, được hỗ trợ bởi nguồn tài trợ của liên bang trong nghiên cứu và phát triển SMR.
Trong khi đó, nhờ sự gia tăng phát triển hạt nhân trên toàn thế giới và tình trạng thiếu hụt urani được làm giàu, Canada có thể sớm vượt qua Kazakhstan để trở thành nhà cung cấp urani lớn nhất toàn cầu.
Bình An
OP